1 Ogni amico dirà: "Anch'io sono amico!". Ma c'è chi è amico solo di nome. | 1 Każdy przyjaciel mówi: Jestem i ja twoim przyjacielem, ale zdarza się przyjaciel tylko z imienia. |
2 Non è un dolore simile alla morte un compagno e amico che diventa nemico? | 2 Czyż nie jest śmiertelną udręką, gdy towarzysz i przyjaciel zmienia się w nieprzyjaciela? |
3 O desiderio del male, come ti sei insinuato per coprire la terra di malizia? | 3 O przewrotna skłonności! Czemu zostałaś stworzona, by okryć ziemię podstępem? |
4 C'è l'amico che gode quando uno è contento, ma se ne sta lontano nel tempo della tribolazione. | 4 W pomyślności towarzysz cieszy się wraz z przyjacielem, a w czasie utrapienia staje przeciw niemu. |
5 C'è il compagno che faticherà con l'amico, ma per lo stomaco, e al momento dell'attacco leverà lo scudo. | 5 Towarzysz z przyjacielem trudzi się, by mieć pokarm, a w razie wojny chwyci za tarczę. |
6 Non dimenticare l'amico nel tuo animo, e non trascurarlo quando hai ricchezza. | 6 Nie zapomnij w duszy swej o przyjacielu i nie trać pamięci o nim wśród bogactw! |
7 Ogni consigliere vanta il suo consiglio, ma c'è chi consiglia nel suo interesse. | 7 Każdy doradca wysoko ceni swą radę, a przecież bywa i taki, który doradza na swoją korzyść. |
8 Sta' in guardia quando uno ti consiglia, sappi prima qual è il suo interesse. Egli infatti può consigliare nel proprio interesse, e non getterà la sorte in tuo favore. | 8 Strzeż się doradcy, a najpierw poznaj, jakie są jego potrzeby, - albowiem taki na swoją korzyść doradza - czy czasem nie zyska on czegoś na tobie, jakby losem, |
9 Egli ti dirà: "La via che hai scelto è buona", ma starà lontano a vedere quel che ti càpita. | 9 i aby, mówiąc ci: Dobra jest twoja droga, nie stanął z przeciwka, by patrzeć na to, co przyjdzie na ciebie. |
10 Non consigliarti con chi ti guarda con sospetto, e nascondi la tua intenzione a chi ha invidia. | 10 Nie naradzaj się z tym, kto na cię patrzy krzywym okiem, a przed tymi, co ci zazdroszczą, ukryj zamiary! |
11 Non consultare in nessun caso: una donna sulla sua rivale, un timido sulla guerra, un commerciante sugli affari, un compratore su una vendita, un invidioso sulla gratitudine, un egoista sulla benevolenza, un pigro su qualunque lavoro, un salariato sulla fine del lavoro, un servo pigro su un grande lavoro; non rivolgerti a loro per nessun consiglio. | 11 [Nie naradzaj się] z kobietą co do jej rywalki, z tchórzliwym co do wojny, z kupcem co do zamiany towarów, z handlarzem co do sprzedaży, z zawistnym co do wdzięczności, z niemiłosiernym co do dobroczynności, z leniwym co do jakiejkolwiek pracy, z okresowym najemnikiem co do zakończenia zajęcia, z niewolnikiem opieszałym co do wielkiej pracy - gdy |
12 Ma frequenta l'uomo pio, che sai che osserva i comandamenti, il cui animo è come il tuo animo, che, se cadi, sa soffrire con te. | 12 Natomiast z człowiekiem pobożnym podtrzymuj znajomość, a także z tym, o którym wiesz, że strzeże przykazań, którego dusza podobna do twej duszy, i kto jeślibyś upadł, będzie współczuł tobie. |
13 E fìdati del consiglio del tuo cuore, ché nessun altro ti è più fedele. | 13 Następnie trzymaj się rady twego serca, gdyż nad nią nie masz nic godniejszego wiary. |
14 Infatti il proprio animo talora sa avvisare meglio che sette sentinelle sopra la torre. | 14 Dusza bowiem człowieka zwykła czasem więcej objawić niż siedem czat siedzących wysoko dla wypatrywania. |
15 Ma soprattutto prega l'Altissimo, perché diriga nella verità la tua vita. | 15 A ponad to wszystko proś Najwyższego, aby po drodze prawdy kierował twoimi krokami. |
16 L'inizio d'ogni azione è nel discorso, e prima d'ogni opera c'è il consiglio. | 16 Początkiem każdego dzieła - słowo, a przed każdym działaniem - myśl. |
17 Nel cuore si notano i vari cambiamenti, sono quattro le possibilità che vi si manifestano: | 17 Korzeniem zamierzeń jest serce, skąd wyrastają cztery gałęzie: |
18 il bene e il male, la vita e la morte; ma chi tutte le decide è sempre la lingua. | 18 dobro i zło, życie i śmierć, a nad tym wszystkim język ma pełną władzę. |
19 C'è chi è abile per insegnare a molti, ma è inutile a se stesso. | 19 Bywa mędrzec, który jest mądry dla wielu innych, a dla siebie samego jest niczym; |
20 C'è chi fa il bravo nel parlare, ma è odiato e finisce col mancare d'ogni cibo; | 20 bywa mędrzec, który przez swe mowy jest znienawidzony i wykluczą go z każdej wspaniałej uczty, |
21 non gli è stata data dal Signore la piacevolezza, ed è stato privato d'ogni sapienza. | 21 nie da mu Pan uznania u innych, gdyż nie ma on żadnej mądrości. |
22 Se uno è sapiente con se stesso, se ne vedono i frutti anche sul suo corpo. | 22 Bywa mędrzec, który jest mądry dla siebie samego, a owoce jego wiedzy okazują się na jego ciele. |
23 L'uomo saggio istruisce il proprio popolo, quanto nasce dalla sua mente merita fiducia. | 23 Bywa mędrzec, który naród swój wychowuje, a owoce jego rozumu są niezawodne. |
24 L'uomo saggio avrà molte benedizioni, tutti quelli che lo vedono lo dicono beato. | 24 Kto jest mądry dla siebie, napełniony będzie zadowoleniem, a wszyscy, którzy go widzieć będą, nazwą go szczęśliwym. |
25 La vita dell'uomo ha i giorni misurati, ma i giorni d'Israele son senza numero. | 25 Życie człowieka ma dni ograniczone, lecz nieprzeliczone są dni Izraela. |
26 Il saggio riceverà onore nel suo popolo e il suo nome vivrà per sempre. | 26 Mądry uzyska chwałę u swego narodu, a imię jego żyć będzie na wieki. |
27 Figlio, per tutta la vita esamina te stesso, non concederti quanto vedi che è male. | 27 Synu, w życiu doświadczaj siebie samego, patrz, co jest złem dla ciebie, i tego sobie odmów! |
28 Perché non tutto serve a tutti, e non a tutti piace tutto. | 28 Nie wszystko służy wszystkim i nie każdy we wszystkim ma upodobanie. |
29 Non essere insaziabile di godimento, non abbondare nelle delizie. | 29 Na żadnej uczcie nie bądź nienasycony i nie rzucaj się na potrawy! |
30 Perché nei molti cibi c'è la malattia e l'ingordigia porta la colica. | 30 Z przejedzenia powstaje choroba, a nieumiarkowanie powoduje rozstrój żołądka. |
31 L'ingordigia ha portato molti alla tomba, chi se ne guarda prolunga la sua vita. | 31 Z przejedzenia wielu umarło, ale umiarkowany przedłuży swe życie. |