Sirach 37

NEW JERUSALEM	Biblia Tysiąclecia
1 Any friend wil say, 'I am your friend too,' but some friends are friends only in name.	1 Każdy przyjaciel mówi: Jestem i ja twoim przyjacielem, ale zdarza się przyjaciel tylko z imienia.
2 Is it not a deadly sorrow when a comrade or a friend turns enemy?	2 Czyż nie jest śmiertelną udręką, gdy towarzysz i przyjaciel zmienia się w nieprzyjaciela?
3 O evil inclination, why were you created, to cover the earth with deceit?	3 O przewrotna skłonności! Czemu zostałaś stworzona, by okryć ziemię podstępem?
4 One kind of comrade congratulates a friend in prosperity but in time of trouble appears on the otherside.	4 W pomyślności towarzysz cieszy się wraz z przyjacielem, a w czasie utrapienia staje przeciw niemu.
5 One kind of comrade genuinely feels for a friend and when it comes to a fight, springs to arms.	5 Towarzysz z przyjacielem trudzi się, by mieć pokarm, a w razie wojny chwyci za tarczę.
6 Do not forget the genuine friend, do not push him out of mind once you are rich.	6 Nie zapomnij w duszy swej o przyjacielu i nie trać pamięci o nim wśród bogactw!
7 Any adviser wil offer advice, but some are governed by self-interest.	7 Każdy doradca wysoko ceni swą radę, a przecież bywa i taki, który doradza na swoją korzyść.
8 Beware of someone who offers advice; first find out what he wants himself- since his advice coincideswith his own interest -- in case he has designs on you	8 Strzeż się doradcy, a najpierw poznaj, jakie są jego potrzeby, - albowiem taki na swoją korzyść doradza - czy czasem nie zyska on czegoś na tobie, jakby losem,
9 and tel s you, 'You are on the right road,' but stands wel clear to see what will happen to you.	9 i aby, mówiąc ci: Dobra jest twoja droga, nie stanął z przeciwka, by patrzeć na to, co przyjdzie na ciebie.
10 Do not consult anyone who looks at you askance, conceal your plans from people jealous of you.	10 Nie naradzaj się z tym, kto na cię patrzy krzywym okiem, a przed tymi, co ci zazdroszczą, ukryj zamiary!
11 Do not consult a woman about her rival, or a coward about war, a merchant about prices, or a buyerabout sel ing, anyone mean about gratitude, or anyone selfish about kindness, a lazy fel ow about any sort ofwork, or a casual worker about finishing a job, an idle servant about a major undertaking -- do not rely on thesefor any advice.	11 [Nie naradzaj się] z kobietą co do jej rywalki, z tchórzliwym co do wojny, z kupcem co do zamiany towarów, z handlarzem co do sprzedaży, z zawistnym co do wdzięczności, z niemiłosiernym co do dobroczynności, z leniwym co do jakiejkolwiek pracy, z okresowym najemnikiem co do zakończenia zajęcia, z niewolnikiem opieszałym co do wielkiej pracy - gdy
12 But have constant recourse to some devout person, whom you know to be a keeper of thecommandments, whose soul matches your own, and who, if you go wrong, wil be sympathetic.	12 Natomiast z człowiekiem pobożnym podtrzymuj znajomość, a także z tym, o którym wiesz, że strzeże przykazań, którego dusza podobna do twej duszy, i kto jeślibyś upadł, będzie współczuł tobie.
13 Finally, stick to the advice your own heart gives you, no one can be truer to you than that;	13 Następnie trzymaj się rady twego serca, gdyż nad nią nie masz nic godniejszego wiary.
14 since a person's soul often gives a clearer warning than seven watchmen perched on a watchtower.	14 Dusza bowiem człowieka zwykła czasem więcej objawić niż siedem czat siedzących wysoko dla wypatrywania.
15 And besides all this beg the Most High to guide your steps into the truth.	15 A ponad to wszystko proś Najwyższego, aby po drodze prawdy kierował twoimi krokami.
16 Reason should be the basis for every activity, reflection must come before any undertaking.	16 Początkiem każdego dzieła - słowo, a przed każdym działaniem - myśl.
17 Thoughts are rooted in the heart, and this sends out four branches:	17 Korzeniem zamierzeń jest serce, skąd wyrastają cztery gałęzie:
18 good and evil, life and death, and mistress of them always is the tongue.	18 dobro i zło, życie i śmierć, a nad tym wszystkim język ma pełną władzę.
19 One kind of person is clever at teaching others, yet is no good whatever to himself;	19 Bywa mędrzec, który jest mądry dla wielu innych, a dla siebie samego jest niczym;
20 another, very eloquent, is detested and ends by starving to death,	20 bywa mędrzec, który przez swe mowy jest znienawidzony i wykluczą go z każdej wspaniałej uczty,
21 not having won the favour of the Lord, and being destitute of al wisdom.	21 nie da mu Pan uznania u innych, gdyż nie ma on żadnej mądrości.
22 Another considers himself wise and proclaims his intel ectual conclusions as certainties.	22 Bywa mędrzec, który jest mądry dla siebie samego, a owoce jego wiedzy okazują się na jego ciele.
23 But the truly wise instructs his people and his intel ectual conclusions are certainties.	23 Bywa mędrzec, który naród swój wychowuje, a owoce jego rozumu są niezawodne.
24 The wise is showered with blessings, and al who see him wil cal him happy.	24 Kto jest mądry dla siebie, napełniony będzie zadowoleniem, a wszyscy, którzy go widzieć będą, nazwą go szczęśliwym.
25 Human life lasts a number of days, but the days of Israel are beyond counting.	25 Życie człowieka ma dni ograniczone, lecz nieprzeliczone są dni Izraela.
26 The wise wil earn confidence among the people, his name wil live for ever.	26 Mądry uzyska chwałę u swego narodu, a imię jego żyć będzie na wieki.
27 During your life, my child, see what suits your constitution, do not give it what you find disagrees withit;	27 Synu, w życiu doświadczaj siebie samego, patrz, co jest złem dla ciebie, i tego sobie odmów!
28 for not everything is good for everybody, nor does everybody like everything.	28 Nie wszystko służy wszystkim i nie każdy we wszystkim ma upodobanie.
29 Do not be insatiable for any delicacy, do not be greedy for food,	29 Na żadnej uczcie nie bądź nienasycony i nie rzucaj się na potrawy!
30 for over-eating leads to illness and excess leads to liver-attacks.	30 Z przejedzenia powstaje choroba, a nieumiarkowanie powoduje rozstrój żołądka.
31 Many people have died from over-eating; control yourself, and so prolong your life.	31 Z przejedzenia wielu umarło, ale umiarkowany przedłuży swe życie.