Livre de l'Exode 16

BIBLES DES PEUPLES	LXX
1 Les Israélites partirent d’Élim. Ils arrivèrent au désert de Sin, entre Élim et le Sinaï, le quinzième jour du deuxième mois après leur sortie d’Égypte.	1 απηραν δε εξ αιλιμ και ηλθοσαν πασα συναγωγη υιων ισραηλ εις την ερημον σιν ο εστιν ανα μεσον αιλιμ και ανα μεσον σινα τη δε πεντεκαιδεκατη ημερα τω μηνι τω δευτερω εξεληλυθοτων αυτων εκ γης αιγυπτου
2 Toute la communauté des Israélites murmura contre Moïse et Aaron dans le désert.	2 διεγογγυζεν πασα συναγωγη υιων ισραηλ επι μωυσην και ααρων
3 Les Israélites leur dirent: “Pourquoi Yahvé ne nous a-t-il pas fait mourir au pays d’Égypte? Là nous pouvions nous asseoir devant des marmites de viande et nous mangions du pain comme nous voulions; mais vous nous avez fait aller à ce désert pour y faire mourir de faim toute cette foule.”	3 και ειπαν προς αυτους οι υιοι ισραηλ οφελον απεθανομεν πληγεντες υπο κυριου εν γη αιγυπτω οταν εκαθισαμεν επι των λεβητων των κρεων και ησθιομεν αρτους εις πλησμονην οτι εξηγαγετε ημας εις την ερημον ταυτην αποκτειναι πασαν την συναγωγην ταυτην εν λιμω
4 Yahvé dit à Moïse: “Je vais vous faire pleuvoir du pain du haut du ciel. Que le peuple sorte et ramasse chaque jour ce dont il a besoin: je vais bien voir s’il marche ou non selon ma Loi.	4 ειπεν δε κυριος προς μωυσην ιδου εγω υω υμιν αρτους εκ του ουρανου και εξελευσεται ο λαος και συλλεξουσιν το της ημερας εις ημεραν οπως πειρασω αυτους ει πορευσονται τω νομω μου η ου
5 Le sixième jour ils ramasseront et prépareront le double de ce qu’ils ramassent les autres jours.”	5 και εσται τη ημερα τη εκτη και ετοιμασουσιν ο εαν εισενεγκωσιν και εσται διπλουν ο εαν συναγαγωσιν το καθ' ημεραν εις ημεραν
6 Moïse et Aaron dirent à tous les Israélites: “Ce soir vous saurez que c’est Yahvé qui vous a fait sortir d’Égypte,	6 και ειπεν μωυσης και ααρων προς πασαν συναγωγην υιων ισραηλ εσπερας γνωσεσθε οτι κυριος εξηγαγεν υμας εκ γης αιγυπτου
7 et demain matin vous verrez la Gloire de Yahvé, car il vous a entendus réclamer contre lui. Vos plaintes n’étaient pas contre nous: nous autres, qui sommes-nous?”	7 και πρωι οψεσθε την δοξαν κυριου εν τω εισακουσαι τον γογγυσμον υμων επι τω θεω ημεις δε τι εσμεν οτι διαγογγυζετε καθ' ημων
8 Moïse leur dit: “Ce soir Yahvé vous donnera de la viande à manger, et demain matin du pain, car Yahvé a entendu vos murmures contre lui. Nous autres, que sommes-nous? Ce n’est pas contre nous que vous murmurez, mais bien contre Yahvé.”	8 και ειπεν μωυσης εν τω διδοναι κυριον υμιν εσπερας κρεα φαγειν και αρτους το πρωι εις πλησμονην δια το εισακουσαι κυριον τον γογγυσμον υμων ον υμεις διαγογγυζετε καθ' ημων ημεις δε τι εσμεν ου γαρ καθ' ημων ο γογγυσμος υμων εστιν αλλ' η κατα του θεου
9 Moïse dit à Aaron: “Voici ce que tu diras à toute la communauté des Israélites: Approchez-vous de Yahvé, car il a entendu vos murmures.”	9 ειπεν δε μωυσης προς ααρων ειπον παση συναγωγη υιων ισραηλ προσελθατε εναντιον του θεου εισακηκοεν γαρ υμων τον γογγυσμον
10 Or, pendant qu’Aaron parlait à toute la communauté des Israélites, ils se tournèrent vers le désert et voici que la Gloire de Yahvé apparut dans la nuée.	10 ηνικα δε ελαλει ααρων παση συναγωγη υιων ισραηλ και επεστραφησαν εις την ερημον και η δοξα κυριου ωφθη εν νεφελη
11 Yahvé s’adressa à Moïse et lui dit:	11 και ελαλησεν κυριος προς μωυσην λεγων
12 “J’ai entendu les murmures des Israélites, voici donc ce que tu leur diras: À la tombée du jour vous mangerez de la viande et au matin vous aurez votre content de pain. Alors vous saurez que je suis Yahvé, votre Dieu.”	12 εισακηκοα τον γογγυσμον των υιων ισραηλ λαλησον προς αυτους λεγων το προς εσπεραν εδεσθε κρεα και το πρωι πλησθησεσθε αρτων και γνωσεσθε οτι εγω κυριος ο θεος υμων
13 Ce même soir, des cailles montèrent et couvrirent le camp. Et le matin, il y eut une couche de rosée autour du camp.	13 εγενετο δε εσπερα και ανεβη ορτυγομητρα και εκαλυψεν την παρεμβολην το πρωι εγενετο καταπαυομενης της δροσου κυκλω της παρεμβολης
14 Lorsque la couche de rosée se leva, voici que la surface du désert était couverte d’une croûte, pas plus épaisse que le givre sur la terre.	14 και ιδου επι προσωπον της ερημου λεπτον ωσει κοριον λευκον ωσει παγος επι της γης
15 Quand les Israélites la virent, ils se dirent: “Manhou? (“Qu’est-ce que c’est?”), car ils ne savaient pas ce que c’était. Alors Moïse leur dit: “C’est le pain que Yahvé vous donne en nourriture.	15 ιδοντες δε αυτο οι υιοι ισραηλ ειπαν ετερος τω ετερω τι εστιν τουτο ου γαρ ηδεισαν τι ην ειπεν δε μωυσης προς αυτους ουτος ο αρτος ον εδωκεν κυριος υμιν φαγειν
16 “Et voici l’ordre de Yahvé: Ramassez-en selon ce que chacun peut manger, une mesure par personne selon le nombre des personnes. Chacun en prendra pour tous ceux qui vivent sous sa tente.”	16 τουτο το ρημα ο συνεταξεν κυριος συναγαγετε απ' αυτου εκαστος εις τους καθηκοντας γομορ κατα κεφαλην κατα αριθμον ψυχων υμων εκαστος συν τοις συσκηνιοις υμων συλλεξατε
17 Les Israélites firent donc ainsi. Ils en ramassèrent, l’un plus, l’autre moins.	17 εποιησαν δε ουτως οι υιοι ισραηλ και συνελεξαν ο το πολυ και ο το ελαττον
18 Mais quand on le mesura avec une mesure, pour celui qui avait ramassé beaucoup, rien ne débordait, et pour celui qui avait ramassé moins, la mesure était pleine. Chacun ramassait donc sa ration.	18 και μετρησαντες τω γομορ ουκ επλεονασεν ο το πολυ και ο το ελαττον ουκ ηλαττονησεν εκαστος εις τους καθηκοντας παρ' εαυτω συνελεξαν
19 Moïse leur dit encore: “Que personne n’en laisse jusqu’au matin.”	19 ειπεν δε μωυσης προς αυτους μηδεις καταλιπετω απ' αυτου εις το πρωι
20 Mais on n’écouta pas Moïse et certains en gardèrent jusqu’au matin. Or voilà que les vers s’y étaient mis, c’était immangeable. Alors Moïse se mit en colère contre eux.	20 και ουκ εισηκουσαν μωυση αλλα κατελιπον τινες απ' αυτου εις το πρωι και εξεζεσεν σκωληκας και επωζεσεν και επικρανθη επ' αυτοις μωυσης
21 Ils en ramassaient chaque matin, chacun sa ration, et dès que le soleil chauffait la manne fondait.	21 και συνελεξαν αυτο πρωι πρωι εκαστος το καθηκον αυτω ηνικα δε διεθερμαινεν ο ηλιος ετηκετο
22 Le sixième jour ils ramassèrent le double de pain: deux mesures par personne. Tous les princes de la communauté vinrent le dire à Moïse.	22 εγενετο δε τη ημερα τη εκτη συνελεξαν τα δεοντα διπλα δυο γομορ τω ενι εισηλθοσαν δε παντες οι αρχοντες της συναγωγης και ανηγγειλαν μωυσει
23 Il leur répondit: “Voici ce qu’a dit Yahvé: Demain est un sabbat, un saint repos en l’honneur de Yahvé. Ce que vous devez cuire, cuisez-le maintenant, et ce que vous devez faire bouillir, faites-le bouillir maintenant. Mais tout ce qui restera, vous le garderez pour demain.”	23 ειπεν δε μωυσης προς αυτους τουτο το ρημα εστιν ο ελαλησεν κυριος σαββατα αναπαυσις αγια τω κυριω αυριον οσα εαν πεσσητε πεσσετε και οσα εαν εψητε εψετε και παν το πλεοναζον καταλιπετε αυτο εις αποθηκην εις το πρωι
24 Ils en gardèrent donc jusqu’au matin selon l’ordre de Moïse, et rien ne se perdit: il n’y avait pas de vers dedans.	24 και κατελιποσαν απ' αυτου εις το πρωι καθαπερ συνεταξεν αυτοις μωυσης και ουκ επωζεσεν ουδε σκωληξ εγενετο εν αυτω
25 Moïse dit: “Mangez-le aujourd’hui! Aujourd’hui, c’est un sabbat pour Yahvé, et vous n’en trouverez pas dehors.	25 ειπεν δε μωυσης φαγετε σημερον εστιν γαρ σαββατα σημερον τω κυριω ουχ ευρεθησεται εν τω πεδιω
26 Pendant six jours vous en ramasserez, mais le septième jour, le jour du sabbat, il n’y en aura pas.”	26 εξ ημερας συλλεξετε τη δε ημερα τη εβδομη σαββατα οτι ουκ εσται εν αυτη
27 En effet, le septième jour des gens sortirent pour en ramasser mais ils n’en trouvèrent pas.	27 εγενετο δε εν τη ημερα τη εβδομη εξηλθοσαν τινες εκ του λαου συλλεξαι και ουχ ευρον
28 Yahvé dit à Moïse: “Combien de temps encore refuserez-vous d’observer mes commandements et mes lois?	28 ειπεν δε κυριος προς μωυσην εως τινος ου βουλεσθε εισακουειν τας εντολας μου και τον νομον μου
29 Regardez! Yahvé vous a donné le jour du repos, c’est pour cela qu’il vous donne au sixième jour du pain pour deux jours. Restez donc chez vous et que personne ne sorte de chez lui le septième jour.”	29 ιδετε ο γαρ κυριος εδωκεν υμιν την ημεραν ταυτην τα σαββατα δια τουτο αυτος εδωκεν υμιν τη ημερα τη εκτη αρτους δυο ημερων καθησεσθε εκαστος εις τους οικους υμων μηδεις εκπορευεσθω εκ του τοπου αυτου τη ημερα τη εβδομη
30 Le peuple se reposa donc le septième jour.	30 και εσαββατισεν ο λαος τη ημερα τη εβδομη
31 La maison d’Israël appela cette nourriture: la manne. C’était comme une petite graine blanche et elle avait le goût d’une galette de miel.	31 και επωνομασαν οι υιοι ισραηλ το ονομα αυτου μαν ην δε ως σπερμα κοριου λευκον το δε γευμα αυτου ως εγκρις εν μελιτι
32 Moïse leur dit: “Voici une instruction de Yahvé: Prenez une pleine mesure de manne que vous garderez pour vos descendants. Ils pourront voir ainsi le pain que je vous ai fait manger au désert, lorsque je vous ai fait sortir du pays d’Égypte.”	32 ειπεν δε μωυσης τουτο το ρημα ο συνεταξεν κυριος πλησατε το γομορ του μαν εις αποθηκην εις τας γενεας υμων ινα ιδωσιν τον αρτον ον εφαγετε υμεις εν τη ερημω ως εξηγαγεν υμας κυριος εκ γης αιγυπτου
33 Moïse dit à Aaron: “Prends un pot et verse dedans une pleine mesure de manne. Tu la déposeras devant Yahvé à l’intention de vos descendants.”	33 και ειπεν μωυσης προς ααρων λαβε σταμνον χρυσουν ενα και εμβαλε εις αυτον πληρες το γομορ του μαν και αποθησεις αυτο εναντιον του θεου εις διατηρησιν εις τας γενεας υμων
34 Aaron la déposa devant l’Arche d’Alliance comme Yahvé l’avait ordonné à Moïse.	34 ον τροπον συνεταξεν κυριος τω μωυση και απεθετο ααρων εναντιον του μαρτυριου εις διατηρησιν
35 Les Israélites mangèrent la manne pendant quarante ans, jusqu’à leur arrivée dans un pays habité; ils mangèrent la manne jusqu’à leur arrivée en pays de Canaan.	35 οι δε υιοι ισραηλ εφαγον το μαν ετη τεσσαρακοντα εως ηλθον εις γην οικουμενην το μαν εφαγοσαν εως παρεγενοντο εις μερος της φοινικης
36 La mesure dont on se servait faisait à peu près quatre litres.	36 το δε γομορ το δεκατον των τριων μετρων ην