1 εν ταις ημεραις εκειναις ανεστη ματταθιας υιος ιωαννου του συμεων ιερευς των υιων ιωαριβ απο ιερουσαλημ και εκαθισεν εν μωδειν | 1 En ces jours-là, Mattathias, fils de Jean, fils de Syméon, prêtre de la lignée de Ioarib, quittaJérusalem pour s'établir à Modîn. |
2 και αυτω υιοι πεντε ιωαννης ο επικαλουμενος γαδδι | 2 Il avait cinq fils: Jean surnommé Gaddi, |
3 σιμων ο καλουμενος θασσι | 3 Simon appelé Thassi, |
4 ιουδας ο καλουμενος μακκαβαιος | 4 Judas appelé Maccabée, |
5 ελεαζαρ ο καλουμενος αυαραν ιωναθης ο καλουμενος απφους | 5 Eléazar appelé Auârân, Jonathès appelé Apphous. |
6 και ειδεν τας βλασφημιας τας γινομενας εν ιουδα και εν ιερουσαλημ | 6 A la vue des impiétés qui se perpétraient en Juda et à Jérusalem, |
7 και ειπεν οιμμοι ινα τι τουτο εγεννηθην ιδειν το συντριμμα του λαου μου και το συντριμμα της αγιας πολεως και καθισαι εκει εν τω δοθηναι αυτην εν χειρι εχθρων το αγιασμα εν χειρι αλλοτριων | 7 il s'écria: "Malheur à moi! Suis-je né pour voir la ruine de mon peuple et la ruine de la villesainte, et pour rester là assis tandis que la ville est livrée aux mains des ennemis et le sanctuaire au pouvoir desétrangers? |
8 εγενετο ο ναος αυτης ως ανηρ αδοξος | 8 Son Temple est devenu comme un homme vil, |
9 τα σκευη της δοξης αυτης αιχμαλωτα απηχθη απεκτανθη τα νηπια αυτης εν ταις πλατειαις αυτης οι νεανισκοι αυτης εν ρομφαια εχθρου | 9 les objets qui faisaient sa gloire ont été emmenés captifs, ses petits enfants périrent égorgéssur ses places et ses adolescents par l'épée de l'ennemi. |
10 ποιον εθνος ουκ εκληρονομησεν βασιλεια και ουκ εκρατησεν των σκυλων αυτης | 10 Quelle nation n'a pas hérité de ses droits royaux et ne s'est emparée de ses dépouilles? |
11 πας ο κοσμος αυτης αφηρεθη αντι ελευθερας εγενετο εις δουλην | 11 Toute sa parure lui a été ravie. De libre qu'elle était, elle est devenue esclave. |
12 και ιδου τα αγια ημων και η καλλονη ημων και η δοξα ημων ηρημωθη και εβεβηλωσαν αυτα τα εθνη | 12 Voici que le lieu saint, notre beauté et notre gloire, est réduit en désert, voici que les nationsl'ont profané. |
13 ινα τι ημιν ετι ζωη | 13 A quoi bon vivre encore?" |
14 και διερρηξεν ματταθιας και οι υιοι αυτου τα ιματια αυτων και περιεβαλοντο σακκους και επενθησαν σφοδρα | 14 Mattathias et ses fils déchirèrent leurs vêtements, revêtirent des sacs et menèrent granddeuil. |
15 και ηλθον οι παρα του βασιλεως οι καταναγκαζοντες την αποστασιαν εις μωδειν την πολιν ινα θυσιασωσιν | 15 Les officiers du roi chargés d'imposer l'apostasie vinrent à la ville de Modîn pour lessacrifices. |
16 και πολλοι απο ισραηλ προς αυτους προσηλθον και ματταθιας και οι υιοι αυτου συνηχθησαν | 16 Beaucoup d'Israélites vinrent à eux, mais Mattathias et ses fils se tinrent ensemble à part |
17 και απεκριθησαν οι παρα του βασιλεως και ειπον τω ματταθια λεγοντες αρχων και ενδοξος και μεγας ει εν τη πολει ταυτη και εστηρισμενος υιοις και αδελφοις | 17 Prenant la parole, les officiers du roi s'adressèrent à Mattathias en ces termes: "Tu es chefcélèbre et puissant dans cette ville, appuyé par des fils et des frères. |
18 νυν προσελθε πρωτος και ποιησον το προσταγμα του βασιλεως ως εποιησαν παντα τα εθνη και οι ανδρες ιουδα και οι καταλειφθεντες εν ιερουσαλημ και εση συ και οι υιοι σου των φιλων του βασιλεως και συ και οι υιοι σου δοξασθησεσθε αργυριω και χρυσιω και αποστολαις πολλαις | 18 Avance donc le premier pour exécuter l'ordre du roi, comme l'ont fait toutes les nations, leschefs de Juda et ceux qu'on a laissés à Jérusalem. Tu seras, toi et tes fils, parmi les amis du roi, toi et tes filsserez honorés de dons en argent et en or ainsi que d'une quantité de cadeaux." |
19 και απεκριθη ματταθιας και ειπεν φωνη μεγαλη ει παντα τα εθνη τα εν οικω της βασιλειας του βασιλεως ακουουσιν αυτου αποστηναι εκαστος απο λατρειας πατερων αυτου και ηρετισαντο εν ταις εντολαις αυτου | 19 Mattathias répliqua d'une voix forte: "Quand toutes les nations établies dans l'empire du roilui obéiraient, chacune désertant le culte de ses pères, et se conformeraient à ses ordonnances, |
20 καγω και οι υιοι μου και οι αδελφοι μου πορευσομεθα εν διαθηκη πατερων ημων | 20 moi, mes fils et mes frères, nous suivrons l'alliance de nos pères. |
21 ιλεως ημιν καταλιπειν νομον και δικαιωματα | 21 Dieu nous garde d'abandonner Loi et observances! |
22 των λογων του βασιλεως ουκ ακουσομεθα παρελθειν την λατρειαν ημων δεξιαν η αριστεραν | 22 Nous n'écouterons pas les ordres du roi. Nous ne dévierons pas de notre religion ni à droiteni à gauche." |
23 και ως επαυσατο λαλων τους λογους τουτους προσηλθεν ανηρ ιουδαιος εν οφθαλμοις παντων θυσιασαι επι του βωμου εν μωδειν κατα το προσταγμα του βασιλεως | 23 Dès qu'il eut achevé ce discours, un Juif s'avança, à la vue de tous, pour sacrifier sur l'autelde Modîn, selon le décret du roi. |
24 και ειδεν ματταθιας και εζηλωσεν και ετρομησαν οι νεφροι αυτου και ανηνεγκεν θυμον κατα το κριμα και δραμων εσφαξεν αυτον επι τον βωμον | 24 A cette vue, le zèle de Mattathias s'enflamma et ses reins frémirent. Pris d'une juste colère, ilcourut et l'égorgea sur l'autel. |
25 και τον ανδρα του βασιλεως τον αναγκαζοντα θυειν απεκτεινεν εν τω καιρω εκεινω και τον βωμον καθειλεν | 25 Quant à l'homme du roi qui obligeait à sacrifier, il le tua dans le même temps, puis ilrenversa l'autel. |
26 και εζηλωσεν τω νομω καθως εποιησεν φινεες τω ζαμβρι υιω σαλωμ | 26 Son zèle pour la Loi fut semblable à celui que Pinhas exerça contre Zimri, fils de Salu. |
27 και ανεκραξεν ματταθιας εν τη πολει φωνη μεγαλη λεγων πας ο ζηλων τω νομω και ιστων διαθηκην εξελθετω οπισω μου | 27 Mattathias se mit à crier d'une voix forte à travers la ville: "Quiconque a le zèle de la Loi etmaintient l'alliance, qu'il me suive!" |
28 και εφυγεν αυτος και οι υιοι αυτου εις τα ορη και εγκατελιπον οσα ειχον εν τη πολει | 28 Lui-même et ses fils s'enfuirent dans les montagnes, laissant dans la ville tout ce qu'ilspossédaient. |
29 τοτε κατεβησαν πολλοι ζητουντες δικαιοσυνην και κριμα εις την ερημον καθισαι εκει | 29 Nombre de gens soucieux de justice et de Loi descendirent au désert pour s'y fixer, |
30 αυτοι και οι υιοι αυτων και αι γυναικες αυτων και τα κτηνη αυτων οτι εσκληρυνθη επ' αυτους τα κακα | 30 eux, leurs enfants, leurs femmes et leur bétail, parce que le malheur s'était appesanti sur eux. |
31 και ανηγγελη τοις ανδρασιν του βασιλεως και ταις δυναμεσιν αι ησαν εν ιερουσαλημ πολει δαυιδ οτι κατεβησαν ανδρες οιτινες διεσκεδασαν την εντολην του βασιλεως εις τους κρυφους εν τη ερημω | 31 On annonça aux officiers royaux et aux forces en résidence à Jérusalem, dans la Cité deDavid, que des gens qui avaient rejeté l'ordonnance du roi étaient descendus vers les retraites cachées du désert. |
32 και εδραμον οπισω αυτων πολλοι και κατελαβοντο αυτους και παρενεβαλον επ' αυτους και συνεστησαντο προς αυτους πολεμον εν τη ημερα των σαββατων | 32 Une forte troupe se mit à leur poursuite et les atteignit. Ayant dressé son camp en face d'eux,elle se disposa à les attaquer le jour du sabbat |
33 και ειπον προς αυτους εως του νυν εξελθοντες ποιησατε κατα τον λογον του βασιλεως και ζησεσθε | 33 et leur dit: "En voilà assez! Sortez, obéissez à l'ordre du roi et vous aurez la vie sauve" -- |
34 και ειπον ουκ εξελευσομεθα ουδε ποιησομεν τον λογον του βασιλεως βεβηλωσαι την ημεραν των σαββατων | 34 "Nous ne sortirons pas, dirent les autres, et nous n'observerons pas l'ordre donné par le roide violer le jour du sabbat." |
35 και εταχυναν επ' αυτους πολεμον | 35 Assaillis sans retard, |
36 και ουκ απεκριθησαν αυτοις ουδε λιθον ενετιναξαν αυτοις ουδε ενεφραξαν τους κρυφους | 36 ils s'abstinrent de riposter, de lancer des pierres, de barricader leurs cachettes. |
37 λεγοντες αποθανωμεν παντες εν τη απλοτητι ημων μαρτυρει εφ' ημας ο ουρανος και η γη οτι ακριτως απολλυτε ημας | 37 "Mourons tous dans notre droiture, déclaraient-ils; le ciel et la terre sont pour nous témoinsque vous nous faites périr injustement." |
38 και ανεστησαν επ' αυτους εν πολεμω τοις σαββασιν και απεθανον αυτοι και αι γυναικες αυτων και τα τεκνα αυτων και τα κτηνη αυτων εως χιλιων ψυχων ανθρωπων | 38 La troupe leur donna l'assaut en plein sabbat et ils succombèrent, eux, leurs femmes, leursenfants et leur bétail, au nombre d'un millier de personnes. |
39 και εγνω ματταθιας και οι φιλοι αυτου και επενθησαν επ' αυτους σφοδρα | 39 Lorsqu'ils l'apprirent, Mattathias et ses amis les pleurèrent amèrement |
40 και ειπεν ανηρ τω πλησιον αυτου εαν παντες ποιησωμεν ως οι αδελφοι ημων εποιησαν και μη πολεμησωμεν προς τα εθνη υπερ της ψυχης ημων και των δικαιωματων ημων νυν ταχιον ολεθρευσουσιν ημας απο της γης | 40 et se dirent les uns aux autres: "Si nous faisons tous comme ont fait nos frères, si nous neluttons pas contre les nations pour notre vie et nos observances, ils nous auront vite exterminés de la terre." |
41 και εβουλευσαντο τη ημερα εκεινη λεγοντες πας ανθρωπος ος εαν ελθη εφ' ημας εις πολεμον τη ημερα των σαββατων πολεμησωμεν κατεναντι αυτου και ου μη αποθανωμεν παντες καθως απεθανον οι αδελφοι ημων εν τοις κρυφοις | 41 Ce jour-là même, ils prirent cette décision: "Tout homme qui viendrait nous attaquer le jourdu sabbat, combattons-le en face, et ainsi nous ne mourrons pas tous comme nos frères sont morts dans lescachettes." |
42 τοτε συνηχθησαν προς αυτους συναγωγη ασιδαιων ισχυροι δυναμει απο ισραηλ πας ο εκουσιαζομενος τω νομω | 42 Alors s'adjoignit à eux la congrégation des Assidéens, hommes valeureux d'entre Israël ettout ce qu'il y avait de dévoué à la Loi. |
43 και παντες οι φυγαδευοντες απο των κακων προσετεθησαν αυτοις και εγενοντο αυτοις εις στηριγμα | 43 Tous ceux qui fuyaient les mauvais traitements vinrent grossir leur nombre et leur fournir unappui. |
44 και συνεστησαντο δυναμιν και επαταξαν αμαρτωλους εν οργη αυτων και ανδρας ανομους εν θυμω αυτων και οι λοιποι εφυγον εις τα εθνη σωθηναι | 44 Ils se composèrent une forte armée, frappèrent les pécheurs dans leur colère et les mécréantsdans leur fureur; le reste s'enfuit chez les nations pour y trouver sauvegarde. |
45 και εκυκλωσεν ματταθιας και οι φιλοι αυτου και καθειλον τους βωμους | 45 Mattathias et ses amis firent une tournée pour détruire les autels |
46 και περιετεμον τα παιδαρια τα απεριτμητα οσα ευρον εν οριοις ισραηλ εν ισχυι | 46 et circoncire de force tous les enfants incirconcis qu'ils trouvèrent sur le territoire d'Israël. |
47 και εδιωξαν τους υιους της υπερηφανιας και κατευοδωθη το εργον εν χειρι αυτων | 47 Ils chassèrent les insolents et l'entreprise prospéra entre leurs mains. |
48 και αντελαβοντο του νομου εκ χειρος των εθνων και των βασιλεων και ουκ εδωκαν κερας τω αμαρτωλω | 48 Ils arrachèrent la Loi de la main des nations et des rois et réduisirent le pécheur àl'impuissance. |
49 και ηγγισαν αι ημεραι ματταθιου αποθανειν και ειπεν τοις υιοις αυτου νυν εστηρισθη υπερηφανια και ελεγμος και καιρος καταστροφης και οργη θυμου | 49 Cependant les jours de Mattathias approchaient de leur fin. Il dit alors à ses fils: "Voicimaintenant le règne de l'arrogance et de l'outrage, le temps du bouleversement et l'explosion de la colère. |
50 νυν τεκνα ζηλωσατε τω νομω και δοτε τας ψυχας υμων υπερ διαθηκης πατερων ημων | 50 A vous maintenant, mes enfants, d'avoir le zèle de la Loi, et de donner vos vies pourl'alliance de nos pères. |
51 και μνησθητε τα εργα των πατερων α εποιησαν εν ταις γενεαις αυτων και δεξασθε δοξαν μεγαλην και ονομα αιωνιον | 51 "Souvenez-vous des oeuvres accomplies par nos pères en leur temps, vous gagnerez unegrande gloire et un nom immortel. |
52 αβρααμ ουχι εν πειρασμω ευρεθη πιστος και ελογισθη αυτω εις δικαιοσυνην | 52 Abraham n'a-t-il pas été trouvé fidèle dans l'épreuve et cela ne lui a-t-il pas été comptécomme justice? |
53 ιωσηφ εν καιρω στενοχωριας αυτου εφυλαξεν εντολην και εγενετο κυριος αιγυπτου | 53 Joseph, au temps de sa détresse, observa la Loi, aussi est-il devenu Seigneur de l'Egypte. |
54 φινεες ο πατηρ ημων εν τω ζηλωσαι ζηλον ελαβεν διαθηκην ιερωσυνης αιωνιας | 54 Pinhas, notre père, pour avoir brûlé d'un beau zèle, a reçu l'alliance d'un sacerdoce éternel. |
55 ιησους εν τω πληρωσαι λογον εγενετο κριτης εν ισραηλ | 55 Josué, pour avoir rempli son mandat, est devenu juge en Israël. |
56 χαλεβ εν τω μαρτυρασθαι εν τη εκκλησια ελαβεν γης κληρονομιαν | 56 Caleb, pour avoir attesté le vrai dans l'assemblée, a reçu un héritage dans le pays. |
57 δαυιδ εν τω ελεει αυτου εκληρονομησεν θρονον βασιλειας εις αιωνας | 57 David, pour sa piété, hérita d'un trône royal pour les siècles. |
58 ηλιας εν τω ζηλωσαι ζηλον νομου ανελημφθη εις τον ουρανον | 58 Elie, pour avoir brûlé du zèle de la Loi, a été enlevé jusqu'au ciel. |
59 ανανιας αζαριας μισαηλ πιστευσαντες εσωθησαν εκ φλογος | 59 Ananias, Azarias, Misaël, pour avoir eu confiance, furent sauvés de la flamme. |
60 δανιηλ εν τη απλοτητι αυτου ερρυσθη εκ στοματος λεοντων | 60 Daniel, pour sa droiture, a été sauvé de la gueule des lions. |
61 και ουτως εννοηθητε κατα γενεαν και γενεαν οτι παντες οι ελπιζοντες επ' αυτον ουκ ασθενησουσιν | 61 Et comprenez ainsi que de génération en génération ceux qui espèrent en Lui ne faiblirontpas. |
62 και απο λογων ανδρος αμαρτωλου μη φοβηθητε οτι η δοξα αυτου εις κοπρια και εις σκωληκας | 62 Ne redoutez point les menaces de l'homme pécheur, car sa gloire s'en va au fumier et auxvers; |
63 σημερον επαρθησεται και αυριον ου μη ευρεθη οτι επεστρεψεν εις τον χουν αυτου και ο διαλογισμος αυτου απολειται | 63 aujourd'hui il est exalté et demain on ne le trouve plus, car il retourne à la poussière d'où ilest venu et ses calculs sont anéantis. |
64 τεκνα ανδριζεσθε και ισχυσατε εν τω νομω οτι εν αυτω δοξασθησεσθε | 64 Mes enfants, soyez forts et tenez fermement à la Loi, parce que c'est elle qui vous comblerade gloire. |
65 και ιδου συμεων ο αδελφος υμων οιδα οτι ανηρ βουλης εστιν αυτου ακουετε πασας τας ημερας αυτος εσται υμων πατηρ | 65 "Voici Syméon, votre frère, je sais qu'il est homme de bon conseil: écoutez-le toujours, ilvous tiendra lieu de père. |
66 και ιουδας μακκαβαιος ισχυρος δυναμει εκ νεοτητος αυτου αυτος εσται υμιν αρχων στρατιας και πολεμησει πολεμον λαων | 66 Quant à Judas Maccabée, vaillant dès son jeune âge, il sera lui-même le chef de votre armée,il conduira la guerre contre les peuples. |
67 και υμεις προσαξετε προς υμας παντας τους ποιητας του νομου και εκδικησατε εκδικησιν του λαου υμων | 67 Vous autres, adjoignez-vous tous les observateurs de la Loi et assurez la vengeance de votrepeuple. |
68 ανταποδοτε ανταποδομα τοις εθνεσιν και προσεχετε εις προσταγμα του νομου | 68 Rendez aux nations le mal qu'elles vous ont fait et attachez-vous aux préceptes de la Loi." |
69 και ευλογησεν αυτους και προσετεθη προς τους πατερας αυτου | 69 Après cela il les bénit et fut réuni à ses pères. |
70 και απεθανεν εν τω εκτω και τεσσαρακοστω και εκατοστω ετει και εταφη εν ταφοις πατερων αυτου εν μωδειν και εκοψαντο αυτον πας ισραηλ κοπετον μεγαν | 70 Il mourut en l'année 146 et fut enseveli dans le caveau de ses pères à Modîn, et tout Israëlmena sur lui un grand deuil. |