1 μετ' ολιγον δε παντελως χρονισκον λυσιας επιτροπος του βασιλεως και συγγενης και επι των πραγματων λιαν βαρεως φερων επι τοις γεγονοσι | 1 - Ma poco tempo dopo, Lisia, tutore del re, suo parente, e preposto a' suoi negozi, furibondo per quel che era accaduto, |
2 συναθροισας περι τας οκτω μυριαδας και την ιππον απασαν παρεγινετο επι τους ιουδαιους λογιζομενος την μεν πολιν ελλησιν οικητηριον ποιησειν | 2 radunati ottomila uomini e tutta la cavalleria, veniva contro a' Giudei, pensandosi di prender la città e farne l’abitazione dei Gentili ; |
3 το δε ιερον αργυρολογητον καθως τα λοιπα των εθνων τεμενη πρατην δε κατα ετος την αρχιερωσυνην ποιησειν | 3 di servirsi del tempio come fonte di guadagno al pari degli altri templi pagani, e di metter a prezzo ogni anno il sommo sacerdozio. |
4 ουδαμως επιλογιζομενος το του θεου κρατος πεφρενωμενος δε ταις μυριασιν των πεζων και ταις χιλιασιν των ιππεων και τοις ελεφασιν τοις ογδοηκοντα | 4 E niente pensando alla potenza di Dio, trasportato dall’orgoglio, fidava nella moltitudine de' suoi fanti, nelle migliaia di cavalieri, e negli ottanta elefanti. |
5 εισελθων δε εις την ιουδαιαν και συνεγγισας βαιθσουρα οντι μεν ερυμνω χωριω ιεροσολυμων δε απεχοντι ωσει σταδιους πεντε τουτο εθλιβεν | 5 Entrato dunque in Giudea, e giunto davanti a Betsura, posta in angusto luogo a cinque stadil di distanza da Gerusalemme, espugnò quella fortezza. |
6 ως δε μετελαβον οι περι τον μακκαβαιον πολιορκουντα αυτον τα οχυρωματα μετα οδυρμων και δακρυων ικετευον συν τοις οχλοις τον κυριον αγαθον αγγελον αποστειλαι προς σωτηριαν τω ισραηλ | 6 Quando il Maccabeo ed i suoi seppero che venivano espugnate fortezze, còn gemiti e lacrime pregavano lì Signore, essi e tutto il popolo, che mandasse un buon angelo a salvare Israele. |
7 αυτος δε πρωτος ο μακκαβαιος αναλαβων τα οπλα προετρεψατο τους αλλους αμα αυτω διακινδυνευοντας επιβοηθειν τοις αδελφοις αυτων ομου δε και προθυμως εξωρμησαν | 7 Ed egli stesso, il Maccabeo, per primo, prese le armi, esortava gli altri ad esporsi con lui al cimento, e portar aiuto ai loro fratelli. |
8 αυτοθι δε προς τοις ιεροσολυμοις οντων εφανη προηγουμενος αυτων εφιππος εν λευκη εσθητι πανοπλιαν χρυσην κραδαινων | 8 Or mentre con animo risoluto avanzavano da Gerusalemme, apparve loro un cavaliere che li precedeva, in candida sopravveste, con armi d’oro, brandendo la lancia. |
9 ομου δε παντες ευλογησαν τον ελεημονα θεον και επερρωσθησαν ταις ψυχαις ου μονον ανθρωπους θηρας δε τους αγριωτατους και σιδηρα τειχη τιτρωσκειν οντες ετοιμοι | 9 Allora, tutti ad una voce benedissero il misericordioso Signore, e s’inanimirono, pronti a superare non solo gli uomini ma anche le bestie più feroci, e delle mura di ferro. |
10 προηγον εν διασκευη τον απ' ουρανου συμμαχον εχοντες ελεησαντος αυτους του κυριου | 10 Andavano dunque con slancio, avendo dal cielo un aiuto, per la misericordia di Dio verso di loro. |
11 λεοντηδον δε εντιναξαντες εις τους πολεμιους κατεστρωσαν αυτων χιλιους προς τοις μυριοις ιππεις δε εξακοσιους προς τοις χιλιοις τους δε παντας ηναγκασαν φευγειν | 11 Con impeto da leoni irrompendo contro i nemici, ne abbatterono undicimila fanti e milleseicento cavalieri; |
12 οι πλειονες δε αυτων τραυματιαι γυμνοι διεσωθησαν και αυτος δε ο λυσιας αισχρως φευγων διεσωθη | 12 tutti gli altri, poi, li misero in fuga; molti di loro feriti, gettate le armi, fuggirono; ed anche lo stesso Lisia non scampò che con un’ignobile fuga. |
13 ουκ ανους δε υπαρχων προς εαυτον αντιβαλλων το γεγονος περι αυτον ελαττωμα και συννοησας ανικητους ειναι τους εβραιους του δυναμενου θεου συμμαχουντος αυτοις | 13 Allora, siccome egli non era uno stolto, ripensando fra sè all’umiliazione subita, e comprendendo che gli Ebrei erano invincibili perchè sorretti dall’aiuto dell’onnipotente Dio, mandò a loro, |
14 προσαποστειλας επεισεν συλλυεσθαι επι πασι τοις δικαιοις και διοτι και τον βασιλεα πεισει φιλον αυτοις αναγκαζων γενεσθαι | 14 promettendo che accorderebbe loro tutto quello che è giusto, e sospingerebbe il re ad esser loro amico. |
15 επενευσεν δε ο μακκαβαιος επι πασιν οις ο λυσιας παρεκαλει του συμφεροντος φροντιζων οσα γαρ ο μακκαβαιος επεδωκεν τω λυσια δια γραπτων περι των ιουδαιων συνεχωρησεν ο βασιλευς | 15 Acconsentì il Maccabeo alla preghiera di Lisia, provvedendo a comune vantaggio; e tutto quello che egli chiese pel Giudei scrivendo a Lisia, il re lo concesse. |
16 ησαν γαρ αι γεγραμμεναι τοις ιουδαιοις επιστολαι παρα μεν λυσιου περιεχουσαι τον τροπον τουτον λυσιας τω πληθει των ιουδαιων χαιρειν | 16 La lettera scritta a' Giudei da Lisia diceva così: « Lisia, al popolo de' Giudei, salute. |
17 ιωαννης και αβεσσαλωμ οι πεμφθεντες παρ' υμων επιδοντες τον υπογεγραμμενον χρηματισμον ηξιουν περι των δι' αυτου σημαινομενων | 17 Giovanni ed Abesalom, mandati da voi a portarmi le vostre lettere, chiedevano,che lo facessi ciò che per loro mezzo mi fu esposto. |
18 οσα μεν ουν εδει και τω βασιλει προσενεχθηναι διεσαφησα α δε ην ενδεχομενα συνεχωρησεν | 18 Pertanto, tutto quello che al re si poteva riferire, l'esposi; ed egli ha conceduto quello che le circostanze consentivano. |
19 εαν μεν ουν συντηρησητε την εις τα πραγματα ευνοιαν και εις το λοιπον πειρασομαι παραιτιος αγαθων γενεσθαι | 19 Se dunque negli affari vi manterrete fedeli, io cercherò di esservi favorevole anche per l’avvenire. |
20 υπερ δε τουτων και των κατα μερος εντεταλμαι τουτοις τε και τοις παρ' εμου διαλεχθηναι υμιν | 20 Dell’altre cose poi, ho dato commissione a loro ed a’ legati miei, di parlarne una per una a voce con voi. |
21 ερρωσθε ετους εκατοστου τεσσαρακοστου ογδοου διος κορινθιου τετραδι και εικαδι | 21 Statevi bene. L’anno centoquarantotto, a dì ventiquattro del mese di Dloscoro ». |
22 η δε του βασιλεως επιστολη περιειχεν ουτως βασιλευς αντιοχος τω αδελφω λυσια χαιρειν | 22 La lettera vpoi del re diceva così: «Il re Antioco, a Lisia fratello, salute. |
23 του πατρος ημων εις θεους μετασταντος βουλομενοι τους εκ της βασιλειας αταραχους οντας γενεσθαι προς την των ιδιων επιμελειαν | 23 Trasferito fra gli dèi il padre nostro, volendo noi che i nostri sudditi stiano tranquilli, cd attendano con cura alle loro faccende, |
24 ακηκοοτες τους ιουδαιους μη συνευδοκουντας τη του πατρος επι τα ελληνικα μεταθεσει αλλα την εαυτων αγωγην αιρετιζοντας αξιουντας συγχωρηθηναι αυτοις τα νομιμα | 24 abbiamo saputo che i Giudei non si son piegati alla volontà del padre mio che passassero ai riti dei Greci, ma vogliono conservare le proprie istituzioni, e perciò domandano che concediamo loro di vivere secondo le loro leggi. |
25 αιρουμενοι ουν και τουτο το εθνος εκτος ταραχης ειναι κρινομεν το τε ιερον αποκατασταθηναι αυτοις και πολιτευεσθαι κατα τα επι των προγονων αυτων εθη | 25 Volendo pertanto che anche questa nazione stia in pace, abbiamo giudicato e stabilito che sia loro restituito il tempio, acciò si governino secondo le consuetudini degli avi loro. |
26 ευ ουν ποιησεις διαπεμψαμενος προς αυτους και δους δεξιας οπως ειδοτες την ημετεραν προαιρεσιν ευθυμοι τε ωσιν και ηδεως διαγινωνται προς τη των ιδιων αντιλημψει | 26 Farai dunque bene mandando legati a portar loro la pace, affinchè, conosciuto il nostro volere, siano contenti, e s’applichino al proprio bene ». |
27 προς δε το εθνος η του βασιλεως επιστολη τοιαδε ην βασιλευς αντιοχος τη γερουσια των ιουδαιων και τοις αλλοις ιουδαιοις χαιρειν | 27 Ai Giudei poi il re scrisse così: « Il re Antioco, al senato dei Giudei, ed agli altri Giudei, salute. |
28 ει ερρωσθε ειη αν ως βουλομεθα και αυτοι δε υγιαινομεν | 28 Se state bene, è quel che vogliamo, ed anche noi stiamo bene. |
29 ενεφανισεν ημιν μενελαος βουλεσθαι κατελθοντας υμας γινεσθαι προς τοις ιδιοις | 29 È venuto a noi Menelao, a dirci che vorreste venire a visitare i vostri connazionali che sono con noi. |
30 τοις ουν καταπορευομενοις μεχρι τριακαδος ξανθικου υπαρξει δεξια μετα της αδειας | 30 A quelli dunque che saranno in viaggio, sino ai trenta del mese di Xantico, diamo libertà di sicurezza. |
31 χρησθαι τους ιουδαιους τοις εαυτων δαπανημασιν και νομοις καθα και το προτερον και ουδεις αυτων κατ' ουδενα τροπον παρενοχληθησεται περι των ηγνοημενων | 31 Che i Giudei usino del cibi e delle leggi loro come per l'innanzi, e che nessuno di loro in verun modo riceva molestie per ciò che inavvertitamente avessero fatto. |
32 πεπομφα δε και τον μενελαον παρακαλεσοντα υμας | 32 Abbiamo mandato anche Menelao, a parlarvi. |
33 ερρωσθε ετους εκατοστου τεσσαρακοστου ογδοου ξανθικου πεντεκαιδεκατη | 33 Statevi bene. L'anno centoquarantotto, ai quindici del mese di Xantico ». |
34 επεμψαν δε και οι ρωμαιοι προς αυτους επιστολην εχουσαν ουτως κοιντος μεμμιος τιτος μανιος πρεσβυται ρωμαιων τω δημω των ιουδαιων χαιρειν | 34 Anche i Romani mandarono una lettera del seguente tenore: « Quinto Memmio e Tito Manilio, legati de' Romani, al popolo del Giudei, salute. |
35 υπερ ων λυσιας ο συγγενης του βασιλεως συνεχωρησεν υμιν και ημεις συνευδοκουμεν | 35 Di ciò che Lisia parente del re v’ ha conceduto, conveniamo anche noi. |
36 α δε εκρινεν προσανενεχθηναι τω βασιλει πεμψατε τινα παραχρημα επισκεψαμενοι περι τουτων ινα εκθωμεν ως καθηκει υμιν ημεις γαρ προσαγομεν προς αντιοχειαν | 36 Di quelle cose poi delle quali giudicò dover riferire al re, conferitene fra voi maturamente, e mandateci subito qualcuno, acciò risolviamo quel che a voi conviene; perchè noi stiamo per andar in Antiochia. |
37 διο σπευσατε και πεμψατε τινας οπως και ημεις επιγνωμεν οποιας εστε γνωμης | 37 Affrettatevi dunque a riscriverci affinchè sappiamo anche noi quali sono i vostri desiderii. |
38 υγιαινετε ετους εκατοστου τεσσαρακοστου ογδοου ξανθικου πεντεκαιδεκατη | 38 Statevi bene. L'anno centoquarantotto, ai quindici del mese di Xantico ». |