1 και ουκ ηδυνατο ιωσηφ ανεχεσθαι παντων των παρεστηκοτων αυτω αλλ' ειπεν εξαποστειλατε παντας απ' εμου και ου παρειστηκει ουδεις ετι τω ιωσηφ ηνικα ανεγνωριζετο τοις αδελφοις αυτου | 1 Then Joseph could not control his feelings in front of al his retainers, and he exclaimed, 'Let everyoneleave me.' No one therefore was present with him while Joseph made himself known to his brothers, |
2 και αφηκεν φωνην μετα κλαυθμου ηκουσαν δε παντες οι αιγυπτιοι και ακουστον εγενετο εις τον οικον φαραω | 2 but he wept so loudly that al the Egyptians heard, and the news reached Pharaoh's palace. |
3 ειπεν δε ιωσηφ προς τους αδελφους αυτου εγω ειμι ιωσηφ ετι ο πατηρ μου ζη και ουκ εδυναντο οι αδελφοι αποκριθηναι αυτω εταραχθησαν γαρ | 3 Joseph said to his brothers, 'I am Joseph. Is my father real y stil alive?' His brothers could not answerhim, they were so dumbfounded at seeing him. |
4 ειπεν δε ιωσηφ προς τους αδελφους αυτου εγγισατε προς με και ηγγισαν και ειπεν εγω ειμι ιωσηφ ο αδελφος υμων ον απεδοσθε εις αιγυπτον | 4 Then Joseph said to his brothers, 'Come closer to me.' When they had come closer to him he said, 'Iam your brother Joseph whom you sold into Egypt. |
5 νυν ουν μη λυπεισθε μηδε σκληρον υμιν φανητω οτι απεδοσθε με ωδε εις γαρ ζωην απεστειλεν με ο θεος εμπροσθεν υμων | 5 But now, do not grieve, do not reproach yourselves for having sold me here, since God sent mebefore you to preserve your lives. |
6 τουτο γαρ δευτερον ετος λιμος επι της γης και ετι λοιπα πεντε ετη εν οις ουκ εσται αροτριασις ουδε αμητος | 6 For this is the second year there has been famine in the country, and there are still five years to comewithout ploughing or harvest. |
7 απεστειλεν γαρ με ο θεος εμπροσθεν υμων υπολειπεσθαι υμων καταλειμμα επι της γης και εκθρεψαι υμων καταλειψιν μεγαλην | 7 God sent me before you to assure the survival of your race on earth and to save your lives by a greatdeliverance. |
8 νυν ουν ουχ υμεις με απεσταλκατε ωδε αλλ' η ο θεος και εποιησεν με ως πατερα φαραω και κυριον παντος του οικου αυτου και αρχοντα πασης γης αιγυπτου | 8 So it was not you who sent me here but God, and he has set me up as a father to Pharaoh, as lord ofal his household and governor of the whole of Egypt. |
9 σπευσαντες ουν αναβητε προς τον πατερα μου και ειπατε αυτω ταδε λεγει ο υιος σου ιωσηφ εποιησεν με ο θεος κυριον πασης γης αιγυπτου καταβηθι ουν προς με και μη μεινης | 9 'Return quickly to your father and tel him, "Your son Joseph says this: 'God has made me lord of alEgypt. Come down to me without delay. |
10 και κατοικησεις εν γη γεσεμ αραβιας και εση εγγυς μου συ και οι υιοι σου και οι υιοι των υιων σου τα προβατα σου και αι βοες σου και οσα σοι εστιν | 10 You wil live in the region of Goshen where you wil be near me, you, your children and yourgrandchildren, your flocks, your cattle and al your possessions. |
11 και εκθρεψω σε εκει ετι γαρ πεντε ετη λιμος ινα μη εκτριβης συ και οι υιοι σου και παντα τα υπαρχοντα σου | 11 There I shal provide for you -- for there are five years of famine stil to come -- so that you, yourhousehold and all yours are not reduced to penury.' " |
12 ιδου οι οφθαλμοι υμων βλεπουσιν και οι οφθαλμοι βενιαμιν του αδελφου μου οτι το στομα μου το λαλουν προς υμας | 12 You can see with your own eyes, and my brother Benjamin can see too, that I am who I say I am. |
13 απαγγειλατε ουν τω πατρι μου πασαν την δοξαν μου την εν αιγυπτω και οσα ειδετε και ταχυναντες καταγαγετε τον πατερα μου ωδε | 13 Give my father a ful report of al the honour I enjoy in Egypt, and of al you have seen; and quicklybring my father down here.' |
14 και επιπεσων επι τον τραχηλον βενιαμιν του αδελφου αυτου εκλαυσεν επ' αυτω και βενιαμιν εκλαυσεν επι τω τραχηλω αυτου | 14 Then throwing his arms round the neck of his brother Benjamin he wept; and Benjamin wept on hisshoulder. |
15 και καταφιλησας παντας τους αδελφους αυτου εκλαυσεν επ' αυτοις και μετα ταυτα ελαλησαν οι αδελφοι αυτου προς αυτον | 15 He kissed al his brothers, weeping on each one. Only then were his brothers able to talk to him. |
16 και διεβοηθη η φωνη εις τον οικον φαραω λεγοντες ηκασιν οι αδελφοι ιωσηφ εχαρη δε φαραω και η θεραπεια αυτου | 16 News reached Pharaoh's palace that Joseph's brothers had come, and Pharaoh was pleased to hearit, as were his servants. |
17 ειπεν δε φαραω προς ιωσηφ ειπον τοις αδελφοις σου τουτο ποιησατε γεμισατε τα πορεια υμων και απελθατε εις γην χανααν | 17 Pharaoh told Joseph, 'Say to your brothers, "Do this: load your beasts and hurry away to Canaan. |
18 και παραλαβοντες τον πατερα υμων και τα υπαρχοντα υμων ηκετε προς με και δωσω υμιν παντων των αγαθων αιγυπτου και φαγεσθε τον μυελον της γης | 18 Fetch your father and your families, and come back to me. I will give you the best territory in Egypt,where you wil live off the fat of the land." |
19 συ δε εντειλαι ταυτα λαβειν αυτοις αμαξας εκ γης αιγυπτου τοις παιδιοις υμων και ταις γυναιξιν και αναλαβοντες τον πατερα υμων παραγινεσθε | 19 And you, for your part, give them this order: "Do this: take waggons from Egypt, for your little onesand your wives. Get your father and come. |
20 και μη φεισησθε τοις οφθαλμοις των σκευων υμων τα γαρ παντα αγαθα αιγυπτου υμιν εσται | 20 Never mind about your property, for the best of all Egypt will be yours." ' |
21 εποιησαν δε ουτως οι υιοι ισραηλ εδωκεν δε ιωσηφ αυτοις αμαξας κατα τα ειρημενα υπο φαραω του βασιλεως και εδωκεν αυτοις επισιτισμον εις την οδον | 21 Israel's sons did as they were told. Joseph gave them waggons as Pharaoh had ordered, and hegave them provisions for the journey. |
22 και πασιν εδωκεν δισσας στολας τω δε βενιαμιν εδωκεν τριακοσιους χρυσους και πεντε εξαλλασσουσας στολας | 22 To each and every one he gave new clothes, and to Benjamin three hundred shekels of silver andfive changes of clothes. |
23 και τω πατρι αυτου απεστειλεν κατα τα αυτα και δεκα ονους αιροντας απο παντων των αγαθων αιγυπτου και δεκα ημιονους αιρουσας αρτους τω πατρι αυτου εις οδον | 23 And to his father he sent ten donkeys laden with the best that Egypt offered, and ten she-donkeysladen with grain, bread and food for his father's journey. |
24 εξαπεστειλεν δε τους αδελφους αυτου και επορευθησαν και ειπεν αυτοις μη οργιζεσθε εν τη οδω | 24 And so he sent his brothers on their way. His final words to them were, 'And let there be no upsetson the way!' |
25 και ανεβησαν εξ αιγυπτου και ηλθον εις γην χανααν προς ιακωβ τον πατερα αυτων | 25 And so they left Egypt. When they reached their father Jacob in Canaan, |
26 και ανηγγειλαν αυτω λεγοντες οτι ο υιος σου ιωσηφ ζη και αυτος αρχει πασης γης αιγυπτου και εξεστη η διανοια ιακωβ ου γαρ επιστευσεν αυτοις | 26 they gave him this report, 'Joseph is stil alive. He is at this moment governor of al Egypt!' But hewas as one stunned, for he did not believe them. |
27 ελαλησαν δε αυτω παντα τα ρηθεντα υπο ιωσηφ οσα ειπεν αυτοις ιδων δε τας αμαξας ας απεστειλεν ιωσηφ ωστε αναλαβειν αυτον ανεζωπυρησεν το πνευμα ιακωβ του πατρος αυτων | 27 However, when they told him all Joseph had said to them, and when he saw the waggons thatJoseph had sent to fetch him, the spirit of their father Jacob revived, |
28 ειπεν δε ισραηλ μεγα μοι εστιν ει ετι ιωσηφ ο υιος μου ζη πορευθεις οψομαι αυτον προ του αποθανειν με | 28 and Israel said, 'That is enough! My son Joseph is stil alive. I must go and see him before I die.' |