1 αιρετωτερον ονομα καλον η πλουτος πολυς υπερ δε αργυριον και χρυσιον χαρις αγαθη | 1 Bom renome vale mais que grandes riquezas; a boa reputação vale mais que a prata e o ouro. |
2 πλουσιος και πτωχος συνηντησαν αλληλοις αμφοτερους δε ο κυριος εποιησεν | 2 Rico e pobre se encontram: foi o Senhor que criou a ambos. |
3 πανουργος ιδων πονηρον τιμωρουμενον κραταιως αυτος παιδευεται οι δε αφρονες παρελθοντες εζημιωθησαν | 3 O homem prudente percebe a aproximação do mal e se abriga, mas os imprudentes passam adiante e recebem o dano. |
4 γενεα σοφιας φοβος κυριου και πλουτος και δοξα και ζωη | 4 O prêmio da humildade é o temor do Senhor, a riqueza, a honra e a vida. |
5 τριβολοι και παγιδες εν οδοις σκολιαις ο δε φυλασσων την εαυτου ψυχην αφεξεται αυτων | 5 Espinhos e laços há no caminho do perverso; quem guarda sua vida retira-se para longe deles. |
6 - | 6 Ensina à criança o caminho que ela deve seguir; mesmo quando envelhecer, dele não se há de afastar. |
7 πλουσιοι πτωχων αρξουσιν και οικεται ιδιοις δεσποταις δανιουσιν | 7 O rico domina os pobres: o que toma emprestado torna-se escravo daquele que lhe emprestou. |
8 ο σπειρων φαυλα θερισει κακα πληγην δε εργων αυτου συντελεσει [8α] ανδρα ιλαρον και δοτην ευλογει ο θεος ματαιοτητα δε εργων αυτου συντελεσει | 8 Aquele que semeia o mal, recolhe o tormento: a vara de sua ira o ferirá. |
9 ο ελεων πτωχον αυτος διατραφησεται των γαρ εαυτου αρτων εδωκεν τω πτωχω [9α] νικην και τιμην περιποιειται ο δωρα δους την μεντοι ψυχην αφαιρειται των κεκτημενων | 9 O homem benevolente será abençoado porque tira do seu pão para o pobre. |
10 εκβαλε εκ συνεδριου λοιμον και συνεξελευσεται αυτω νεικος οταν γαρ καθιση εν συνεδριω παντας ατιμαζει | 10 Expulsa o mofador e cessará a discórdia: ultrajes e litígios cessarão. |
11 αγαπα κυριος οσιας καρδιας δεκτοι δε αυτω παντες αμωμοι χειλεσιν ποιμαινει βασιλευς | 11 Quem ama a pureza do coração, pela graça dos seus lábios, é amigo do rei. |
12 οι δε οφθαλμοι κυριου διατηρουσιν αισθησιν φαυλιζει δε λογους παρανομος | 12 Os olhos do Senhor protegem a sabedoria, mas arruínam as palavras do pérfido. |
13 προφασιζεται και λεγει οκνηρος λεων εν ταις οδοις εν δε ταις πλατειαις φονευται | 13 Há um leão do lado de fora!, diz o preguiçoso, eu poderei ser morto na rua! |
14 βοθρος βαθυς στομα παρανομου ο δε μισηθεις υπο κυριου εμπεσειται εις αυτον [14α] εισιν οδοι κακαι ενωπιον ανδρος και ουκ αγαπα του αποστρεψαι απ' αυτων αποστρεφειν δε δει απο οδου σκολιας και κακης | 14 A boca das meretrizes é uma cova profunda; nela cairá aquele contra o qual o Senhor se irar. |
15 ανοια εξηπται καρδιας νεου ραβδος δε και παιδεια μακραν απ' αυτου | 15 A loucura apega-se ao coração da criança; a vara da disciplina afastá-la-á dela. |
16 ο συκοφαντων πενητα πολλα ποιει τα εαυτου διδωσιν δε πλουσιω επ' ελασσονι | 16 Quem oprime o pobre, enriquece-o. Quem dá ao rico, empobrece-o. |
17 λογοις σοφων παραβαλλε σον ους και ακουε εμον λογον την δε σην καρδιαν επιστησον ινα γνως οτι καλοι εισιν | 17 Presta atenção às minhas palavras, aplica teu coração à minha doutrina, |
18 και εαν εμβαλης αυτους εις την καρδιαν σου ευφρανουσιν σε αμα επι σοις χειλεσιν | 18 porque é agradável que as guardes dentro de teu coração e que elas permaneçam, todas, presentes em teus lábios. |
19 ινα σου γενηται επι κυριον η ελπις και γνωριση σοι την οδον αυτου | 19 É para que o Senhor seja tua confiança, que quero instruir-te hoje. |
20 και συ δε απογραψαι αυτα σεαυτω τρισσως εις βουλην και γνωσιν επι το πλατος της καρδιας σου | 20 Desde muito tempo eu te escrevi conselhos e instruções, |
21 διδασκω ουν σε αληθη λογον και γνωσιν αγαθην υπακουειν του αποκρινεσθαι λογους αληθειας τοις προβαλλομενοις σοι | 21 para te ensinar a verdade das coisas certas, para que respondas certo àquele que te indaga. |
22 μη αποβιαζου πενητα πτωχος γαρ εστιν και μη ατιμασης ασθενη εν πυλαις | 22 Não despojes o pobre, porque é pobre, não oprimas o fraco à porta da cidade, |
23 ο γαρ κυριος κρινει αυτου την κρισιν και ρυση σην ασυλον ψυχην | 23 porque o Senhor pleiteará sua causa e tirará a vida aos que os despojaram. |
24 μη ισθι εταιρος ανδρι θυμωδει φιλω δε οργιλω μη συναυλιζου | 24 Não faças amizade com um homem colérico, não andes com o violento, |
25 μηποτε μαθης των οδων αυτου και λαβης βροχους τη ση ψυχη | 25 há o perigo de que aprendas os seus costumes e prepares um laço fatal. |
26 μη διδου σεαυτον εις εγγυην αισχυνομενος προσωπον | 26 Não sejas daqueles que se obrigam, apertando a mão, e se fazem fiadores de dívidas; |
27 εαν γαρ μη εχης ποθεν αποτεισης λημψονται το στρωμα το υπο τας πλευρας σου | 27 se não tens com que pagar, arrebatar-te-ão teu leito debaixo de ti. |
28 μη μεταιρε ορια αιωνια α εθεντο οι πατερες σου | 28 Não passes além dos marcos antigos que puseram teus pais. |
29 ορατικον ανδρα και οξυν εν τοις εργοις αυτου βασιλευσι δει παρεσταναι και μη παρεσταναι ανδρασι νωθροις | 29 Viste um homem hábil em sua obra? Ele entrará ao serviço dos reis, e não ficará entre gente obscura. |