John 6

NEW AMERICAN BIBLE	Biblia Tysiąclecia
1 After this, Jesus went across the Sea of Galilee (of Tiberias).	1 Potem Jezus udał się za Jezioro Galilejskie, czyli Tyberiadzkie.
2 A large crowd followed him, because they saw the signs he was performing on the sick.	2 Szedł za Nim wielki tłum, bo widziano znaki, jakie czynił dla tych, którzy chorowali.
3 Jesus went up on the mountain, and there he sat down with his disciples.	3 Jezus wszedł na wzgórze i usiadł tam ze swoimi uczniami.
4 The Jewish feast of Passover was near.	4 A zbliżało się święto żydowskie, Pascha.
5 When Jesus raised his eyes and saw that a large crowd was coming to him, he said to Philip, "Where can we buy enough food for them to eat?"	5 Kiedy więc Jezus podniósł oczy i ujrzał, że liczne tłumy schodzą do Niego, rzekł do Filipa: Skąd kupimy chleba, aby oni się posilili?
6 He said this to test him, because he himself knew what he was going to do.	6 A mówił to wystawiając go na próbę. Wiedział bowiem, co miał czynić.
7 Philip answered him, "Two hundred days' wages worth of food would not be enough for each of them to have a little (bit)."	7 Odpowiedział Mu Filip: Za dwieście denarów nie wystarczy chleba, aby każdy z nich mógł choć trochę otrzymać.
8 One of his disciples, Andrew, the brother of Simon Peter, said to him,	8 Jeden z uczniów Jego, Andrzej, brat Szymona Piotra, rzekł do Niego:
9 "There is a boy here who has five barley loaves and two fish; but what good are these for so many?"	9 Jest tu jeden chłopiec, który ma pięć chlebów jęczmiennych i dwie ryby, lecz cóż to jest dla tak wielu?
10 Jesus said, "Have the people recline." Now there was a great deal of grass in that place. So the men reclined, about five thousand in number.	10 Jezus zatem rzekł: Każcie ludziom usiąść! A w miejscu tym było wiele trawy. Usiedli więc mężczyźni, a liczba ich dochodziła do pięciu tysięcy.
11 Then Jesus took the loaves, gave thanks, and distributed them to those who were reclining, and also as much of the fish as they wanted.	11 Jezus więc wziął chleby i odmówiwszy dziękczynienie, rozdał siedzącym; podobnie uczynił z rybami, rozdając tyle, ile kto chciał.
12 When they had had their fill, he said to his disciples, "Gather the fragments left over, so that nothing will be wasted."	12 A gdy się nasycili, rzekł do uczniów: Zbierzcie pozostałe ułomki, aby nic nie zginęło.
13 So they collected them, and filled twelve wicker baskets with fragments from the five barley loaves that had been more than they could eat.	13 Zebrali więc, i ułomkami z pięciu chlebów jęczmiennych, które zostały po spożywających, napełnili dwanaście koszów.
14 When the people saw the sign he had done, they said, "This is truly the Prophet, the one who is to come into the world."	14 A kiedy ci ludzie spostrzegli, jaki cud uczynił Jezus, mówili: Ten prawdziwie jest prorokiem, który miał przyjść na świat.
15 Since Jesus knew that they were going to come and carry him off to make him king, he withdrew again to the mountain alone.	15 Gdy więc Jezus poznał, że mieli przyjść i porwać Go, aby Go obwołać królem, sam usunął się znów na górę.
16 When it was evening, his disciples went down to the sea,	16 O zmierzchu uczniowie Jego zeszli nad jezioro
17 embarked in a boat, and went across the sea to Capernaum. It had already grown dark, and Jesus had not yet come to them.	17 i wsiadłszy do łodzi przeprawili się przez nie do Kafarnaum. Nastały już ciemności, a Jezus jeszcze do nich nie przyszedł;
18 The sea was stirred up because a strong wind was blowing.	18 jezioro burzyło się od silnego wiatru.
19 When they had rowed about three or four miles, they saw Jesus walking on the sea and coming near the boat, and they began to be afraid.	19 Gdy upłynęli około dwudziestu pięciu lub trzydziestu stadiów, ujrzeli Jezusa kroczącego po jeziorze i zbliżającego się do łodzi. I przestraszyli się.
20 But he said to them, "It is I. Do not be afraid."	20 On zaś rzekł do nich: To Ja jestem, nie bójcie się!
21 They wanted to take him into the boat, but the boat immediately arrived at the shore to which they were heading.	21 Chcieli Go zabrać do łodzi, ale łódź znalazła się natychmiast przy brzegu, do którego zdążali.
22 The next day, the crowd that remained across the sea saw that there had been only one boat there, and that Jesus had not gone along with his disciples in the boat, but only his disciples had left.	22 Nazajutrz lud, stojąc po drugiej stronie jeziora, spostrzegł, że poza jedną łodzią nie było tam żadnej innej oraz że Jezus nie wsiadł do łodzi razem ze swymi uczniami, lecz że Jego uczniowie odpłynęli sami.
23 Other boats came from Tiberias near the place where they had eaten the bread when the Lord gave thanks.	23 Tymczasem w pobliże tego miejsca, gdzie spożyto chleb po modlitwie dziękczynnej Pana, przypłynęły od Tyberiady inne łodzie.
24 When the crowd saw that neither Jesus nor his disciples were there, they themselves got into boats and came to Capernaum looking for Jesus.	24 A kiedy ludzie z tłumu zauważyli, że nie ma tam Jezusa, a także Jego uczniów, wsiedli do łodzi, przybyli do Kafarnaum i tam szukali Jezusa.
25 And when they found him across the sea they said to him, "Rabbi, when did you get here?"	25 Gdy zaś odnaleźli Go na przeciwległym brzegu, rzekli do Niego: Rabbi, kiedy tu przybyłeś?
26 Jesus answered them and said, "Amen, amen, I say to you, you are looking for me not because you saw signs but because you ate the loaves and were filled.	26 W odpowiedzi rzekł im Jezus: Zaprawdę, zaprawdę, powiadam wam: Szukacie Mnie nie dlatego, żeście widzieli znaki, ale dlatego, żeście jedli chleb do sytości.
27 Do not work for food that perishes but for the food that endures for eternal life, which the Son of Man will give you. For on him the Father, God, has set his seal."	27 Troszczcie się nie o ten pokarm, który ginie, ale o ten, który trwa na wieki, a który da wam Syn Człowieczy; Jego to bowiem pieczęcią swą naznaczył Bóg Ojciec.
28 So they said to him, "What can we do to accomplish the works of God?"	28 Oni zaś rzekli do Niego: Cóż mamy czynić, abyśmy wykonywali dzieła Boże?
29 Jesus answered and said to them, "This is the work of God, that you believe in the one he sent."	29 Jezus odpowiadając rzekł do nich: Na tym polega dzieło /zamierzone przez/ Boga, abyście uwierzyli w Tego, którego On posłał.
30 So they said to him, "What sign can you do, that we may see and believe in you? What can you do?	30 Rzekli do Niego: Jakiego więc dokonasz znaku, abyśmy go widzieli i Tobie uwierzyli? Cóż zdziałasz?
31 Our ancestors ate manna in the desert, as it is written: 'He gave them bread from heaven to eat.'"	31 Ojcowie nasi jedli mannę na pustyni, jak napisano: Dał im do jedzenia chleb z nieba.
32 So Jesus said to them, "Amen, amen, I say to you, it was not Moses who gave the bread from heaven; my Father gives you the true bread from heaven.	32 Rzekł do nich Jezus: Zaprawdę, zaprawdę, powiadam wam: Nie Mojżesz dał wam chleb z nieba, ale dopiero Ojciec mój da wam prawdziwy chleb z nieba.
33 For the bread of God is that which comes down from heaven and gives life to the world."	33 Albowiem chlebem Bożym jest Ten, który z nieba zstępuje i życie daje światu.
34 So they said to him, "Sir, give us this bread always."	34 Rzekli więc do Niego: Panie, dawaj nam zawsze tego chleba!
35 Jesus said to them, "I am the bread of life; whoever comes to me will never hunger, and whoever believes in me will never thirst.	35 Odpowiedział im Jezus: Jam jest chleb życia. Kto do Mnie przychodzi, nie będzie łaknął; a kto we Mnie wierzy, nigdy pragnąć nie będzie.
36 But I told you that although you have seen (me), you do not believe.	36 Powiedziałem wam jednak: Widzieliście Mnie, a przecież nie wierzycie.
37 Everything that the Father gives me will come to me, and I will not reject anyone who comes to me,	37 Wszystko, co Mi daje Ojciec, do Mnie przyjdzie, a tego, który do Mnie przychodzi, precz nie odrzucę,
38 because I came down from heaven not to do my own will but the will of the one who sent me.	38 ponieważ z nieba zstąpiłem nie po to, aby pełnić swoją wolę, ale wolę Tego, który Mnie posłał.
39 And this is the will of the one who sent me, that I should not lose anything of what he gave me, but that I should raise it (on) the last day.	39 Jest wolą Tego, który Mię posłał, abym ze wszystkiego, co Mi dał, niczego nie stracił, ale żebym to wskrzesił w dniu ostatecznym.
40 For this is the will of my Father, that everyone who sees the Son and believes in him may have eternal life, and I shall raise him (on) the last day."	40 To bowiem jest wolą Ojca mego, aby każdy, kto widzi Syna i wierzy w Niego, miał życie wieczne. A ja go wskrzeszę w dniu ostatecznym.
41 The Jews murmured about him because he said, "I am the bread that came down from heaven,"	41 Ale Żydzi szemrali przeciwko Niemu, dlatego że powiedział: Jam jest chleb, który z nieba zstąpił.
42 and they said, "Is this not Jesus, the son of Joseph? Do we not know his father and mother? Then how can he say, 'I have come down from heaven'?"	42 I mówili: Czyż to nie jest Jezus, syn Józefa, którego ojca i matkę my znamy? Jakżeż może On teraz mówić: Z nieba zstąpiłem.
43 Jesus answered and said to them, "Stop murmuring among yourselves.	43 Jezus rzekł im w odpowiedzi: Nie szemrajcie między sobą!
44 No one can come to me unless the Father who sent me draw him, and I will raise him on the last day.	44 Nikt nie może przyjść do Mnie, jeżeli go nie pociągnie Ojciec, który Mnie posłał; Ja zaś wskrzeszę go w dniu ostatecznym.
45 It is written in the prophets: 'They shall all be taught by God.' Everyone who listens to my Father and learns from him comes to me.	45 Napisane jest u Proroków: Oni wszyscy będą uczniami Boga. Każdy, kto od Ojca usłyszał i nauczył się, przyjdzie do Mnie.
46 Not that anyone has seen the Father except the one who is from God; he has seen the Father.	46 Nie znaczy to, aby ktokolwiek widział Ojca; jedynie Ten, który jest od Boga, widział Ojca.
47 Amen, amen, I say to you, whoever believes has eternal life.	47 Zaprawdę, zaprawdę, powiadam wam: Kto /we Mnie/ wierzy, ma życie wieczne.
48 I am the bread of life.	48 Jam jest chleb życia.
49 Your ancestors ate the manna in the desert, but they died;	49 Ojcowie wasi jedli mannę na pustyni i pomarli.
50 this is the bread that comes down from heaven so that one may eat it and not die.	50 To jest chleb, który z nieba zstępuje: kto go spożywa, nie umrze.
51 I am the living bread that came down from heaven; whoever eats this bread will live forever; and the bread that I will give is my flesh for the life of the world."	51 Ja jestem chlebem żywym, który zstąpił z nieba. Jeśli kto spożywa ten chleb, będzie żył na wieki. Chlebem, który Ja dam, jest moje ciało za życie świata.
52 The Jews quarreled among themselves, saying, "How can this man give us (his) flesh to eat?"	52 Sprzeczali się więc między sobą Żydzi mówiąc: Jak On może nam dać /swoje/ ciało do spożycia?
53 Jesus said to them, "Amen, amen, I say to you, unless you eat the flesh of the Son of Man and drink his blood, you do not have life within you.	53 Rzekł do nich Jezus: Zaprawdę, zaprawdę, powiadam wam: Jeżeli nie będziecie spożywali Ciała Syna Człowieczego i nie będziecie pili Krwi Jego, nie będziecie mieli życia w sobie.
54 Whoever eats my flesh and drinks my blood has eternal life, and I will raise him on the last day.	54 Kto spożywa moje Ciało i pije moją Krew, ma życie wieczne, a Ja go wskrzeszę w dniu ostatecznym.
55 For my flesh is true food, and my blood is true drink.	55 Ciało moje jest prawdziwym pokarmem, a Krew moja jest prawdziwym napojem.
56 Whoever eats my flesh and drinks my blood remains in me and I in him.	56 Kto spożywa moje Ciało i Krew moją pije, trwa we Mnie, a Ja w nim.
57 Just as the living Father sent me and I have life because of the Father, so also the one who feeds on me will have life because of me.	57 Jak Mnie posłał żyjący Ojciec, a Ja żyję przez Ojca, tak i ten, kto Mnie spożywa, będzie żył przeze Mnie.
58 This is the bread that came down from heaven. Unlike your ancestors who ate and still died, whoever eats this bread will live forever."	58 To jest chleb, który z nieba zstąpił - nie jest on taki jak ten, który jedli wasi przodkowie, a poumierali. Kto spożywa ten chleb, będzie żył na wieki.
59 These things he said while teaching in the synagogue in Capernaum.	59 To powiedział ucząc w synagodze w Kafarnaum.
60 Then many of his disciples who were listening said, "This saying is hard; who can accept it?"	60 A spośród Jego uczniów, którzy to usłyszeli, wielu mówiło: Trudna jest ta mowa. Któż jej może słuchać?
61 Since Jesus knew that his disciples were murmuring about this, he said to them, "Does this shock you?	61 Jezus jednak świadom tego, że uczniowie Jego na to szemrali, rzekł do nich: To was gorszy?
62 What if you were to see the Son of Man ascending to where he was before?	62 A gdy ujrzycie Syna Człowieczego, jak będzie wstępował tam, gdzie był przedtem?
63 It is the spirit that gives life, while the flesh is of no avail. The words I have spoken to you are spirit and life.	63 Duch daje życie; ciało na nic się nie przyda. Słowa, które Ja wam powiedziałem, są duchem i są życiem.
64 But there are some of you who do not believe." Jesus knew from the beginning the ones who would not believe and the one who would betray him.	64 Lecz pośród was są tacy, którzy nie wierzą. Jezus bowiem na początku wiedział, którzy to są , co nie wierzą, i kto miał Go wydać.
65 And he said, "For this reason I have told you that no one can come to me unless it is granted him by my Father."	65 Rzekł więc: Oto dlaczego wam powiedziałem: Nikt nie może przyjść do Mnie, jeżeli mu to nie zostało dane przez Ojca.
66 As a result of this, many (of) his disciples returned to their former way of life and no longer accompanied him.	66 Odtąd wielu uczniów Jego odeszło i już z Nim nie chodziło.
67 Jesus then said to the Twelve, "Do you also want to leave?"	67 Rzekł więc Jezus do Dwunastu: Czyż i wy chcecie odejść?
68 Simon Peter answered him, "Master, to whom shall we go? You have the words of eternal life.	68 Odpowiedział Mu Szymon Piotr: Panie, do kogóż pójdziemy? Ty masz słowa życia wiecznego.
69 We have come to believe and are convinced that you are the Holy One of God."	69 A myśmy uwierzyli i poznali, że Ty jesteś Świętym Boga.
70 Jesus answered them, "Did I not choose you twelve? Yet is not one of you a devil?"	70 Na to rzekł do nich Jezus: Czyż nie wybrałem was dwunastu? A jeden z was jest diabłem.
71 He was referring to Judas, son of Simon the Iscariot; it was he who would betray him, one of the Twelve.	71 Mówił zaś o Judaszu, synu Szymona Iskarioty. Ten bowiem - jeden z Dwunastu - miał Go wydać.