2 Maccabees 7

NEW JERUSALEM	Biblia Tysiąclecia
1 It also happened that seven brothers were arrested with their mother. The king tried to force them totaste some pork, which the Law forbids, by torturing them with whips and scourges.	1 Siedmiu braci razem z matką również zostało schwytanych. Bito ich biczami i rzemieniami, gdyż król chciał ich zmusić, aby skosztowali wieprzowiny zakazanej przez Prawo.
2 One of them, acting as spokesman for the others, said, 'What are you trying to find out from us? Weare prepared to die rather than break the laws of our ancestors.'	2 Jeden z nich, przemawiając w imieniu wszystkich, tak powiedział: O co pragniesz zapytać i czego dowiedzieć się od nas? Jesteśmy bowiem gotowi raczej zginąć, aniżeli przekroczyć ojczyste prawa.
3 The king, in a fury, ordered pans and cauldrons to be heated over a fire.	3 Rozgniewał się na to król i kazał rozpalić patelnie i kotły.
4 As soon as these were red-hot, he commanded that their spokesman should have his tongue cut out,his head scalped and his extremities cut off, while the other brothers and his mother looked on.	4 Skoro tylko się rozpaliły, rozkazał temu, który przemawiał w imieniu wszystkich, obciąć język, ściągnąć skórę z głowy i obciąć końce członków, na oczach innych braci i matki.
5 When he had been rendered completely helpless, the king gave orders for him to be brought, stilbreathing, to the fire and fried alive in a pan. As the smoke from the pan drifted about, his mother and the restencouraged one another to die nobly, with such words as these,	5 Gdy był on już całkiem bezwładny , rozkazał go sprowadzić do ognia, bo jeszcze oddychał, i smażyć na patelni. Gdy zaś swąd z patelni szeroko się rozchodził, [pozostali bracia] wzajemnie razem z matką napominali się, aby mężnie złożyć życie. Mówili w ten sposób:
6 'The Lord God is watching and certainly feels sorry for us, as Moses declared in his song, which clearlystates that "he wil take pity on his servants." '	6 Pan Bóg widzi i naprawdę ma litość nad nami, zgodnie z tym, co Mojżesz przepowiedział w pieśni, która wyraźnie o tym świadczy w tych słowach: Będzie miał litość nad swymi sługami.
7 When the first had left the world in this way, they brought the second forward to be tortured. Afterstripping the skin from his head, hair and al , they asked him, 'Wil you eat some pork, before your body istortured limb by limb?'	7 Kiedy pierwszy w ten sposób zakończył życie, przyprowadzono drugiego na miejsce kaźni. Gdy ściągnięto mu skórę z głowy razem z włosami, zapytano go: Czy będziesz jadł, zanim ciało, członek po członku, będzie poddane kaźni?
8 Replying in his ancestral tongue, he said, 'No!' So he too was put to the torture in his turn.	8 On zaś odpowiedział ojczystą mową: Nie! Dlatego on także z kolei został poddany katuszom, jak pierwszy.
9 With his last breath he exclaimed, 'Cruel brute, you may discharge us from this present life, but theKing of the world wil raise us up, since we die for his laws, to live again for ever.'	9 W chwili, gdy oddawał ostatnie tchnienie, powiedział: Ty, zbrodniarzu, odbierasz nam to obecne życie. Król świata jednak nas, którzy umieramy za Jego prawa, wskrzesi i ożywi do życia wiecznego.
10 After him, they tortured the third, who on being asked for his tongue promptly thrust it out and boldlyheld out his hands,	10 Po nim był męczony trzeci. Na żądanie natychmiast wysunął język, a ręce wyciągnął bez obawy
11 courageously saying, 'Heaven gave me these limbs; for the sake of his laws I have no concern forthem; from him I hope to receive them again.'	11 i mężnie powiedział: Od Nieba je otrzymałem, ale dla Jego praw nimi gardzę, a spodziewam się, że od Niego ponownie je otrzymam.
12 The king and his attendants were astounded at the young man's courage and his utter indifference tosuffering.	12 Nawet sam król i całe jego otoczenie zdumiewało się odwagą młodzieńca, jak za nic miał cierpienia.
13 When this one was dead they subjected the fourth to the same torments and tortures.	13 Gdy ten już zakończył życie, takim samym katuszom poddano czwartego.
14 When he neared his end he cried, 'Ours is the better choice, to meet death at men's hands, yet relyingon God's promise that we shal be raised up by him; whereas for you there can be no resurrection to new life.'	14 Konając tak powiedział: Lepiej jest nam, którzy giniemy z ludzkich rąk, w Bogu pokładać nadzieję, że znów przez Niego będziemy wskrzeszeni. Dla ciebie bowiem nie ma wskrzeszenia do życia.
15 Next they brought forward the fifth and began torturing him.	15 Następnie przyprowadzono piątego i poddano katuszom.
16 But he looked at the king and said, 'You have power over human beings, mortal as you are, and canact as you please. But do not think that our race has been deserted by God.	16 On zaś wpatrując się w niego powiedział: Śmiertelny jesteś, choć masz władzę nad ludźmi i czynisz to, co zechcesz. Nie myśl jednak, że nasz naród jest opuszczony przez Boga.
17 Only wait, and you wil see in your turn how his mighty power wil torment you and your descendants.'	17 Ty zaś zaczekaj, a zobaczysz wielką Jego moc, jak ciebie i twoje potomstwo podda katuszom.
18 After him, they led out the sixth, and his dying words were these, 'Do not delude yourself: we aresuffering like this through our own fault, having sinned against our own God; hence, appal ing things havebefal en us-	18 Po nim przyprowadzono szóstego, ten zaś konając powiedział: Nie oszukuj na darmo sam siebie! My bowiem z własnej winy cierpimy, zgrzeszywszy przeciwko naszemu Bogu. Dlatego też przyszły na nas tak potwórne nieszczęścia.
19 but do not think you yourself wil go unpunished for attempting to make war on God.'	19 Ty jednak nie przypuszczaj, że pozostaniesz bez kary, skoro odważyłeś się prowadzić wojnę z Bogiem.
20 But the mother was especial y admirable and worthy of honourable remembrance, for she watchedthe death of seven sons in the course of a single day, and bravely endured it because of her hopes in the Lord.	20 Przede wszystkim zaś godna podziwu i trwałej pamięci była matka. Przyglądała się ona w ciągu jednego dnia śmierci siedmiu synów i zniosła to mężnie. Nadzieję bowiem pokładała w Panu.
21 Indeed she encouraged each of them in their ancestral tongue; fil ed with noble conviction, shereinforced her womanly argument with manly courage, saying to them,	21 Pełna szlachetnych myśli, zagrzewając swoje kobiece usposobienie męską odwagą, każdego z nich upominała w ojczystym języku. Mówiła do nich:
22 'I do not know how you appeared in my womb; it was not I who endowed you with breath and life, Ihad not the shaping of your every part.	22 Nie wiem, w jaki sposób znaleźliście się w moim łonie, nie ja wam dałam tchnienie i życie, a członki każdego z was nie ja ułożyłam.
23 And hence, the Creator of the world, who made everyone and ordained the origin of al things, wil inhis mercy give you back breath and life, since for the sake of his laws you have no concern for yourselves.'	23 Stwórca świata bowiem, który ukształtował człowieka i wynalazł początek wszechrzeczy, w swojej litości ponownie odda wam tchnienie i życie, dlatego że wy gardzicie sobą teraz dla Jego praw.
24 Antiochus thought he was being ridiculed, suspecting insult in the tone of her voice; and as theyoungest was still alive he appealed to him not with mere words but with promises on oath to make him both richand happy if he would abandon the traditions of his ancestors; he would make him his Friend and entrust himwith public office.	24 Antioch był przekonany, że nim gardzono i dopatrywał się obelgi w tych słowach. Ponieważ zaś najmłodszy był jeszcze przy życiu, nie tylko dał mu ustną obietnicę, ale nawet pod przysięgą zapewnił go, że jeżeli odwróci się od ojczystych praw, uczyni go bogatym i szczęśliwym, a nawet zamianuje go przyjacielem i powierzy mu ważne zadanie.
25 The young man took no notice at al , and so the king then appealed to the mother, urging her toadvise the youth to save his life.	25 Kiedy zaś młodzieniec nie zwracał na to żadnej uwagi, król przywołał matkę i namawiał ją, aby chłopcu udzieliła zbawiennej rady.
26 After a great deal of urging on his part she agreed to try persuasion on her son.	26 Po długich namowach zgodziła się nakłonić syna.
27 Bending over him, she fooled the cruel tyrant with these words, uttered in their ancestral tongue, 'Myson, have pity on me; I carried you nine months in my womb and suckled you three years, fed you and rearedyou to the age you are now, and provided for you.	27 Kiedy jednak nachyliła się nad nim, wtedy wyśmiewając okrutnego tyrana, tak powiedziała w języku ojczystym: Synu, zlituj się nade mną! W łonie nosiłam cię przez dziewięć miesięcy, karmiłam cię mlekiem przez trzy lata, wyżywiłam cię i wychowałam aż do tych lat.
28 I implore you, my child, look at the earth and sky and everything in them, and consider how God madethem out of what did not exist, and that human beings come into being in the same way.	28 Proszę cię, synu, spojrzyj na niebo i na ziemię, a mając na oku wszystko, co jest na nich, zwróć uwagę na to, że z niczego stworzył je Bóg i że ród ludzki powstał w ten sam sposób.
29 Do not fear this executioner, but prove yourself worthy of your brothers and accept death, so that Imay receive you back with them in the day of mercy.'	29 Nie obawiaj się tego oprawcy, ale bądź godny braci swoich i przyjmij śmierć, abym w czasie zmiłowania odnalazła cię razem z braćmi.
30 She had hardly finished, when the young man said, 'What are you all waiting for? I wil not complywith the king's ordinance; I obey the ordinance of the Law given to our ancestors through Moses.	30 Zaledwie ona skończyła mówić, młodzieniec powiedział: Na co czekacie? Jestem posłuszny nie nakazowi króla, ale słucham nakazu Prawa, które przez Mojżesza było dane naszym ojcom.
31 As for you, who have contrived every kind of evil against the Hebrews, you wil certainly not escapethe hands of God.	31 Ty zaś, przyczyno wszystkich nieszczęść Hebrajczyków, nie uciekniesz z rąk Bożych.
32 We are suffering for our own sins;	32 My bowiem cierpimy za nasze własne grzechy.
33 and if, to punish and discipline us, our living Lord is briefly angry with us, he wil be reconciled with usin due course.	33 Jeżeli zaś żyjący Król nasz zagniewał się na krótki czas, aby nas ukarać i poprawić, to znów pojedna się ze swoimi sługami.
34 But you, unholy wretch and wickedest of vil ains, what cause have you for pride, nourishing vainhopes and raising your hand against his servants? -	34 Ty zaś, bezbożny i pomiędzy wszystkimi ludźmi najbardziej nikczemny, nie wynoś się na próżno łudząc się zwodniczymi nadziejami. Nie podnoś ręki na niebieskie sługi.
35 for you have not yet escaped the judgement of God the almighty, the al -seeing.	35 Jeszcze bowiem nie uciekłeś przed sądem wszechmocnego i wszystkowidzącego Boga.
36 Our brothers, having endured brief pain, for the sake of ever-flowing life have died for the covenant ofGod, while you, by God's judgement, wil have to pay the just penalty for your arrogance.	36 Teraz bowiem nasi bracia, którzy przetrwali krótkie cierpienia prowadzące do wiecznego życia, stali się uczestnikami [obietnic] przymierza Bożego. Ty zaś na sądzie Bożym poniesiesz sprawiedliwą karę za swoją pychę.
37 I too, like my brothers, surrender my body and life for the laws of my ancestors, begging God quicklyto take pity on our nation, and by trials and afflictions to bring you to confess that he alone is God,	37 Ja, tak samo jak moi bracia, i ciało, i duszę oddaję za ojczyste prawa. Proszę przy tym Boga, aby wnet zmiłował się nad narodem, a ciebie doświadczeniami i karami zmusił do wyznania, że On jest jedynym Bogiem.
38 so that with my brothers and myself there may be an end to the wrath of the Almighty, rightly let looseon our whole nation.'	38 Na mnie i na braciach moich niech zatrzyma się gniew Wszechmocnego, który sprawiedliwie spadł na cały nasz naród.
39 The king fel into a rage and treated this one more cruel y than the others, for he was himself smartingfrom the young man's scorn.	39 Wtedy król rozgniewał się i kazał go poddać straszniejszym męczarniom niż innych. Gorzkie mu bowiem były wyrzuty.
40 And so the last brother met his end undefiled and with perfect trust in the Lord.	40 Tak więc i ten zakończył życie czysty i pełen ufności w Panu.
41 The mother was the last to die, after her sons.	41 Ostatnia po synach zmarła matka.
42 But let this be sufficient account of the ritual meals and monstrous tortures.	42 To niech wystarczy o ucztach ofiarnych i o okrutnych katuszach.