1 τω φοβουμενω κυριον ουκ απαντησει κακον αλλ' εν πειρασμω και παλιν εξελειται | 1 El que teme al Señor no sufrirá ningún mal y en la prueba será librado una y otra vez. |
2 ανηρ σοφος ου μισησει νομον ο δε υποκρινομενος εν αυτω ως εν καταιγιδι πλοιον | 2 Un hombre sabio nunca detesta la Ley, pero el que finge observarla es como un barco en la tempestad. |
3 ανθρωπος συνετος εμπιστευσει νομω και ο νομος αυτω πιστος ως ερωτημα δηλων | 3 Un hombre inteligente confía en la Ley y la tiene tanta fe como a un oráculo divino. |
4 ετοιμασον λογον και ουτως ακουσθηση συνδησον παιδειαν και αποκριθητι | 4 Prepara lo que vas a decir, y así serás escuchado, resume lo que sabes, y luego responde. |
5 τροχος αμαξης σπλαγχνα μωρου και ως αξων στρεφομενος ο διαλογισμος αυτου | 5 Los sentimientos del necio son una rueda de carro y su conversación, como un eje que da vueltas. |
6 ιππος εις οχειαν ως φιλος μωκος υποκατω παντος επικαθημενου χρεμετιζει | 6 Un amigo burlón es como un caballo en celo: relincha bajo cualquier jinete. |
7 δια τι ημερα ημερας υπερεχει και παν φως ημερας ενιαυτου αφ' ηλιου | 7 ¿Por qué un día es más importante que otro, si a todos los días del año la luz les viene del sol? |
8 εν γνωσει κυριου διεχωρισθησαν και ηλλοιωσεν καιρους και εορτας | 8 Es la ciencia del Señor la que los hizo diferentes, y él diversificó los tiempos y las fiestas: |
9 απ' αυτων ανυψωσεν και ηγιασεν και εξ αυτων εθηκεν εις αριθμον ημερων | 9 a unos días los exaltó y consagró, y a otros los computó entre los días ordinarios. |
10 και ανθρωποι παντες απο εδαφους και εκ γης εκτισθη αδαμ | 10 Todos los hombres provienen del suelo, y Adán fue creado de la tierra; |
11 εν πληθει επιστημης κυριος διεχωρισεν αυτους και ηλλοιωσεν τας οδους αυτων | 11 pero, en su gran sabiduría, el Señor los distinguió y los hizo marchar por caminos diversos: |
12 εξ αυτων ευλογησεν και ανυψωσεν και εξ αυτων ηγιασεν και προς αυτον ηγγισεν απ' αυτων κατηρασατο και εταπεινωσεν και ανεστρεψεν αυτους απο στασεως αυτων | 12 a unos los bendijo y exaltó, los consagró y los acercó a él; a otros los maldijo y humilló, y los derribó de sus puestos. |
13 ως πηλος κεραμεως εν χειρι αυτου πασαι αι οδοι αυτου κατα την ευδοκιαν αυτου ουτως ανθρωποι εν χειρι του ποιησαντος αυτους αποδουναι αυτοις κατα την κρισιν αυτου | 13 Como está la arcilla en las manos del alfarero, que dispone de ella según su voluntad, así están los hombres en las manos de su Creador, y él les retribuirá según su decisión. |
14 απεναντι του κακου το αγαθον και απεναντι του θανατου η ζωη ουτως απεναντι ευσεβους αμαρτωλος | 14 Frente al mal, está el bien y frente a la muerte, la vida: así, frente al hombre bueno, está el pecador. |
15 και ουτως εμβλεψον εις παντα τα εργα του υψιστου δυο δυο εν κατεναντι του ενος | 15 Considera asimismo todas las obras del Altísimo: están de dos en dos, una frente a otra. |
16 καγω εσχατος ηγρυπνησα ως καλαμωμενος οπισω τρυγητων | 16 Yo, el último en llegar, me mantuve alerta como quien recoge detrás de los viñadores. |
17 εν ευλογια κυριου εφθασα και ως τρυγων επληρωσα ληνον | 17 Por la bendición del Señor, he llegado a tiempo, y como un viñador, he llenado el lagar. |
18 κατανοησατε οτι ουκ εμοι μονω εκοπιασα αλλα πασιν τοις ζητουσιν παιδειαν | 18 Sepan que no me fatigué para mí solamente, sino para todos los que buscan la instrucción. |
19 ακουσατε μου μεγιστανες λαου και οι ηγουμενοι εκκλησιας ενωτισασθε | 19 Escúchenme, grandes del pueblo, y ustedes, jefes de la asamblea, préstenme atención. |
20 υιω και γυναικι αδελφω και φιλω μη δως εξουσιαν επι σε εν ζωη σου και μη δως ετερω τα χρηματα σου ινα μη μεταμεληθεις δεη περι αυτων | 20 Sea hijo o mujer, hermano o amigo, a nadie des autoridad sobre ti mientras vivas. Tampoco entregues tus bienes a otro, no sea que te arrepientas y los tengas que reclamar. |
21 εως ετι ζης και πνοη εν σοι μη αλλαξης σεαυτον εν παση σαρκι | 21 Mientras vivas y tengas aliento, no te dejes enajenar por nadie: |
22 κρεισσον γαρ εστιν τα τεκνα δεηθηναι σου η σε εμβλεπειν εις χειρας υιων σου | 22 es mejor que tus hijos te pidan que tener tus ojos fijos en sus manos. |
23 εν πασι τοις εργοις σου γινου υπεραγων μη δως μωμον εν τη δοξη σου | 23 En todo lo que hagas, sé tú el que dirige, y no manches con nada tu reputación. |
24 εν ημερα συντελειας ημερων ζωης σου και εν καιρω τελευτης διαδος κληρονομιαν | 24 Cuando lleguen a su término los días de tu vida, a la hora de la muerte, reparte tu herencia. |
25 χορτασματα και ραβδος και φορτια ονω αρτος και παιδεια και εργον οικετη | 25 Al asno el forraje, el bastón y la carga; al servidor el pan, la disciplina y el trabajo. |
26 εργασαι εν παιδι και ευρησεις αναπαυσιν ανες χειρας αυτω και ζητησει ελευθεριαν | 26 Obliga a trabajar a tu esclavo, y encontrarás descanso; déjalo desocupado, y buscará la libertad. |
27 ζυγος και ιμας τραχηλον καμψουσιν και οικετη κακουργω στρεβλαι και βασανοι | 27 El yugo y las riendas doblegan la nuca, y para el servidor perverso, están la tortura y el tormento. |
28 εμβαλε αυτον εις εργασιαν ινα μη αργη πολλην γαρ κακιαν εδιδαξεν η αργια | 28 Fuérzalo a trabajar, para que no se quede ocioso, porque el ocio enseña muchas cosas malas. |
29 εις εργα καταστησον καθως πρεπει αυτω καν μη πειθαρχη βαρυνον τας πεδας αυτου | 29 Oblígalo a trabajar como le corresponde, y si no obedece, ata sus pies con cadenas. |
30 και μη περισσευσης επι παση σαρκι και ανευ κρισεως μη ποιησης μηδεν | 30 Pero a nadie le exijas más de la cuenta, y no hagas nada sin justicia. |
31 ει εστιν σοι οικετης εστω ως συ οτι εν αιματι εκτησω αυτον | 31 Si no tienes más que un servidor, considéralo como a ti mismo, porque lo has adquirido con sangre; |
32 ει εστιν σοι οικετης αγε αυτον ως αδελφον οτι ως η ψυχη σου επιδεησεις αυτω | 32 si no tienes más que un servidor, trátalo como a un hermano, porque lo necesitas tanto como a ti mismo. |
33 εαν κακωσης αυτον και απαρας αποδρα εν ποια οδω ζητησεις αυτον | 33 Si tú lo maltratas y él termina por escaparse, ¿por qué camino lo irás a buscar? |