Premier livre des Maccabées 6

JERUSALEM	GREEK BIBLE
1 Cependant le roi Antiochus parcourait les provinces d'en haut. Il apprit qu'il y avait en Perseune ville du nom d'Elymaïs, fameuse par ses richesses, son argent et son or,	1 και ο βασιλευς αντιοχος διεπορευετο τας επανω χωρας και ηκουσεν οτι εστιν ελυμαις εν τη περσιδι πολις ενδοξος πλουτω αργυριω και χρυσιω
2 avec un temple très riche renfermant des pièces d'armure en or, des cuirasses et des armesqu'y avait laissées Alexandre, fils de Philippe, roi de Macédoine, qui régna le premier sur les Grecs.	2 και το ιερον το εν αυτη πλουσιον σφοδρα και εκει καλυμματα χρυσα και θωρακες και οπλα α κατελιπεν εκει αλεξανδρος ο του φιλιππου ο βασιλευς ο μακεδων ος εβασιλευσεν πρωτος εν τοις ελλησι
3 Il vint donc tenter de prendre cette ville pour la piller, mais il n'y réussit pas, les gens de laville ayant eu connaissance de la chose.	3 και ηλθεν και εζητει καταλαβεσθαι την πολιν και προνομευσαι αυτην και ουκ ηδυνασθη οτι εγνωσθη ο λογος τοις εκ της πολεως
4 Ils s'opposèrent à lui les armes à la main. Il fut mis en fuite et quitta les lieux avec beaucoupde tristesse pour regagner Babylone.	4 και αντεστησαν αυτω εις πολεμον και εφυγεν και απηρεν εκειθεν μετα λυπης μεγαλης αποστρεψαι εις βαβυλωνα
5 Il était encore en Perse quand on vint lui annoncer la déroute des armées qui étaient entréesdans le pays de Juda.	5 και ηλθεν τις απαγγελλων αυτω εις την περσιδα οτι τετροπωνται αι παρεμβολαι αι πορευθεισαι εις γην ιουδα
6 Lysias, en particulier, s'étant avancé avec une forte armée, avait dû fuir devant les Juifsdevenus plus redoutables grâce aux armes, aux ressources et à la quantité de dépouilles enlevées aux arméesvaincues;	6 και επορευθη λυσιας δυναμει ισχυρα εν πρωτοις και ενετραπη απο προσωπου αυτων και επισχυσαν οπλοις και δυναμει και σκυλοις πολλοις οις ελαβον απο των παρεμβολων ων εξεκοψαν
7 ceux-ci avaient renversé l'Abomination construite par lui sur l'autel à Jérusalem et entouréleur lieu saint de hautes murailles comme auparavant, ainsi que Bethsour, une de ses villes.	7 και καθειλον το βδελυγμα ο ωκοδομησεν επι το θυσιαστηριον το εν ιερουσαλημ και το αγιασμα καθως το προτερον εκυκλωσαν τειχεσιν υψηλοις και την βαιθσουραν πολιν αυτου
8 A ces nouvelles, le roi, frappé de stupeur, fut en proie à une violente agitation: il se jeta sur sacouche et tomba malade de chagrin parce que les choses ne s'étaient pas passées selon ses désirs.	8 και εγενετο ως ηκουσεν ο βασιλευς τους λογους τουτους εθαμβηθη και εσαλευθη σφοδρα και επεσεν επι την κοιτην και ενεπεσεν εις αρρωστιαν απο της λυπης οτι ουκ εγενετο αυτω καθως ενεθυμειτο
9 Il demeura là plusieurs jours, retombant sans cesse dans une profonde mélancolie. Lorsqu'ilse vit sur le point de mourir,	9 και ην εκει ημερας πλειους οτι ανεκαινισθη επ' αυτον λυπη μεγαλη και ελογισατο οτι αποθνησκει
10 il convoqua tous ses amis et leur dit: "Le sommeil s'est retiré de mes yeux et mon coeur estabattu par l'inquiétude.	10 και εκαλεσεν παντας τους φιλους αυτου και ειπεν προς αυτους αφισταται ο υπνος απο των οφθαλμων μου και συμπεπτωκα τη καρδια απο της μεριμνης
11 Je me suis dit à moi-même: A quelle affliction suis-je réduit et en quel flot de tristesse suis-je maintenant plongé? Moi qui étais bon et aimé au temps de ma puissance!	11 και ειπα τη καρδια εως τινος θλιψεως ηλθα και κλυδωνος μεγαλου εν ω νυν ειμι οτι χρηστος και αγαπωμενος ημην εν τη εξουσια μου
12 Mais à cette heure je me souviens des maux dont j'ai été l'auteur à Jérusalem, quand je pristous les objets d'argent et d'or qui s'y trouvaient et que j'envoyai exterminer sans motif les habitants de Juda.	12 νυν δε μιμνησκομαι των κακων ων εποιησα εν ιερουσαλημ και ελαβον παντα τα σκευη τα αργυρα και τα χρυσα τα εν αυτη και εξαπεστειλα εξαραι τους κατοικουντας ιουδα δια κενης
13 Je reconnais donc que c'est à cause de cela que ces malheurs m'ont atteint et que je meursd'une profonde affliction sur une terre étrangère!"	13 εγνων οτι χαριν τουτων ευρεν με τα κακα ταυτα και ιδου απολλυμαι λυπη μεγαλη εν γη αλλοτρια
14 Il fit appeler Philippe, un de ses amis, et l'établit sur tout le royaume.	14 και εκαλεσεν φιλιππον ενα των φιλων αυτου και κατεστησεν αυτον επι πασης της βασιλειας αυτου
15 Il lui donna son diadème, sa robe et son sceau, pour qu'il prît soin de l'éducation et del'entretien d'Antiochus, son fils, en vue du trône.	15 και εδωκεν αυτω το διαδημα και την στολην αυτου και τον δακτυλιον του αγαγειν αντιοχον τον υιον αυτου και εκθρεψαι αυτον του βασιλευειν
16 Le roi Antiochus mourut en ce lieu, l'année 149.	16 και απεθανεν εκει αντιοχος ο βασιλευς ετους ενατου και τεσσαρακοστου και εκατοστου
17 Lysias, à la nouvelle de sa mort, lui donna pour successeur son fils Antiochus qu'il avaitélevé depuis son enfance et qu'il surnomma Eupator.	17 και επεγνω λυσιας οτι τεθνηκεν ο βασιλευς και κατεστησεν βασιλευειν αντιοχον τον υιον αυτου ον εξεθρεψεν νεωτερον και εκαλεσεν το ονομα αυτου ευπατωρ
18 Les gens de la Citadelle bloquaient Israël autour du sanctuaire et s'ingéniaient à lui faire dumal en toute occasion, et à soutenir les païens.	18 και οι εκ της ακρας ησαν συγκλειοντες τον ισραηλ κυκλω των αγιων και ζητουντες κακα δι' ολου και στηριγμα τοις εθνεσιν
19 Résolu à les exterminer, Judas convoqua tout le peuple pour les assiéger.	19 και ελογισατο ιουδας εξαραι αυτους και εξεκκλησιασε παντα τον λαον του περικαθισαι επ' αυτους
20 On se rassembla et l'on mit le siège devant la Citadelle en l'an 150; on construisit desbatteries et des machines.	20 και συνηχθησαν αμα και περιεκαθισαν επ' αυτην ετους πεντηκοστου και εκατοστου και εποιησεν βελοστασεις και μηχανας
21 Mais des assiégés rompirent le blocus, et avec eux des Israélites impies,	21 και εξηλθον εξ αυτων εκ του συγκλεισμου και εκολληθησαν αυτοις τινες των ασεβων εξ ισραηλ
22 qui allèrent chez le roi et lui dirent: "Jusqu'à quand tarderas-tu à nous rendre justice et àvenger nos frères?	22 και επορευθησαν προς τον βασιλεα και ειπον εως ποτε ου ποιηση κρισιν και εκδικησεις τους αδελφους ημων
23 Nous avons consenti volontiers à servir ton père, à nous conduire selon ses ordres et àobserver ses édits;	23 ημεις ευδοκουμεν δουλευειν τω πατρι σου και πορευεσθαι τοις υπ' αυτου λεγομενοις και κατακολουθειν τοις προσταγμασιν αυτου
24 à cause de cela nos concitoyens nous ont pris en aversion. Bien plus, ils ont tué tous ceuxd'entre nous qui sont tombés entre leurs mains et ont pillé nos héritages.	24 και περιεκαθηντο επ' αυτην οι υιοι του λαου ημων χαριν τουτου και ηλλοτριουντο αφ' ημων πλην οσοι ευρισκοντο εξ ημων εθανατουντο και αι κληρονομιαι ημων διηρπαζοντο
25 Ils ont porté la main non seulement sur nous mais encore sur tous tes territoires.	25 και ουκ εφ' ημας μονον εξετειναν χειρα αλλα και επι παντα τα ορια αυτων
26 Voici qu'ils investissent aujourd'hui la Citadelle de Jérusalem pour s'en rendre maîtres etqu'ils ont fortifié le sanctuaire et Bethsour.	26 και ιδου παρεμβεβληκασι σημερον επι την ακραν εν ιερουσαλημ του καταλαβεσθαι αυτην και το αγιασμα και την βαιθσουραν ωχυρωσαν
27 Si tu ne te hâtes pas de les prévenir, ils en feront encore davantage et tu ne pourras plus lesarrêter."	27 και εαν μη προκαταλαβη αυτους δια ταχους μειζονα τουτων ποιησουσιν και ου δυνηση του κατασχειν αυτων
28 A ces mots, le roi se mit en colère et réunit tous ses amis, les chefs de son armée et lesmaréchaux.	28 και ωργισθη ο βασιλευς οτε ηκουσεν και συνηγαγεν παντας τους φιλους αυτου αρχοντας δυναμεως αυτου και τους επι των ηνιων
29 Des autres royaumes et des îles de la mer il lui vint aussi des troupes mercenaires.	29 και απο βασιλειων ετερων και απο νησων θαλασσων ηλθον προς αυτον δυναμεις μισθωται
30 Le nombre de ses forces s'éleva à 100.000 fantassins, 20.000 cavaliers et 32 éléphantsdressés au combat.	30 και ην ο αριθμος των δυναμεων αυτου εκατον χιλιαδες πεζων και εικοσι χιλιαδες ιππεων και ελεφαντες δυο και τριακοντα ειδοτες πολεμον
31 Ils vinrent par l'Idumée et assiégèrent Bethsour qu'ils combattirent longtemps à l'aide demachines. Mais les autres, opérant des sorties, y mettaient le feu et luttaient vaillamment.	31 και ηλθον δια της ιδουμαιας και παρενεβαλον επι βαιθσουραν και επολεμησαν ημερας πολλας και εποιησαν μηχανας και εξηλθον και ενεπυρισαν αυτας πυρι και επολεμησαν ανδρωδως
32 Alors Judas partit de la Citadelle et vint camper à Bethzacharia en face du camp royal.	32 και απηρεν ιουδας απο της ακρας και παρενεβαλεν εις βαιθζαχαρια απεναντι της παρεμβολης του βασιλεως
33 Le roi, debout de grand matin, enleva sa troupe d'un bond sur le chemin de Bethzacharia oùles armées prirent leur position de combat et sonnèrent de la trompette.	33 και ωρθρισεν ο βασιλευς το πρωι και απηρεν την παρεμβολην εν ορμηματι αυτης κατα την οδον βαιθζαχαρια και διεσκευασθησαν αι δυναμεις εις τον πολεμον και εσαλπισαν ταις σαλπιγξιν
34 On exposa à la vue des éléphants du jus de raisin et de mûre pour les disposer à l'attaque.	34 και τοις ελεφασιν εδειξαν αιμα σταφυλης και μορων του παραστησαι αυτους εις τον πολεμον
35 Les bêtes furent réparties parmi les phalanges. Près de chaque éléphant on rangea millehommes cuirassés de cottes de mailles et coiffés de casques de bronze, sans compter 500 cavaliers d'éliteaffectés à chaque bête.	35 και διειλον τα θηρια εις τας φαλαγγας και παρεστησαν εκαστω ελεφαντι χιλιους ανδρας τεθωρακισμενους εν αλυσιδωτοις και περικεφαλαιαι χαλκαι επι των κεφαλων αυτων και πεντακοσια ιππος διατεταγμενη εκαστω θηριω εκλελεγμενη
36 Ceux-ci prévenaient tous les mouvements de la bête et l'accompagnaient partout sans jamaiss'en éloigner.	36 ουτοι προ καιρου ου αν η το θηριον ησαν και ου εαν επορευετο επορευοντο αμα ουκ αφισταντο απ' αυτου
37 Sur chaque éléphant, comme appareil défensif, une solide tour de bois était assujettie par dessangles, et dans chacune se trouvaient les trois guerriers combattant sur les bêtes, en plus de leur cornac.	37 και πυργοι ξυλινοι επ' αυτους οχυροι σκεπαζομενοι εφ' εκαστου θηριου εζωσμενοι επ' αυτου μηχαναις και εφ' εκαστου ανδρες δυναμεως τεσσαρες οι πολεμουντες επ' αυτοις και ο ινδος αυτου
38 Quant au reste de la cavalerie, le roi la répartit sur les deux flancs de l'armée pour harcelerl'ennemi et couvrir les phalanges.	38 και την επιλοιπον ιππον ενθεν και ενθεν εστησεν επι τα δυο μερη της παρεμβολης κατασειοντες και καταφρασσομενοι εν ταις φαλαγξιν
39 Lorsque le soleil frappa de ses rayons les boucliers d'or et d'airain, les montagnes en furentilluminées et brillèrent comme des flambeaux allumés.	39 ως δε εστιλβεν ο ηλιος επι τας χρυσας και χαλκας ασπιδας εστιλβεν τα ορη απ' αυτων και κατηυγαζεν ως λαμπαδες πυρος
40 Une partie de l'armée royale se déploya sur les hauts de la montagne et une autre encontrebas; ils avançaient en formation solide et ordonnée.	40 και εξεταθη μερος τι της παρεμβολης του βασιλεως επι τα υψηλα ορη και τινες επι τα ταπεινα και ηρχοντο ασφαλως και τεταγμενως
41 Tous étaient troublés en entendant les clameurs de cette multitude, le bruit de sa marche etle fracas de ses armes, armée immense et forte s'il en fut.	41 και εσαλευοντο παντες οι ακουοντες φωνης πληθους αυτων και οδοιποριας του πληθους και συγκρουσμου των οπλων ην γαρ η παρεμβολη μεγαλη σφοδρα και ισχυρα
42 Judas et sa troupe s'avancèrent pour engager le combat, et 600 hommes de l'armée du roisuccombèrent.	42 και ηγγισεν ιουδας και η παρεμβολη αυτου εις παραταξιν και επεσον απο της παρεμβολης του βασιλεως εξακοσιοι ανδρες
43 Eléazar surnommé Auârân aperçut alors une des bêtes caparaçonnée d'un harnais royal etsurpassant toutes les autres par la taille. S'imaginant que le roi était dessus,	43 και ειδεν ελεαζαρος ο αυαραν εν των θηριων τεθωρακισμενον θωραξιν βασιλικοις και ην υπεραγον παντα τα θηρια και ωηθη οτι εν αυτω εστιν ο βασιλευς
44 il se sacrifia pour sauver son peuple et acquérir un nom immortel.	44 και εδωκεν εαυτον του σωσαι τον λαον αυτου και περιποιησαι εαυτω ονομα αιωνιον
45 Il eut la hardiesse de courir sur la bête au milieu de la phalange, tuant à droite et à gauche, sibien que, devant lui, les ennemis s'écartèrent de part et d'autre.	45 και επεδραμεν αυτω θρασει εις μεσον της φαλαγγος και εθανατου δεξια και ευωνυμα και εσχιζοντο απ' αυτου ενθα και ενθα
46 S'étant glissé sous l'éléphant, il le frappa par en dessous et le tua. La bête s'écroula à terresur Eléazar qui mourut sur place.	46 και εισεδυ υπο τον ελεφαντα και υπεθηκεν αυτω και ανειλεν αυτον και επεσεν επι την γην επανω αυτου και απεθανεν εκει
47 Les Juifs, voyant les forces du royaume et l'impétuosité des troupes, se retirèrent devantelles.	47 και ειδον την ισχυν της βασιλειας και το ορμημα των δυναμεων και εξεκλιναν απ' αυτων
48 L'armée royale monta au-devant des Juifs à Jérusalem, et le roi mit en état de siège la Judéeet le mont Sion,	48 οι δε εκ της παρεμβολης του βασιλεως ανεβαινον εις συναντησιν αυτων εις ιερουσαλημ και παρενεβαλεν ο βασιλευς εις την ιουδαιαν και εις το ορος σιων
49 tandis qu'il faisait la paix avec ceux de Bethsour qui évacuèrent la ville: ils n'avaient pas devivres pour soutenir un siège, car c'était l'année sabbatique accordée à la terre.	49 και εποιησεν ειρηνην μετα των εκ βαιθσουρων και εξηλθον εκ της πολεως οτι ουκ ην αυτοις εκει διατροφη του συγκεκλεισθαι εν αυτη οτι σαββατον ην τη γη
50 Le roi prit Bethsour et y plaça une garnison pour la garder.	50 και κατελαβετο ο βασιλευς την βαιθσουραν και απεταξεν εκει φρουραν τηρειν αυτην
51 Il assiégea assez longtemps le sanctuaire, dressant contre lui batteries et machines, lance-flammes et balistes, scorpions pour flèches et frondes.	51 και παρενεβαλεν επι το αγιασμα ημερας πολλας και εστησεν εκει βελοστασεις και μηχανας και πυροβολα και λιθοβολα και σκορπιδια εις το βαλλεσθαι βελη και σφενδονας
52 Les assiégés aussi dressèrent des machines contre celles des assiégeants et l'on combattitlongtemps.	52 και εποιησαν και αυτοι μηχανας προς τας μηχανας αυτων και επολεμησαν ημερας πολλας
53 Mais il n'y avait pas de vivres dans les dépôts parce que c'était la septième année et que lesIsraélites ramenés en Judée du milieu des nations avaient consommé les dernières réserves.	53 βρωματα δε ουκ ην εν τοις αγγειοις δια το εβδομον ετος ειναι και οι ανασωζομενοι εις την ιουδαιαν απο των εθνων κατεφαγον το υπολειμμα της παραθεσεως
54 On laissa peu d'hommes dans le saint lieu parce qu'on était en proie à la famine; les autres sedispersèrent chacun chez soi.	54 και υπελειφθησαν εν τοις αγιοις ανδρες ολιγοι οτι κατεκρατησεν αυτων ο λιμος και εσκορπισθησαν εκαστος εις τον τοπον αυτου
55 Philippe, que le roi Antiochus avait de son vivant choisi pour élever Antiochus, son fils, envue du trône,	55 και ηκουσεν λυσιας οτι φιλιππος ον κατεστησεν ο βασιλευς αντιοχος ετι ζωντος αυτου εκθρεψαι αντιοχον τον υιον αυτου εις το βασιλευσαι αυτον
56 était revenu de Perse et de Médie avec les troupes qui avaient accompagné le roi, etcherchait à s'emparer de la direction des affaires.	56 απεστρεψεν απο της περσιδος και μηδιας και αι δυναμεις αι πορευθεισαι μετα του βασιλεως μετ' αυτου και οτι ζητει παραλαβειν τα των πραγματων
57 Lysias n'eut rien de plus pressé que de signifier le départ. Il dit au roi, aux généraux del'armée et aux hommes: "Nous dépérissons chaque jour, notre ration se fait maigre et le lieu que nous assiégeonsest bien fortifié. Du reste, les affaires du royaume nous attendent.	57 και κατεσπευδεν και επενευσεν του απελθειν και ειπεν προς τον βασιλεα και τους ηγεμονας της δυναμεως και τους ανδρας εκλειπομεν καθ' ημεραν και η τροφη ημιν ολιγη και ο τοπος ου παρεμβαλλομεν εστιν οχυρος και επικειται ημιν τα της βασιλειας
58 Donnons donc la main droite à ces hommes, faisons la paix avec eux et avec toute leurnation.	58 νυν ουν δωμεν δεξιας τοις ανθρωποις τουτοις και ποιησωμεν μετ' αυτων ειρηνην και μετα παντος εθνους αυτων
59 Accordons-leur de vivre suivant leurs coutumes comme auparavant, car c'est à cause descoutumes que nous avons abolies qu'ils se sont irrités et ont fait tout cela."	59 και στησωμεν αυτοις του πορευεσθαι τοις νομιμοις αυτων ως το προτερον χαριν γαρ των νομιμων αυτων ων διεσκεδασαμεν ωργισθησαν και εποιησαν ταυτα παντα
60 Le roi et les chefs approuvant ce motif, il envoya traiter de la paix avec les Juifs, quiacceptèrent.	60 και ηρεσεν ο λογος εναντιον του βασιλεως και των αρχοντων και απεστειλεν προς αυτους ειρηνευσαι και επεδεξαντο
61 Le roi et les chefs confirmèrent l'accord par serment et là-dessus les assiégés sortirent de laforteresse.	61 και ωμοσεν αυτοις ο βασιλευς και οι αρχοντες επι τουτοις εξηλθον εκ του οχυρωματος
62 Alors le roi entra au mont Sion et, voyant la force de ce lieu, il viola le serment qu'il avaitprêté et donna l'ordre de démanteler toute l'enceinte.	62 και εισηλθεν ο βασιλευς εις ορος σιων και ειδεν το οχυρωμα του τοπου και ηθετησεν τον ορκισμον ον ωμοσεν και ενετειλατο καθελειν το τειχος κυκλοθεν
63 Puis il partit en toute hâte et retourna à Antioche où il trouva Philippe maître de la ville. Illui livra bataille et s'empara de la ville par la force.	63 και απηρεν κατα σπουδην και απεστρεψεν εις αντιοχειαν και ευρεν φιλιππον κυριευοντα της πολεως και επολεμησεν προς αυτον και κατελαβετο την πολιν βια