Genesis 44

NEW JERUSALEM	Biblia Tysiąclecia
1 Then Joseph instructed his chamberlain as follows: 'Fil these men's sacks with as much food as theycan carry, and put each man's money in the mouth of his sack.	1 Tymczasem [Józef] dał takie polecenie przełożonemu swego domu: Napełnij torby tych ludzi żywnością, ile tylko zdołają unieść, i powkładaj pieniądze na wierzch do torby każdego.
2 And put my cup, the silver one, in the mouth of the youngest one's sack as wel as the money for hisrations.' He did as Joseph had instructed.	2 Mój zaś puchar srebrny włożysz na wierzch torby najmłodszego oprócz pieniędzy za zboże. [Przełożony] uczynił tak, jak mu Józef rozkazał.
3 At daybreak, the men were sent off with their donkeys.	3 O świcie wyprawiono ich wraz z ich osłami w drogę.
4 They had gone only a little way from the city, when Joseph said to his chamberlain, 'Away now andfol ow those men. When you catch up with them, say to them, "Why have you repaid good with evil?	4 Zaledwie jednak wyszli z miasta i jeszcze nie uszli daleko, Józef rzekł do przełożonego domu: Podąż co prędzej za nimi. A gdy ich dogonisz, powiedz im: Czemu odpłaciliście złem za dobro?
5 Is this not what my lord uses for drinking and also for reading omens? What you have done is wrong."'	5 Wszak "to wy skradliście srebrny puchar", ten, z którego pija pan mój i z którego potrafi wróżyć. Źle postąpiliście, dopuszczając się takiego czynu!
6 So when he caught up with them he repeated these words.	6 Gdy [ten] dogonił ich i powiedział im to,
7 They asked him, 'What does my lord mean? Your servants would never think of doing such a thing.	7 rzekli: Jak możesz, panie mój, mówić takie rzeczy? Dalekie jest od sług twoich takie postępowanie!
8 Look, we brought you back the money we found in the mouths of our sacks, al the way from Canaan.Are we likely to have stolen silver or gold from your master's house?	8 Przecież pieniądze, które znaleźliśmy na wierzchu naszych torb, przynieśliśmy ci z Kanaanu. Jakże więc mielibyśmy dopuszczać się kradzieży złota lub srebra w domu twego pana?
9 Whichever of your servants is found to have it shall die, and the rest of us shal be slaves of my lord.'	9 U którego z twoich sług znajdzie się [ów puchar], ten niechaj umrze; my zaś, mój panie, staniemy się twoimi niewolnikami!
10 'Very wel , then, it shal be as you say,' he replied, 'the one on whom it is found shall become myslave, but the rest of you can go free.'	10 A on rzekł: Istotnie, powinno tak być, jak mówicie. Jednakże ten, u którego [puchar] się znajdzie, zostanie niewolnikiem, wy zaś będziecie wolni od winy.
11 Each of them quickly lowered his sack to the ground, and each opened his own.	11 Wtedy pospiesznie każdy z nich zdjął swoją torbę, postawił na ziemię i otworzył ją.
12 He searched, beginning with the eldest and ending with the youngest, and found the cup inBenjamin's sack.	12 On zaś zaczął przeszukiwać [torby], począwszy od najstarszego, a kończąc na najmłodszym; i w torbie Beniamina znalazł ów puchar.
13 Then they tore their clothes, and when each man had reloaded his donkey they returned to the city.	13 Wtedy oni rozdarli z żalu swe szaty i objuczywszy każdy swego osła wrócili do miasta.
14 When Judah and his brothers arrived at Joseph's house he was still there, so they fell on the groundin front of him.	14 Gdy Juda oraz jego bracia przyszli do domu Józefa, zastali go tam jeszcze i padli przed nim twarzą ku ziemi.
15 'What do you mean by doing this?' Joseph asked them. 'Did you not know that a man such as I am isa reader of omens?'	15 A Józef rzekł do nich: Jak mogliście się dopuścić takiego czynu? Czy nie wiedzieliście, że taki człowiek jak ja potrafi wróżyć?
16 'What can we answer my lord?' Judah replied. 'What can we say? How can we clear ourselves? Godhimself has uncovered your servants' guilt. Here we are then, my lord's slaves, we no less than the one in whose possession the cup was found.'	16 Juda odpowiedział: Cóż mamy rzec tobie, panie mój? Cóż możemy powiedzieć na nasze usprawiedliwienie? Bóg znalazł winę w twoich sługach! Oddajemy się w niewolę tobie, panie mój; zarówno my jak i ten, u którego został znaleziony puchar.
17 'I could not think of doing such a thing,' he replied. 'The man in whose possession the cup was foundshall be my slave, but you can go back unhindered to your father.'	17 Ale Józef rzekł: Jestem daleki od tego, abym miał tak postąpić. Tylko ten, u którego znaleziono puchar, będzie moim niewolnikiem, wy zaś możecie spokojnie odejść do waszego ojca.
18 At this, Judah went up to him and said, 'May it please my lord, let your servant have a word privatelywith my lord. Do not be angry with your servant, for you are like Pharaoh himself.	18 Juda podszedłszy do niego, rzekł: Pozwól, panie mój, aby twój sługa powiedział słowo wobec ciebie. I nie gniewaj się na twego sługę, wszakżeś ty jak faraon!
19 My lord questioned his servants, "Have you father or brother?"	19 Pytał mój pan swoje sługi: Czy macie ojca lub brata?
20 And we said to my lord, "We have an old father, and a younger brother born of his old age. Hisbrother is dead, so he is the only one by that mother now left, and his father loves him."	20 Odpowiedzieliśmy panu mojemu: Mamy starego ojca i jeszcze jednego, najmłodszego brata, zrodzonego przez niego już w starości. Brat tego najmłodszego nie żyje; został on więc jeden z tej samej matki i dlatego ojciec go pokochał.
21 Then you said to your servants, "Bring him down to me, so that I can set eyes on him."	21 Rozkazałeś sługom twoim: Sprowadźcie go do mnie, abym mógł go zobaczyć.
22 We replied to my lord, "The boy cannot leave his father. If he leaves him, his father will die."	22 Powiedzieliśmy panu mojemu: Nie może chłopiec opuścić ojca, bo gdyby go opuścił, ojciec by umarł.
23 But you said to your servants, "If your youngest brother does not come down with you, you wil notbe admitted to my presence again."	23 Wtedy rzekłeś do swych sług: Jeśli nie przyjdzie z wami wasz najmłodszy brat, nie pokazujcie mi się na oczy.
24 When we went back to your servant my father, we repeated to him what my lord had said.	24 Gdy więc przyszliśmy do twego sługi, ojca naszego, powtórzyliśmy mu twe słowa, panie.
25 So when our father said, "Go back and get us a little food,"	25 Potem zaś powiedział nam ojciec: Idźcie znów, aby zakupić dla nas żywności.
26 we said, "We cannot go down. We shall go only if our youngest brother is with us for, unless ouryoungest brother is with us, we shal not be admitted to the man's presence."	26 Odpowiedzieliśmy: Nie możemy iść. Pójdziemy tylko wtedy, gdy z nami pójdzie nasz najmłodszy brat. Bo nie możemy pokazać się owemu mężowi, jeśli nie będzie z nami naszego najmłodszego brata.
27 So your servant our father said to us, "You know that my wife bore me two children.	27 Wtedy powiedział nam twój sługa, ojciec nasz: Wiecie, że jedna z mych żon urodziła mi dwóch synów.
28 When one of them left me, I supposed that he must have been torn to pieces, and I have never seenhim since.	28 Jeden - wyszedł ode mnie i wtedy pomyślałem sobie, że został rozszarpany, gdyż więcej go już nie widziałem.
29 If you take this one from me too and any harm comes to him, you wil send my white head down toSheol with grief."	29 Jeżeli i tego drugiego zabierzecie ode mnie i spotka go jakieś nieszczęście, moja siwizna zstąpi do Szeolu wśród niedoli.
30 If I go to your servant my father now, and we do not have the boy with us, he will die as soon as hesees that the boy is not with us, for his heart is bound up with him;	30 Gdybym więc teraz przyszedł do sługi twego, a mojego ojca, i nie byłoby z nami chłopca tak przez niego umiłowanego,
31 and your servants will have sent your servant our father's white head down to Sheol with grief.	31 to gdy zobaczy, że go nie ma, umrze. My zaś, słudzy twoi, będziemy przyczyną, że siwizna naszego ojca zstąpi do Szeolu ze zgryzoty.
32 Now your servant went surety to my father for the boy. I said: "If I do not bring him back to you, letme bear the blame before my father al my life."	32 Ja, sługa twój, wziąłem na siebie odpowiedzialność za tego chłopca względem ojca mego, mówiąc mu: Jeśli go nie przyprowadzę do ciebie, może mi nigdy mój ojciec nie darować mojej winy.
33 Let your servant stay, then, as my lord's slave in place of the boy, I implore you, and let the boy goback with his brothers.	33 Teraz więc niechaj ja, sługa twój, zostanę zamiast chłopca niewolnikiem pana mego, on zaś niechaj pójdzie ze swymi braćmi.
34 How indeed could I go back to my father and not have the boy with me? I could not bear to see themisery that would overwhelm my father.'	34 Bo jakże mógłbym iść do mego ojca, jeśliby nie było go ze mną? Nie chciałbym patrzeć na nieszczęście mego ojca, które by go dotknęło!