1 τω φοβουμενω κυριον ουκ απαντησει κακον αλλ' εν πειρασμω και παλιν εξελειται | 1 Nie spadnie zło na bojącego się Pana, a jeśli będzie doświadczany, dozna wybawienia. |
2 ανηρ σοφος ου μισησει νομον ο δε υποκρινομενος εν αυτω ως εν καταιγιδι πλοιον | 2 Człowiek mądry nie będzie nienawidził Prawa, ale kto obłudnie wobec niego postępuje, jest jak okręt w czasie burzy. |
3 ανθρωπος συνετος εμπιστευσει νομω και ο νομος αυτω πιστος ως ερωτημα δηλων | 3 Człowiek mądry zawierzy Prawu, ono będzie dlań niezawodne jak wyrocznia urim i tummim. |
4 ετοιμασον λογον και ουτως ακουσθηση συνδησον παιδειαν και αποκριθητι | 4 Przygotuj mowę, a słuchać cię będą, zbierz swą wiedzę i odpowiadaj! |
5 τροχος αμαξης σπλαγχνα μωρου και ως αξων στρεφομενος ο διαλογισμος αυτου | 5 Wnętrze głupiego jest jak koło u ciężkiego wozu i jak oś obracająca się - jego myślenie. |
6 ιππος εις οχειαν ως φιλος μωκος υποκατω παντος επικαθημενου χρεμετιζει | 6 Przyjaciel niestały podobny jest do ogiera, który rży pod każdym jeźdźcem. |
7 δια τι ημερα ημερας υπερεχει και παν φως ημερας ενιαυτου αφ' ηλιου | 7 Dlaczego jeden dzień góruje nad drugim, chociaż światło wszystkich dni roku pochodzi od słońca? |
8 εν γνωσει κυριου διεχωρισθησαν και ηλλοιωσεν καιρους και εορτας | 8 W myśli swej Pan je wyodrębnił i On rozróżnił czasy i święta. |
9 απ' αυτων ανυψωσεν και ηγιασεν και εξ αυτων εθηκεν εις αριθμον ημερων | 9 Jedne z nich wywyższył i uświęcił, a inne zaliczył do dni zwyczajnych. |
10 και ανθρωποι παντες απο εδαφους και εκ γης εκτισθη αδαμ | 10 Wszyscy ludzie są z mułu, i z ziemi Adam został stworzony. |
11 εν πληθει επιστημης κυριος διεχωρισεν αυτους και ηλλοιωσεν τας οδους αυτων | 11 Pan rozdzielił ich w pełni swej mądrości i różne wyznaczył im drogi. |
12 εξ αυτων ευλογησεν και ανυψωσεν και εξ αυτων ηγιασεν και προς αυτον ηγγισεν απ' αυτων κατηρασατο και εταπεινωσεν και ανεστρεψεν αυτους απο στασεως αυτων | 12 Jednych pobłogosławił i wywyższył, uświęcił i do siebie zbliżył, innych przeklął, poniżył i wygnał ich z miejsc pobytu. |
13 ως πηλος κεραμεως εν χειρι αυτου πασαι αι οδοι αυτου κατα την ευδοκιαν αυτου ουτως ανθρωποι εν χειρι του ποιησαντος αυτους αποδουναι αυτοις κατα την κρισιν αυτου | 13 Jak glina w ręce garncarza, który ją kształtuje według swego upodobania, tak ludzie są w ręku Tego, który ich stworzył, i odda im według swego sądu. |
14 απεναντι του κακου το αγαθον και απεναντι του θανατου η ζωη ουτως απεναντι ευσεβους αμαρτωλος | 14 Jak obok zła - dobro, a obok śmierci - życie, tak obok bogobojnego - grzesznik. |
15 και ουτως εμβλεψον εις παντα τα εργα του υψιστου δυο δυο εν κατεναντι του ενος | 15 Patrz na wszystkie dzieła Najwyższego, jak występują parami, jedno obok drugiego. |
16 καγω εσχατος ηγρυπνησα ως καλαμωμενος οπισω τρυγητων | 16 I ja, ostatni, dołożyłem starania jak ten, kto zbiera resztki po dokonujących winobrania. |
17 εν ευλογια κυριου εφθασα και ως τρυγων επληρωσα ληνον | 17 Dzięki błogosławieństwu Pana postąpiłem, i jak ten, co zbiera winogrona, napełniłem tłocznię. |
18 κατανοησατε οτι ουκ εμοι μονω εκοπιασα αλλα πασιν τοις ζητουσιν παιδειαν | 18 Zważcie, że nie dla siebie samego się trudziłem, ale dla tych wszystkich, którzy szukają umiejętności w działaniu. |
19 ακουσατε μου μεγιστανες λαου και οι ηγουμενοι εκκλησιας ενωτισασθε | 19 Słuchajcie mnie, naczelnicy ludu, i nadstawcie uszu, przewodniczący zgromadzeniu! |
20 υιω και γυναικι αδελφω και φιλω μη δως εξουσιαν επι σε εν ζωη σου και μη δως ετερω τα χρηματα σου ινα μη μεταμεληθεις δεη περι αυτων | 20 Ani synowi, ani żonie, ani bratu, ani przyjacielowi nie dawaj władzy nad sobą za życia, nie oddawaj też twoich dostatków komu innemu, abyś pożałowawszy tego, nie musiał o nie prosić. |
21 εως ετι ζης και πνοη εν σοι μη αλλαξης σεαυτον εν παση σαρκι | 21 Póki żyjesz i tchnienie jest w tobie, nikomu nie dawaj nad sobą władzy. |
22 κρεισσον γαρ εστιν τα τεκνα δεηθηναι σου η σε εμβλεπειν εις χειρας υιων σου | 22 Lepszą jest bowiem rzeczą, żeby dzieci ciebie prosiły, niż żebyś ty patrzył na ręce swych synów. |
23 εν πασι τοις εργοις σου γινου υπεραγων μη δως μωμον εν τη δοξη σου | 23 W każdym czynie bądź tym, który góruje, i nie przynoś ujmy swej sławie! |
24 εν ημερα συντελειας ημερων ζωης σου και εν καιρω τελευτης διαδος κληρονομιαν | 24 W dniu kończącym dni twego życia i w chwili śmierci rozdaj [swoje] dziedzictwo! |
25 χορτασματα και ραβδος και φορτια ονω αρτος και παιδεια και εργον οικετη | 25 Dla osła - pasza, kij i ciężary; chleb, ćwiczenie i praca - dla niewolnika. |
26 εργασαι εν παιδι και ευρησεις αναπαυσιν ανες χειρας αυτω και ζητησει ελευθεριαν | 26 Spraw, by sługa pracował, a znajdziesz odpoczynek, zostaw mu ręce bez zajęcia, a szukać będzie wolności. |
27 ζυγος και ιμας τραχηλον καμψουσιν και οικετη κακουργω στρεβλαι και βασανοι | 27 Jarzmo i rzemień zginają kark, a słudze krnąbrnemu wałek i dochodzenia. |
28 εμβαλε αυτον εις εργασιαν ινα μη αργη πολλην γαρ κακιαν εδιδαξεν η αργια | 28 Wyślij go do pracy, by nie był bez zajęcia, lenistwo bowiem nauczyło wiele złego. |
29 εις εργα καταστησον καθως πρεπει αυτω καν μη πειθαρχη βαρυνον τας πεδας αυτου | 29 Daj go do pracy jemu odpowiedniej, a jeśliby cię nie słuchał, zakuj go w cięższe kajdany, |
30 και μη περισσευσης επι παση σαρκι και ανευ κρισεως μη ποιησης μηδεν | 30 ale nie przebieraj miary względem żadnego człowieka i nie czyń nic bez zastanowienia! |
31 ει εστιν σοι οικετης εστω ως συ οτι εν αιματι εκτησω αυτον | 31 Jeśli masz sługę, niech ci będzie jak ty sam sobie, ponieważ za krew go nabyłeś. |
32 ει εστιν σοι οικετης αγε αυτον ως αδελφον οτι ως η ψυχη σου επιδεησεις αυτω | 32 Jeśli masz sługę, postępuj z nim jak z bratem, ponieważ potrzebować go będziesz jak siebie samego. |
33 εαν κακωσης αυτον και απαρας αποδρα εν ποια οδω ζητησεις αυτον | 33 Jeśli go skrzywdzisz, a on ucieknie, na jakiej drodze szukać go będziesz? |