ΕΞΟΔΟΣ - Esodo - Exodus 16

GREEK BIBLE	NEW JERUSALEM
1 Εσηκωθησαν δε απο Αιλειμ? και ηλθον πασα η συναγωγη των υιων Ισραηλ εις την ερημον Σιν, την μεταξυ Αιλειμ και Σινα, την δεκατην πεμπτην ημεραν του δευτερου μηνος αφου εξηλθον εκ γης Αιγυπτου.	1 Setting out from Elim, the whole community of Israelites entered the desert of Sin, lying between Elimand Sinai -- on the fifteenth day of the second month after they had left Egypt.
2 Και εγογγυζε πασα η συναγωγη των υιων Ισραηλ κατα του Μωυσεως και κατα του Ααρων εν τη ερημω.	2 And the whole community of Israelites began complaining about Moses and Aaron in the desert
3 Και ειπον προς αυτους οι υιοι Ισραηλ, Ειθε να απεθνησκομεν υπο της χειρος του Κυριου εν τη γη της Αιγυπτου, οτε εκαθημεθα πλησιον των λεβητων του κρεατος και οτε ετρωγομεν αρτον εις χορτασμον? διοτι εξηγαγετε ημας εις την ερημον ταυτην, δια να θανατωσητε με την πειναν πασαν την συναγωγην ταυτην.	3 and said to them, 'Why did we not die at Yahweh's hand in Egypt, where we used to sit round the fleshpots and could eat to our heart's content! As it is, you have led us into this desert to starve this entire assemblyto death!'
4 Και ειπε Κυριος προς τον Μωυσην, Ιδου, θελω βρεξει εις εσας αρτον εξ ουρανου? και θελει εξερχεσθαι ο λαος και συναγει καθ' ημεραν το αρκουν της ημερας, δια να δοκιμασω αυτους, αν θελωσι περιπατει εις τον νομον μου η ουχι?	4 Yahweh then said to Moses, 'Look, I shal rain down bread for you from the heavens. Each day thepeople must go out and collect their ration for the day; I propose to test them in this way to see whether they wilfol ow my law or not.
5 την δε εκτην ημεραν ας ετοιμαζωσιν εκεινο το οποιον ηθελον εισαγαγει, και ας ηναι διπλασιον του οσον συναγουσι καθ' ημεραν.	5 On the sixth day, however, when they prepare what they have brought in, this must be twice as muchas they col ect on ordinary days.'
6 Και ειπον ο Μωυσης και ο Ααρων προς παντας τους υιους Ισραηλ, Το εσπερας θελετε γνωρισει οτι ο Κυριος εξηγαγεν υμας εκ γης Αιγυπτου?	6 Moses and Aaron then said to the whole community of Israelites, 'This evening you wil know that itwas Yahweh who brought you out of Egypt,
7 και το πρωι θελετε ιδει την δοξαν του Κυριου, διοτι ηκουσε τους γογγυσμους σας εναντιον του Κυριου? επειδη ημεις τι ειμεθα, ωστε να γογγυζητε καθ' ημων;	7 and tomorrow morning you wil see the glory of Yahweh, for Yahweh has heard your complaints abouthim. What are we, that your complaint should be against us?'
8 Και ειπεν ο Μωυσης, Τουτο θελει γεινει, οταν ο Κυριος δωση εις εσας το εσπερας κρεας να φαγητε και το πρωι αρτον εις χορτασμον? διοτι ηκουσε Κυριος τους γογγυσμους σας τους οποιους γογγυζετε κατ' αυτου? και τι ειμεθα ημεις; οι γογγυσμοι σας δεν ειναι καθ' ημων, αλλα κατα του Κυριου.	8 Moses then said, 'This evening Yahweh wil give you meat to eat, and tomorrow morning bread to yourheart's content, for Yahweh has heard your complaints about him. What do we count for? Your complaints arenot against us, but against Yahweh.'
9 Και ειπεν ο Μωυσης προς τον Ααρων, Ειπε προς πασαν την συναγωγην των υιων Ισραηλ, Πλησιασατε εμπροσθεν του Κυριου? διοτι ηκουσε τους γογγυσμους σας.	9 Moses then said to Aaron, 'Say to the whole community of Israelites, "Approach Yahweh's presence,for he has heard your complaints." '
10 Και ενω ελαλει ο Ααρων προς πασαν την συναγωγην των υιων Ισραηλ, εστρεψαν το προσωπον προς την ερημον, και ιδου, η δοξα του Κυριου εφανη εν τη νεφελη.	10 As Aaron was speaking to the whole community of Israelites, they turned towards the desert, andthere the glory of Yahweh appeared in the cloud.
11 Και ελαλησε Κυριος προς τον Μωυσην, λεγων,	11 Yahweh then spoke to Moses and said,
12 Ηκουσα τους γογγυσμους των υιων Ισραηλ? λαλησον προς αυτους, λεγων, Το εσπερας θελετε φαγει κρεας, και το πρωι θελετε χορτασθη απο αρτου, και θελετε γνωρισει οτι εγω ειμαι Κυριος ο Θεος σας.	12 'I have heard the Israelites' complaints. Speak to them as follows, "At twilight you wil eat meat, and inthe morning you will have bread to your heart's content, and then you wil know that I am Yahweh your God." '
13 Και το εσπερας ανεβησαν ορτυκια και εσκεπασαν το στρατοπεδον? και το πρωι καθ' ολα τα περιξ του στρατοπεδου ητο στρωμα δροσου.	13 That evening, quails flew in and covered the camp, and next morning there was a layer of dew alround the camp.
14 Και αφου το στρωμα της δροσου ανεβη, ιδου, επι το προσωπον της ερημου ητο λεπτον τι στρογγυλον, λεπτον ως παχνη επι της γης.	14 When the layer of dew lifted, there on the surface of the desert was something fine and granular, asfine as hoarfrost on the ground.
15 Και οτε ειδον οι υιοι Ισραηλ, ειπον προς αλληλους, Τι ειναι τουτο; διοτι δεν ηξευρον τι ητο. Και ο Μωυσης ειπε προς αυτους, Ουτος ειναι ο αρτος, τον οποιον ο Κυριος σας διδει δια να φαγητε?	15 As soon as the Israelites saw this, they said to one another, 'What is that ?' not knowing what it was.'That', Moses told them, 'is the food which Yahweh has given you to eat.
16 ουτος ειναι ο λογος τον οποιον προσεταξεν ο Κυριος, Συναξατε εξ αυτου εκαστος οσον χρειαζεται δια να φαγη, εν γομορ κατα κεφαλην, κατα τον αριθμον των ψυχων σας? λαβετε εκαστος δια τους ομοσκηνους αυτου.	16 These are Yahweh's orders: Each of you must collect as much as he needs to eat -- a homer perhead for each person in his tent.'
17 Και εκαμον ουτως οι υιοι Ισραηλ, και συνηγαγον αλλος πολυ και αλλος ολιγον.	17 The Israelites did this. They col ected it, some more, some less.
18 Και οτε εμετρησαν με το γομορ, οστις ειχε συναξει πολυ, δεν ελαμβανε πλειοτερον? και οστις ειχε συναξει ολιγον, δεν ελαμβανεν ολιγωτερον? εκαστος ελαμβανεν οσον εχρειαζετο εις αυτον δια τροφην.	18 When they measured out what they had col ected by the homer, no one who had collected more hadtoo much, no one who had col ected less had too little. Each had col ected as much as he needed to eat.
19 ειπε δε προς αυτους ο Μωυσης, Ας μη αφινη εξ αυτου μηδεις υπολοιπον εως πρωι.	19 Moses then said, 'No one may keep any of it for tomorrow.'
20 Πλην δεν υπηκουσαν εις τον Μωυσην? αλλα αφηκαν τινες υπολοιπον εξ αυτου εως πρωι, και εγεννησε σκωληκας και εβρωμησε? και εθυμωθη εναντιον αυτων ο Μωυσης.	20 But some of them took no notice of Moses and kept part of it for the fol owing day, and it bredmaggots and smelt foul; and Moses was angry with them.
21 Και συνηγον αυτο καθ' εκαστην πρωιαν, εκαστος οσον εχρειαζετο δια τροφην αυτου? και οτε ο ηλιος εθερμαινε, διελυετο.	21 Morning by morning they collected it, each man as much as he needed to eat, and once the sun grewhot, it melted away.
22 Την δε εκτην ημεραν συνηγαγον τροφην διπλασιαν, δυο γομορ δι' ενα? και ηλθον παντες οι αρχοντες της συναγωγης και ανηγγειλαν τουτο προς τον Μωυσην.	22 Now, on the sixth day they col ected twice the amount of food: two homer per person, and al theleaders of the community came and told Moses this.
23 Ο δε ειπε προς αυτους, Τουτο ειναι το οποιον ειπε Κυριος? Αυριον ειναι σαββατον, αναπαυσις αγια εις τον Κυριον? ψησατε ο, τι εχετε να ψησητε και βρασατε ο, τι εχετε να βρασητε? και παν το περισσευον εναποταμιευσατε εις εαυτους δια να φυλαττηται εως πρωι.	23 Moses replied, 'This is what Yahweh said, "Tomorrow is a day of complete rest, a Sabbath sacred toYahweh. Bake what you want to bake, boil what you want to boil; put aside what is left over, to be kept fortomorrow."
24 Και εναπεταμιευσαν αυτο εως πρωι, καθως προσεταξεν ο Μωυσης? και δεν εβρωμησεν ουδε εγεινε σκωληξ εν αυτω.	24 So, as Moses ordered, they put it aside for the fol owing day, and its smel was not foul nor werethere maggots in it.
25 Και ειπεν ο Μωυσης, Φαγετε αυτο σημερον? διοτι σημερον ειναι σαββατον εις τον Κυριον? σημερον δεν θελετε ευρει αυτο εν τη πεδιαδι?	25 'Eat it today,' Moses said, 'for today is a Sabbath for Yahweh; you will find none in the fields today.
26 εξ ημερας θελετε συναγει αυτο? εν τη εβδομη ομως ημερα, τω σαββατω, εν ταυτη δεν θελει ευρισκεσθαι.	26 For six days you wil col ect it, but on the seventh day, the Sabbath, there wil be none.'
27 Τινες δε εκ του λαου εξηλθον την εβδομην ημεραν δια να συναξωσι, πλην δεν ευρον.	27 On the seventh day some of the people went out to col ect it, but they found none.
28 Και ειπε Κυριος προς τον Μωυσην, Εως ποτε δεν θελετε να φυλαττητε τας εντολας μου και τους νομους μου;	28 Yahweh then said to Moses, 'How much longer wil you refuse to obey my commandments and laws?
29 ιδετε οτι ο Κυριος εδωκεν εις εσας το σαββατον, δια τουτο την εκτην ημεραν σας διδει αρτον δυο ημερων? καθισατε εκαστος εις τον τοπον αυτου? ας μη εξερχεται μηδεις εκ του τοπου αυτου την εβδομην ημεραν.	29 Look, Yahweh has given you the Sabbath; this is why he gives you two days' food on the sixth day;each of you must stay in his place; on the seventh day no one may leave his home.'
30 Και εκαμε καταπαυσιν ο λαος την εβδομην ημεραν.	30 So on the seventh day the people rested.
31 Και εκαλεσεν ο οικος του Ισραηλ το ονομα αυτου Μαν? ητο δε ομοιον με σπορον κοριανδρου λευκον? και η γευσις αυτου ως πλακουντιον με μελι.	31 The House of Israel named it 'manna'. It was like coriander seed; it was white and its taste was likethat of wafers made with honey.
32 Και ειπεν ο Μωυσης, Ουτος ειναι ο λογος τον οποιον προσεταξεν ο Κυριος? Γεμισατε εξ αυτου εν γομορ, δια να φυλαττηται εις τας γενεας σας, δια να βλεπωσι τον αρτον με τον οποιον εθρεψα υμας εν τη ερημω, αφου εξηγαγον υμας εκ γης Αιγυπτου.	32 Moses then said, 'These are Yahweh's orders: Fil a homer with it and preserve it for yourdescendants, so that they can see the bread on which I fed you in the desert when I brought you out of Egypt.'
33 Και ειπεν ο Μωυσης προς τον Ααρων, Λαβε μιαν σταμνον, και βαλε εν αυτη εν γομορ πληρες απο μαννα, και θες αυτην εμπροσθεν του Κυριου, δια να φυλαττηται εις τας γενεας σας.	33 Moses then said to Aaron, 'Take a jar and in it put a full homer of manna and store it in Yahweh'spresence, to be kept for your descendants.'
34 Και εθεσεν αυτην ο Ααρων εμπροσθεν του Μαρτυριου, δια να φυλαττηται, καθως προσεταξεν ο Κυριος εις τον Μωυσην.	34 Accordingly, Aaron stored it in front of the Testimony, to be preserved, as Yahweh had orderedMoses.
35 Και ετρωγον οι υιοι Ισραηλ το μαννα τεσσαρακοντα ετη, εωσου ηλθον εις γην κατοικουμενην? ετρωγον το μαννα, εωσου ηλθον εις τα ορια της γης Χανααν.	35 The Israelites ate manna for forty years, up to the time they reached inhabited country: they atemanna up to the time they reached the frontiers of Canaan.
36 Το δε γομορ ειναι το δεκατον του εφα.	36 A homer is one-tenth of an ephah.