Scrutatio

Mercoledi, 15 maggio 2024 - Sant'Isidoro agricoltore ( Letture di oggi)

1 Macabeos 2


font
EL LIBRO DEL PUEBLO DE DIOSVULGATA
1 En esos días, Matatías, hijo de Juan, hijo de Simeón, sacerdote del linaje de Joarib, salió de Jerusalén y fue a establecerse a Modín.1 In diebus illis surrexit Mathathias filius Joannis filii Simeonis, sacerdos ex filiis Joarib, ab Jerusalem, et consedit in monte Modin :
2 Tenía cinco hijos: Juan, por sobrenombre Gadí;2 et habebat filios quinque, Joannem, qui cognominabatur Gaddis :
3 Simón, llamado Tasí;3 et Simonem, qui cognominabatur Thasi :
4 Judas, llamado Macabeo;4 et Judam, qui vocabatur Machabæus :
5 Eleazar, llamado Avarán; y Jonatán, llamado Afús.5 et Eleazarum, qui cognominabatur Abaron : et Jonathan, qui cognominabatur Apphus :
6 Al ver las impiedades que se cometían en Judá y en Jerusalén,6 hi viderunt mala, quæ fiebant in populo Juda, et in Jerusalem.
7 Matatías exclamó: «¡Ay de mí! ¿Para esto he nacido? ¿Para ver la ruina de mi pueblo y la destrucción de la Ciudad Santa? ¿Para quedarme sentado en ella, mientras es entregada al poder del enemigo y el Santuario está en manos de extranjeros?7 Et dixit Mathathias : Væ mihi ! ut quid natus sum videre contritionem populi mei, et contritionem civitatis sanctæ, et sedere illic, cum datur in manibus inimicorum ?
8 Su Templo ha quedado como un hombre envilecido,8 Sancta in manu extraneorum facta sunt : templum ejus sicut homo ignobilis.
9 los objetos que eran su gloria fueron llevados como botín, sus niños masacrados en las plazas, sus jóvenes pasados al fijo de la espada enemiga.9 Vasa gloriæ ejus captiva abducta sunt : trucidati sunt senes ejus in plateis, et juvenes ejus ceciderunt in gladio inimicorum.
10 ¿Qué pueblo no ha heredado su realeza, apoderándose de sus despojos?10 Quæ gens non hæreditavit regnum ejus et non obtinuit spolia ejus ?
11 Ella ha sido privada de todo su esplendor y de libre se ha convertido en esclava.11 Omnis compositio ejus ablata est. Quæ erat libera, facta est ancilla.
12 Y ahí está nuestro Santuario, nuestro honor y nuestro orgullo, convertido en un desierto y profanado por los paganos.12 Et ecce sancta nostra, et pulchritudo nostra, et claritas nostra desolata est, et coinquinaverunt ea gentes.
13 ¿Vale la pena seguir viviendo así?13 Quo ergo nobis adhuc vivere ?
14 Matatías y sus hijos rasgaron sus vestiduras, se pusieron un sayal y se lamentaron amargamente.14 Et scidit vestimenta sua Mathathias, et filii ejus : et operuerunt se ciliciis, et planxerunt valde.
15 Entre tanto, los delegados del rey, encargados de imponer la apostasía, llegaron a la ciudad de Modín, para exigir que se ofrecieran los sacrificios.15 Et venerunt illuc qui missi erant a rege Antiocho, ut cogerent eos, qui confugerant in civitatem Modin, immolare, et accendere thura, et a lege Dei discedere.
16 Se presentaron muchos israelitas, pero Matatías y sus hijos se agruparon aparte.16 Et multi de populo Israël consentientes accesserunt ad eos : sed Mathathias et filii ejus constanter steterunt.
17 Entonces los enviados del rey fueron a decirle: «Tú eres un jefe ilustre y gozas de autoridad en esta ciudad, respaldado por hijos y hermanos.17 Et respondentes qui missi erant ab Antiocho, dixerunt Mathathiæ : Princeps, et clarissimus et magnus es in hac civitate, et ornatus filiis et fratribus :
18 Sé el primero en acercarte a ejecutar la orden del rey, como lo han hecho todas las naciones, y también los hombres de Judá y los que han quedado en Jerusalén. Así tú y tus hijos, serán contados entre los Amigos del rey y gratificados con plata, oro y numerosos regalos».18 ergo accede prior, et fac jussum regis, sicut fecerunt omnes gentes, et viri Juda, et qui remanserunt in Jerusalem : et eris tu, et filii tui, inter amicos regis, et amplificatus auro, et argento, et muneribus multis.
19 Matatías respondió en alta voz: «Aunque todas las naciones que están bajo el dominio del rey obedezcan y abandonen el culto de sus antepasados para someterse a sus órdenes,19 Et respondit Mathathias, et dixit magna voce : Etsi omnes gentes regi Antiocho obediunt, ut discedat unusquisque a servitute legis patrum suorum, et consentiat mandatis ejus :
20 yo, mis hijos y mis hermanos nos mantendremos fieles a la Alianza de nuestros padres.20 ego et filii mei, et fratres mei, obediemus legi patrum nostrorum :
21 El Cielo nos libre de abandonar la Ley y los preceptos.21 propitius sit nobis Deus : non est nobis utile relinquere legem, et justitias Dei :
22 Nosotros no acataremos las órdenes del rey desviándonos de nuestro culto, ni a la derecha ni a la izquierda».22 non audiemus verba regis Antiochi, nec sacrificabimus transgredientes legis nostræ mandata, ut eamus altera via.
23 Cuando acabó de pronunciar estas palabras un judío se adelantó a la vista de todos para ofrecer un sacrificio sobre el altar de Modín, conforme al decreto del rey.23 Et ut cessavit loqui verba hæc, accessit quidam Judæus in omnium oculis sacrificare idolis super aram in civitate Modin, secundum jussum regis :
24 Al ver esto, Matatías se enardeció de celo y se estremecieron sus entrañas; y dejándose llevar por una justa indignación, se abalanzó y lo degolló sobre el altar.24 et vidit Mathathias, et doluit, et contremuerunt renes ejus, et accensus est furor ejus secundum judicium legis, et insiliens trucidavit eum super aram :
25 Ahí mismo mató al delegado real que obligaba a ofrecer los sacrificios y destruyó el altar.25 sed et virum, quem rex Antiochus miserat, qui cogebat immolare, occidit in ipso tempore, et aram destruxit :
26 Así manifestó su celo por la Ley, como lo había hecho Pinjás con Zimrí, hijo de Salú.26 et zelatus est legem, sicut fecit Phinees Zamri filio Salomi.
27 Luego comenzó a gritar por la ciudad con todas sus fuerzas: «Todo el que sienta celo por la Ley y quiera mantenerse fiel a la Alianza, que me siga».27 Et exclamavit Mathathias voce magna in civitate, dicens : Omnis qui zelum habet legis, statuens testamentum, exeat post me.
28 Y abandonando todo lo que poseían en la ciudad, él y sus hijos huyeron a las montañas.28 Et fugit ipse, et filii ejus in montes, et reliquerunt quæcumque habebant in civitate.
29 Entonces muchos judíos, amantes de la justicia y el derecho, se retiraron al desierto para establecerse allí29 Tunc descenderunt multi quærentes judicium, et justitiam, in desertum :
30 con sus mujeres, sus hijos y sus ganados, porque la desgracia se había desencadenado sobre ellos.30 et sederunt ibi ipsi, et filii eorum, et mulieres eorum, et pecora eorum : quoniam inundaverunt super eos mala.
31 Los funcionarios del rey y la guarnición que residía en Jerusalén, en la Ciudad de David, recibieron la denuncia de que algunos hombres, conculcando la orden del rey, habían ido a ocultarse en los escondites del desierto.31 Et renuntiatum est viris regis, et exercitui qui erat in Jerusalem civitate David, quoniam discessissent viri quidam, qui dissipaverunt mandatum regis, in loca occulta in deserto, et abiissent post illos multi.
32 Un fuerte contingente salió a perseguirlos y logró alcanzarlos. Los cercaron y se dispusieron a atacarlos. Era un día sábado,32 Et statim perrexerunt ad eos, et constituerunt adversus eos prælium in die sabbatorum,
33 y les dijeron: «¡Es hora de acabar con esto! ¡Salgan, cumplan la orden del rey y salvarán sus vidas!».33 et dixerunt ad eos : Resistitis et nunc adhuc ? exite, et facite secundum verbum regis Antiochi, et vivetis.
34 Ellos respondieron: «No saldremos, ni obedeceremos la orden real, profanando así el sábado».34 Et dixerunt : Non exibimus, neque faciemus verbum regis, ut polluamus diem sabbatorum.
35 Inmediatamente los atacaron,35 Et concitaverunt adversus eos prælium.
36 pero ellos no se defendieron, ni siquiera arrojándoles piedras o cerrando la entrada de sus refugios.36 Et non responderunt eis, nec lapidem miserunt in eos, nec oppilaverunt loca occulta,
37 «Muramos todos, decían, manteniendo nuestra integridad. El cielo y la tierra son testigos de que ustedes nos hacen perecer injustamente».37 dicentes : Moriamur omnes in simplicitate nostra : et testes erunt super nos cælum et terra, quod injuste perditis nos.
38 Así fueron atacados en pleno sábado, y perecieron los hombres con sus mujeres, sus hijos y el ganado. Eran en total unas mil personas.38 Et intulerunt illis bellum sabbatis : et mortui sunt ipsi, et uxores eorum, et filii eorum, et pecora eorum usque ad mille animas hominum.
39 Al enterarse de lo ocurrido, Matatías y sus amigos se lamentaron amargamente por las víctimas,39 Et cognovit Mathathias et amici ejus, et luctum habuerunt super eos valde.
40 pero dijeron: «Si todos nos comportamos como nuestros hermanos y no peleamos contra esta gente en defensa de nuestras vidas y de nuestras costumbres, muy pronto nos exterminarán de la tierra».40 Et dixit vir proximo suo : Si omnes fecerimus sicut fratres nostri fecerunt, et non pugnaverimus adversus gentes pro animabus nostris et justificationibus nostris, nunc citius disperdent nos a terra.
41 Y aquel mismo día resolvieron lo siguiente: «Hagamos frente a todo el que venga a atacarnos en día sábado, para no morir como nuestros hermanos en sus refugios».41 Et cogitaverunt in die illa, dicentes : Omnis homo, quicumque venerit ad nos in bello die sabbatorum, pugnemus adversus eum : et non moriemur omnes, sicut mortui sunt fratres nostri in occultis.
42 Entonces se les unió el grupo de los asideos, hombres valientes en Israel, todos ellos sinceramente fieles a la Ley.42 Tunc congregata est ad eos synagoga Assidæorum fortis viribus ex Israël, omnis voluntarius in lege :
43 También se les unieron y les prestaron su ayuda todos los que querían escapar de la opresión.43 et omnes, qui fugiebant a malis, additi sunt ad eos, et facti sunt illis ad firmamentum.
44 Así formaron una fuerza armada que comenzó a descargar su ira contra los pecadores y su furor contra los impíos. Los demás tuvieron que salvarse, huyendo a las naciones extranjeras.44 Et collegerunt exercitum, et percusserunt peccatores in ira sua, et viros iniquos in indignatione sua : et ceteri fugerunt ad nationes, ut evaderent.
45 Matatías y sus adeptos recorrieron el país, destruyendo altares,45 Et circuivit Mathathias et amici ejus, et destruxerunt aras :
46 y circuncidando por la fuerza a los niños incircuncisos que hallaron en el territorio de Israel.46 et circumciderunt pueros incircumcisos quotquot invenerunt in finibus Israël : et in fortitudine.
47 Persiguieron a los arrogantes, y la campaña dio buenos resultados.47 Et persecuti sunt filios superbiæ, et prosperatum est opus in manibus eorum :
48 De esa manera defendieron la Ley contra los paganos y sus reyes, y no permitieron que prevalecieran los malvados.48 et obtinuerunt legem de manibus gentium, et de manibus regum, et non dederant cornu peccatori.
49 Cuando la vida de Matatías llegaba a su fin, este dijo a sus hijos: «Ahora reinan la insolencia y el ultraje, es tiempo de perturbación y de furor desencadenado.49 Et appropinquaverunt dies Mathathiæ moriendi, et dixit filiis suis : Nunc confortata est superbia, et castigatio, et tempus eversionis, et ira indignationis.
50 Por lo tanto, hijos míos, ardan de celo por la Ley, dando la vida por la Alianza de nuestros padres50 Nunc ergo, o filii, æmulatores estote legis, et date animas vestras pro testamento patrum vestrorum,
51 Recuerden las obras que realizaron nuestros padres en su tiempo: así alcanzarán una inmensa gloria y una fama imperecedera.51 et mementote operum patrum, quæ fecerunt in generationibus suis : et accipietis gloriam magnam, et nomen æternum.
52 ¿Acaso Abraham no fue hallado fiel en la prueba y por eso Dios lo contó entre los justos?52 Abraham nonne in tentatione inventus est fidelis, et reputatum est ei ad justitiam ?
53 José, en el momento de la angustia, observó la Ley, y así llegó a ser señor de Egipto.53 Joseph in tempore angustiæ suæ custodivit mandatum, et factus est dominus Ægypti.
54 Pinjás, nuestro padre, por su ardiente celo, recibió la alianza de un sacerdocio eterno.54 Phinees pater noster, zelando zelum Dei, accepit testamentum sacerdotii æterni.
55 Josué, por haber cumplido la palabra de Dios, llegó a ser juez en Israel.55 Jesus dum implevit verbum, factus est dux in Israël.
56 Caleb, por haber dado testimonio ante la asamblea, recibió una herencia en el país.56 Caleb dum testificatur in ecclesia, accepit hæreditatem.
57 David, por su piedad, heredó un trono real para siempre57 David in sua misericordia consecutus est sedem regni in sæcula.
58 Elías, por su ardiente celo por la Ley, fue arrebatado al cielo.58 Elias, dum zelat zelum legis, receptus est in cælum.
59 Ananías, Azarías y Misael, por haber confiado en Dios, fueron salvados de la llama.59 Ananias et Azarias et Misaël credentes, liberati sunt de flamma.
60 Daniel, por su integridad, fue librado de las fauces de los leones.60 Daniel in sua simplicitate liberatus est de ore leonum.
61 Adviertan, entonces, que a lo largo de las generaciones los que esperan en él no sucumben jamás.61 Et ita cogitate per generationem et generationem : quia omnes qui sperant in eum, non infirmantur.
62 No teman las amenazas de un hombre pecador, porque su gloria acabará en podredumbre y gusanos.62 Et a verbis viri peccatoris ne timueritis, quia gloria ejus stercus et vermis est :
63 hoy es exaltado y mañana desaparece, porque habrá vuelto al polvo de donde vino y sus proyectos quedarán frustrados.63 hodie extollitur, et cras non invenietur : quia conversus est in terram suam, et cogitatio ejus periit.
64 Por eso, hijos míos, sean valientes, y manténganse firmes en el cumplimiento de la Ley, ya que gracias a ella serán colmados de gloria.64 Vos ergo filii, confortamini, et viriliter agite in lege : quia in ipsa gloriosi eritis.
65 Ahí tienen a Simeón, su hermano. Yo sé que es hombre sensato: escúchenlo siempre, y hará las veces de padre.65 Et ecce Simon frater vester, scio quod vir consilii est : ipsum audite semper, et ipse erit vobis pater.
66 Judas Macabeo ha sido valiente desde su juventud: que él sea el jefe del ejército y dirija la guerra contra los extranjeros.66 Et Judas Machabæus, fortis viribus a juventute sua, sit vobis princeps militiæ, et ipse aget bellum populi.
67 Ustedes, por su parte, reúnan a todos los que practican la Ley y reivindiquen a nuestro pueblo.67 Et adducetis ad vos omnes factores legis : et vindicate vindictam populi vestri.
68 Devuelvan a los paganos el mal que ellos les han hecho y observen los preceptos de la Ley».68 Retribuite retributionem gentibus, et intendite in præceptum legis.
69 Después los bendijo y fue a reunirse con sus padres.69 Et benedixit eos, et appositus est ad patres suos.
70 Matatías murió el año ciento cuarenta y seis y fue sepultado en Modín, en el sepulcro de sus padres. Todo Israel hizo un gran duelo por él.70 Et defunctus est anno centesimo et quadragesimo sexto : et sepultus est a filiis suis in sepulchris patrum suorum in Modin, et planxerunt eum omnis Israël planctu magno.