Luke 1

NEW AMERICAN BIBLE	Biblia Tysiąclecia
1 Since many have undertaken to compile a narrative of the events that have been fulfilled among us,	1 Wielu już starało się ułożyć opowiadanie o zdarzeniach, które się dokonały pośród nas,
2 just as those who were eyewitnesses from the beginning and ministers of the word have handed them down to us,	2 tak jak nam je przekazali ci, którzy od początku byli naocznymi świadkami i sługami słowa.
3 I too have decided, after investigating everything accurately anew, to write it down in an orderly sequence for you, most excellent Theophilus,	3 Postanowiłem więc i ja zbadać dokładnie wszystko od pierwszych chwil i opisać ci po kolei, dostojny Teofilu,
4 so that you may realize the certainty of the teachings you have received.	4 abyś się mógł przekonać o całkowitej pewności nauk, których ci udzielono.
5 In the days of Herod, King of Judea, there was a priest named Zechariah of the priestly division of Abijah; his wife was from the daughters of Aaron, and her name was Elizabeth.	5 Za czasów Heroda, króla Judei, żył pewien kapłan, imieniem Zachariasz, z oddziału Abiasza. Miał on żonę z rodu Aarona, a na imię było jej Elżbieta.
6 Both were righteous in the eyes of God, observing all the commandments and ordinances of the Lord blamelessly.	6 Oboje byli sprawiedliwi wobec Boga i postępowali nienagannie według wszystkich przykazań i przepisów Pańskich.
7 But they had no child, because Elizabeth was barren and both were advanced in years.	7 Nie mieli jednak dziecka, ponieważ Elżbieta była niepłodna; oboje zaś byli już posunięci w latach.
8 Once when he was serving as priest in his division's turn before God,	8 Kiedy w wyznaczonej dla swego oddziału kolei pełnił służbę kapłańską przed Bogiem,
9 according to the practice of the priestly service, he was chosen by lot to enter the sanctuary of the Lord to burn incense.	9 jemu zgodnie ze zwyczajem kapłańskim przypadł los, żeby wejść do przybytku Pańskiego i złożyć ofiarę kadzenia.
10 Then, when the whole assembly of the people was praying outside at the hour of the incense offering,	10 A cały lud modlił się na zewnątrz w czasie kadzenia.
11 the angel of the Lord appeared to him, standing at the right of the altar of incense.	11 Naraz ukazał mu się anioł Pański, stojący po prawej stronie ołtarza kadzenia.
12 Zechariah was troubled by what he saw, and fear came upon him.	12 Przeraził się na ten widok Zachariasz i strach padł na niego.
13 But the angel said to him, "Do not be afraid, Zechariah, because your prayer has been heard. Your wife Elizabeth will bear you a son, and you shall name him John.	13 Lecz anioł rzekł do niego: Nie bój się Zachariasz! Twoja prośba została wysłuchana: żona twoja Elżbieta urodzi ci syna, któremu nadasz imię Jan.
14 And you will have joy and gladness, and many will rejoice at his birth,	14 Będzie to dla ciebie radość i wesele; i wielu z jego narodzenia cieszyć się będzie.
15 for he will be great in the sight of (the) Lord. He will drink neither wine nor strong drink. He will be filled with the holy Spirit even from his mother's womb,	15 Będzie bowiem wielki w oczach Pana; wina i sycery pić nie będzie i już w łonie matki napełniony będzie Duchem Świętym.
16 and he will turn many of the children of Israel to the Lord their God.	16 Wielu spośród synów Izraela nawróci do Pana, Boga ich;
17 He will go before him in the spirit and power of Elijah to turn the hearts of fathers toward children and the disobedient to the understanding of the righteous, to prepare a people fit for the Lord."	17 on sam pójdzie przed Nim w duchu i mocy Eliasza, żeby serca ojców nakłonić ku dzieciom, a nieposłusznych - do usposobienia sprawiedliwych, by przygotować Panu lud doskonały.
18 Then Zechariah said to the angel, "How shall I know this? For I am an old man, and my wife is advanced in years."	18 Na to rzekł Zachariasz do anioła: Po czym to poznam? Bo ja jestem już stary i moja żona jest w podeszłym wieku.
19 And the angel said to him in reply, "I am Gabriel, who stand before God. I was sent to speak to you and to announce to you this good news.	19 Odpowiedział mu anioł: Ja jestem Gabriel, który stoję przed Bogiem. A zostałem posłany, aby mówić z tobą i oznajmić ci tę wieść radosną.
20 But now you will be speechless and unable to talk until the day these things take place, because you did not believe my words, which will be fulfilled at their proper time."	20 A oto będziesz niemy i nie będziesz mógł mówić aż do dnia, w którym się to stanie, bo nie uwierzyłeś moim słowom, które się spełnią w swoim czasie.
21 Meanwhile the people were waiting for Zechariah and were amazed that he stayed so long in the sanctuary.	21 Lud tymczasem czekał na Zachariasza i dziwił się, że tak długo zatrzymuje się w przybytku.
22 But when he came out, he was unable to speak to them, and they realized that he had seen a vision in the sanctuary. He was gesturing to them but remained mute.	22 Kiedy wyszedł, nie mógł do nich mówić, i zrozumieli, że miał widzenie w przybytku. On zaś dawał im znaki i pozostał niemy.
23 Then, when his days of ministry were completed, he went home.	23 A gdy upłynęły dni jego posługi kapłańskiej, powrócił do swego domu.
24 After this time his wife Elizabeth conceived, and she went into seclusion for five months, saying,	24 Potem żona jego, Elżbieta, poczęła i pozostawała w ukryciu przez pięć miesięcy.
25 "So has the Lord done for me at a time when he has seen fit to take away my disgrace before others."	25 Tak uczynił mi Pan - mówiła - wówczas, kiedy wejrzał łaskawie i zdjął ze mnie hańbę w oczach ludzi.
26 In the sixth month, the angel Gabriel was sent from God to a town of Galilee called Nazareth,	26 W szóstym miesiącu posłał Bóg anioła Gabriela do miasta w Galilei, zwanego Nazaret,
27 to a virgin betrothed to a man named Joseph, of the house of David, and the virgin's name was Mary.	27 do Dziewicy poślubionej mężowi, imieniem Józef, z rodu Dawida; a Dziewicy było na imię Maryja.
28 And coming to her, he said, "Hail, favored one! The Lord is with you."	28 Anioł wszedł do Niej i rzekł: Bądź pozdrowiona, pełna łaski, Pan z Tobą, "błogosławiona jesteś między niewiastami".
29 But she was greatly troubled at what was said and pondered what sort of greeting this might be.	29 Ona zmieszała się na te słowa i rozważała, co miałoby znaczyć to pozdrowienie.
30 Then the angel said to her, "Do not be afraid, Mary, for you have found favor with God.	30 Lecz anioł rzekł do Niej: Nie bój się, Maryjo, znalazłaś bowiem łaskę u Boga.
31 Behold, you will conceive in your womb and bear a son, and you shall name him Jesus.	31 Oto poczniesz i porodzisz Syna, któremu nadasz imię Jezus.
32 He will be great and will be called Son of the Most High, and the Lord God will give him the throne of David his father,	32 Będzie On wielki i będzie nazwany Synem Najwyższego, a Pan Bóg da Mu tron Jego praojca, Dawida.
33 and he will rule over the house of Jacob forever, and of his kingdom there will be no end."	33 Będzie panował nad domem Jakuba na wieki, a Jego panowaniu nie będzie końca.
34 But Mary said to the angel, "How can this be, since I have no relations with a man?"	34 Na to Maryja rzekła do anioła: Jakże się to stanie, skoro nie znam męża?
35 And the angel said to her in reply, "The holy Spirit will come upon you, and the power of the Most High will overshadow you. Therefore the child to be born will be called holy, the Son of God.	35 Anioł Jej odpowiedział: Duch Święty zstąpi na Ciebie i moc Najwyższego osłoni Cię. Dlatego też Święte, które się narodzi, będzie nazwane Synem Bożym.
36 And behold, Elizabeth, your relative, has also conceived a son in her old age, and this is the sixth month for her who was called barren;	36 A oto również krewna Twoja, Elżbieta, poczęła w swej starości syna i jest już w szóstym miesiącu ta, która uchodzi za niepłodną.
37 for nothing will be impossible for God."	37 Dla Boga bowiem nie ma nic niemożliwego.
38 Mary said, "Behold, I am the handmaid of the Lord. May it be done to me according to your word." Then the angel departed from her.	38 Na to rzekła Maryja: Oto Ja służebnica Pańska, niech Mi się stanie według twego słowa! Wtedy odszedł od Niej anioł.
39 During those days Mary set out and traveled to the hill country in haste to a town of Judah,	39 W tym czasie Maryja wybrała się i poszła z pośpiechem w góry do pewnego miasta w [pokoleniu] Judy.
40 where she entered the house of Zechariah and greeted Elizabeth.	40 Weszła do domu Zachariasza i pozdrowiła Elżbietę.
41 When Elizabeth heard Mary's greeting, the infant leaped in her womb, and Elizabeth, filled with the holy Spirit,	41 Gdy Elżbieta usłyszała pozdrowienie Maryi, poruszyło się dzieciątko w jej łonie, a Duch Święty napełnił Elżbietę.
42 cried out in a loud voice and said, "Most blessed are you among women, and blessed is the fruit of your womb.	42 Wydała ona okrzyk i powiedziała: Błogosławiona jesteś między niewiastami i błogosławiony jest owoc Twojego łona.
43 And how does this happen to me, that the mother of my Lord should come to me?	43 A skądże mi to, że Matka mojego Pana przychodzi do mnie?
44 For at the moment the sound of your greeting reached my ears, the infant in my womb leaped for joy.	44 Oto, skoro głos Twego pozdrowienia zabrzmiał w moich uszach, poruszyło się z radości dzieciątko w moim łonie.
45 Blessed are you who believed that what was spoken to you by the Lord would be fulfilled."	45 Błogosławiona jesteś, któraś uwierzyła, że spełnią się słowa powiedziane Ci od Pana.
46 And Mary said: "My soul proclaims the greatness of the Lord;	46 Wtedy Maryja rzekła: Wielbi dusza moja Pana,
47 my spirit rejoices in God my savior.	47 i raduje się duch mój w Bogu, moim Zbawcy.
48 For he has looked upon his handmaid's lowliness; behold, from now on will all ages call me blessed.	48 Bo wejrzał na uniżenie Służebnicy swojej. Oto bowiem błogosławić mnie będą odtąd wszystkie pokolenia,
49 The Mighty One has done great things for me, and holy is his name.	49 gdyż wielkie rzeczy uczynił mi Wszechmocny. Święte jest Jego imię -
50 His mercy is from age to age to those who fear him.	50 a swoje miłosierdzie na pokolenia i pokolenia [zachowuje] dla tych, co się Go boją.
51 He has shown might with his arm, dispersed the arrogant of mind and heart.	51 On przejawia moc ramienia swego, rozprasza [ludzi] pyszniących się zamysłami serc swoich.
52 He has thrown down the rulers from their thrones but lifted up the lowly.	52 Strąca władców z tronu, a wywyższa pokornych.
53 The hungry he has filled with good things; the rich he has sent away empty.	53 Głodnych nasyca dobrami, a bogatych z niczym odprawia.
54 He has helped Israel his servant, remembering his mercy,	54 Ujął się za sługą swoim, Izraelem, pomny na miłosierdzie swoje -
55 according to his promise to our fathers, to Abraham and to his descendants forever."	55 jak przyobiecał naszym ojcom - na rzecz Abrahama i jego potomstwa na wieki.
56 Mary remained with her about three months and then returned to her home.	56 Maryja pozostała u niej około trzech miesięcy; potem wróciła do domu.
57 When the time arrived for Elizabeth to have her child she gave birth to a son.	57 Dla Elżbiety zaś nadszedł czas rozwiązania i urodziła syna.
58 Her neighbors and relatives heard that the Lord had shown his great mercy toward her, and they rejoiced with her.	58 Gdy jej sąsiedzi i krewni usłyszeli, że Pan okazał tak wielkie miłosierdzie nad nią, cieszyli się z nią razem.
59 When they came on the eighth day to circumcise the child, they were going to call him Zechariah after his father,	59 Ósmego dnia przyszli, aby obrzezać dziecię, i chcieli mu dać imię ojca jego, Zachariasza.
60 but his mother said in reply, "No. He will be called John."	60 Jednakże matka jego odpowiedziała: Nie, lecz ma otrzymać imię Jan.
61 But they answered her, "There is no one among your relatives who has this name."	61 Odrzekli jej: Nie ma nikogo w twoim rodzie, kto by nosił to imię.
62 So they made signs, asking his father what he wished him to be called.	62 Pytali więc znakami jego ojca, jak by go chciał nazwać.
63 He asked for a tablet and wrote, "John is his name," and all were amazed.	63 On zażądał tabliczki i napisał: Jan będzie mu na imię. I wszyscy się dziwili.
64 Immediately his mouth was opened, his tongue freed, and he spoke blessing God.	64 A natychmiast otworzyły się jego usta, język się rozwiązał i mówił wielbiąc Boga.
65 Then fear came upon all their neighbors, and all these matters were discussed throughout the hill country of Judea.	65 I padł strach na wszystkich ich sąsiadów. W całej górskiej krainie Judei rozpowiadano o tym wszystkim, co się zdarzyło.
66 All who heard these things took them to heart, saying, "What, then, will this child be?" For surely the hand of the Lord was with him.	66 A wszyscy, którzy o tym słyszeli, brali to sobie do serca i pytali: Kimże będzie to dziecię? Bo istotnie ręka Pańska była z nim.
67 Then Zechariah his father, filled with the holy Spirit, prophesied, saying:	67 Wtedy ojciec jego, Zachariasz, został napełniony Duchem Świętym i prorokował, mówiąc:
68 "Blessed be the Lord, the God of Israel, for he has visited and brought redemption to his people.	68 Niech będzie uwielbiony Pan, Bóg Izraela, że nawiedził lud swój i wyzwolił go,
69 He has raised up a horn for our salvation within the house of David his servant,	69 i moc zbawczą nam wzbudził w domu sługi swego, Dawida:
70 even as he promised through the mouth of his holy prophets from of old:	70 jak zapowiedział to z dawien dawna przez usta swych świętych proroków,
71 salvation from our enemies and from the hand of all who hate us,	71 że nas wybawi od nieprzyjaciół i z ręki wszystkich, którzy nas nienawidzą;
72 to show mercy to our fathers and to be mindful of his holy covenant	72 że miłosierdzie okaże ojcom naszym i wspomni na swoje święte Przymierze -
73 and of the oath he swore to Abraham our father, and to grant us that,	73 na przysięgę, którą złożył ojcu naszemu, Abrahamowi, że nam użyczy tego,
74 rescued from the hand of enemies, without fear we might worship him	74 iż z mocy nieprzyjaciół wyrwani bez lęku służyć Mu będziemy
75 in holiness and righteousness before him all our days.	75 w pobożności i sprawiedliwości przed Nim po wszystkie dni nasze.
76 And you, child, will be called prophet of the Most High, for you will go before the Lord to prepare his ways,	76 A i ty, dziecię, prorokiem Najwyższego zwać się będziesz, bo pójdziesz przed Panem torując Mu drogi;
77 to give his people knowledge of salvation through the forgiveness of their sins,	77 Jego ludowi dasz poznać zbawienie [co się dokona] przez odpuszczenie mu grzechów,
78 because of the tender mercy of our God by which the daybreak from on high will visit us	78 dzięki litości serdecznej Boga naszego. Przez nią z wysoka Wschodzące Słońce nas nawiedzi,
79 to shine on those who sit in darkness and death's shadow, to guide our feet into the path of peace."	79 by zajaśnieć tym, co w mroku i cieniu śmierci mieszkają, aby nasze kroki zwrócić na drogę pokoju.
80 The child grew and became strong in spirit, and he was in the desert until the day of his manifestation to Israel.	80 Chłopiec zaś rósł i wzmacniał się duchem, a żył na pustkowiu aż do dnia ukazania się przed Izraelem.