1 αντιγραφον επιστολης ης απεστειλεν ιερεμιας προς τους αχθησομενους αιχμαλωτους εις βαβυλωνα υπο του βασιλεως των βαβυλωνιων αναγγειλαι αυτοις καθοτι επεταγη αυτω υπο του θεου | 1 Pour les péchés que vous avez commis devant Dieu, vous allez être emmenés captifs à Babylone parNabuchodonosor, roi des Babyloniens. |
2 δια τας αμαρτιας ας ημαρτηκατε εναντιον του θεου αχθησεσθε εις βαβυλωνα αιχμαλωτοι υπο ναβουχοδονοσορ βασιλεως των βαβυλωνιων | 2 Une fois arrivés à Babylone, vous y resterez bien des années et pour longtemps, jusqu'à septgénérations; après quoi, je vous en ferai sortir en paix. |
3 εισελθοντες ουν εις βαβυλωνα εσεσθε εκει ετη πλειονα και χρονον μακρον εως γενεων επτα μετα τουτο δε εξαξω υμας εκειθεν μετ' ειρηνης | 3 Or, vous allez voir à Babylone des dieux d'argent, d'or et de bois, qu'on porte sur les épaules et quiinspirent crainte aux païens. |
4 νυνι δε οψεσθε εν βαβυλωνι θεους αργυρους και χρυσους και ξυλινους επ' ωμοις αιρομενους δεικνυντας φοβον τοις εθνεσιν | 4 Soyez sur vos gardes! Ne vous assimilez pas aux étrangers et que la crainte ne vous saisisse pasdevant ces dieux, |
5 ευλαβηθητε ουν μη και υμεις αφομοιωθεντες τοις αλλοφυλοις αφομοιωθητε και φοβος υμας λαβη επ' αυτοις | 5 quand vous verrez, devant et derrière eux, la foule qui les adore. Dites plutôt en votre coeur: "C'esttoi qu'il faut adorer, Maître." |
6 ιδοντας οχλον εμπροσθεν και οπισθεν αυτων προσκυνουντας αυτα ειπατε δε τη διανοια σοι δει προσκυνειν δεσποτα | 6 Car mon ange est avec vous: c'est lui qui prendra soin de vos vies. |
7 ο γαρ αγγελος μου μεθ' υμων εστιν αυτος τε εκζητων τας ψυχας υμων | 7 Car leur langue fut poncée par un artisan, ils ont été dorés et argentés: ils ne sont que déception et nepeuvent parler. |
8 γλωσσα γαρ αυτων εστιν κατεξυσμενη υπο τεκτονος αυτα τε περιχρυσα και περιαργυρα ψευδη δ' εστιν και ου δυνανται λαλειν | 8 Comme pour une vierge aimant la parure, on prend de l'or et l'on fabrique des couronnes pour lestêtes de leurs dieux. |
9 και ωσπερ παρθενω φιλοκοσμω λαμβανοντες χρυσιον κατασκευαζουσιν στεφανους επι τας κεφαλας των θεων αυτων | 9 Parfois même les prêtres dérobent à leurs dieux or et argent pour leurs propres dépenses; ils endonnent même aux prostituées de la terrasse. |
10 εστι δε και οτε υφαιρουμενοι οι ιερεις απο των θεων αυτων χρυσιον και αργυριον εις εαυτους καταναλωσουσιν δωσουσιν δε απ' αυτων και ταις επι του τεγους πορναις | 10 Ils parent de vêtements, comme des humains, ces dieux d'argent, d'or et de bois; mais eux ne sedéfendent ni de la rouille ni des vers; |
11 κοσμουσι τε αυτους ως ανθρωπους τοις ενδυμασιν θεους αργυρους και χρυσους και ξυλινους ουτοι δε ου διασωζονται απο ιου και βρωματων | 11 quand on les a revêtus d'un habit de pourpre, on époussète leur figure, à cause de la poussière dutemple qui s'épaissit sur eux. |
12 περιβεβλημενων αυτων ιματισμον πορφυρουν εκμασσονται το προσωπον αυτων δια τον εκ της οικιας κονιορτον ος εστιν πλειων επ' αυτοις | 12 Tel tient un sceptre comme un gouverneur de province, mais ne saurait tuer qui l'offense; |
13 και σκηπτρον εχει ως ανθρωπος κριτης χωρας ος τον εις αυτον αμαρτανοντα ουκ ανελει | 13 tel tient en sa droite épée et hache, mais ne saurait se défendre de la guerre et des voleurs. |
14 εχει δε εγχειριδιον εν δεξια και πελεκυν εαυτον δε εκ πολεμου και ληστων ουκ εξελειται | 14 Par là, il est clair que ce ne sont pas des dieux: ne les craignez pas! |
15 οθεν γνωριμοι εισιν ουκ οντες θεοι μη ουν φοβηθητε αυτους | 15 Comme un vase dont un homme se sert devient sans usage une fois brisé, ainsi en est-il de leursdieux qu'on installe dans les temples. |
16 ωσπερ γαρ σκευος ανθρωπου συντριβεν αχρειον γινεται τοιουτοι υπαρχουσιν οι θεοι αυτων καθιδρυμενων αυτων εν τοις οικοις | 16 Leurs yeux sont pleins de la poussière soulevée par les pieds de ceux qui entrent. |
17 οι οφθαλμοι αυτων πληρεις εισιν κονιορτου απο των ποδων των εισπορευομενων | 17 De même que les portes sont closes de tous côtés sur un homme qui a offensé le roi et qui va êtreconduit à la mort, ainsi les prêtres renforcent les temples de ces dieux avec portes, verrous et barres, par crainted'un pillage de voleurs. |
18 και ωσπερ τινι ηδικηκοτι βασιλεα περιπεφραγμεναι εισιν αι αυλαι ως επι θανατω απηγμενω τους οικους αυτων οχυρουσιν οι ιερεις θυρωμασιν τε και κλειθροις και μοχλοις οπως υπο των ληστων μη συληθωσι | 18 Ils allument des lampes, et en plus grand nombre que pour eux-mêmes: ces dieux sont incapablesd'en voir une seule. |
19 λυχνους καιουσιν και πλειους η εαυτοις ων ουδενα δυνανται ιδειν | 19 Il en est d'eux comme d'une des poutres du temple dont on raconte que l'intérieur est rongé; les versqui sortent de terre les dévorent, ainsi que leurs habits, et ils ne le sentent pas. |
20 εστιν μεν ωσπερ δοκος των εκ της οικιας τας δε καρδιας αυτων φασιν εκλειχεσθαι των απο της γης ερπετων κατεσθοντων αυτους τε και τον ιματισμον αυτων ουκ αισθανονται | 20 Leur figure est noircie par la fumée qui monte du temple. |
21 μεμελανωμενοι το προσωπον αυτων απο του καπνου του εκ της οικιας | 21 Sur leur corps et sur leur tête volettent chauves-souris, hirondelles et autres volatiles; il y a là aussides chats. |
22 επι το σωμα αυτων και επι την κεφαλην εφιπτανται νυκτεριδες χελιδονες και τα ορνεα ωσαυτως δε και οι αιλουροι | 22 A cela vous reconnaîtrez que ce ne sont pas des dieux: ne les craignez pas! |
23 οθεν γνωσεσθε οτι ουκ εισιν θεοι μη ουν φοβεισθε αυτα | 23 L'or dont on les revêt doit les faire beaux; mais si quelqu'un n'en nettoie pas la ternissure, ce n'estpas eux qui le rendront brillant, car même quand on les fondait, ils ne sentaient rien. |
24 το γαρ χρυσιον ο περικεινται εις καλλος εαν μη τις εκμαξη τον ιον ου μη στιλψωσιν ουδε γαρ οτε εχωνευοντο ησθανοντο | 24 A n'importe quel prix on acheta ces dieux, et il n'y a point en eux souffle de vie. |
25 εκ πασης τιμης ηγορασμενα εστιν εν οις ουκ εστιν πνευμα | 25 N'ayant pas de pieds, ils sont portés sur des épaules, exhibant aux hommes leur honte. Leursserviteurs aussi sont confondus, car c'est par leur assistance que les dieux se relèvent s'ils tombent par terre. |
26 ανευ ποδων επ' ωμοις φερονται ενδεικνυμενοι την εαυτων ατιμιαν τοις ανθρωποις αισχυνονται τε και οι θεραπευοντες αυτα δια το μηποτε επι την γην πεση δι' αυτων ανιστασθαι | 26 Les met-on debout, ils ne peuvent d'eux-mêmes se mouvoir; penchent-ils, ils ne peuvent seredresser; mais c'est comme devant des morts qu'on leur présente des offrandes. |
27 μητε εαν τις αυτο ορθον στηση δι' εαυτου κινηθησεται μητε εαν κλιθη ου μη ορθωθη αλλ' ωσπερ νεκροις τα δωρα αυτοις παρατιθεται | 27 Ce qui leur est sacrifié, leurs prêtres le revendent et en tirent profit; pareillement, leurs femmes ensalent une partie, sans rien distribuer au pauvre et à l'impotent. Ce qui est sacrifié à ces dieux, la femme en étatd'impureté et la femme en couches osent le toucher. |
28 τας δε θυσιας αυτων αποδομενοι οι ιερεις αυτων καταχρωνται ωσαυτως δε και αι γυναικες αυτων απ' αυτων ταριχευουσαι ουτε πτωχω ουτε αδυνατω μεταδιδοασιν των θυσιων αυτων αποκαθημενη και λεχω απτονται | 28 Sachant donc par tout cela que ce ne sont pas des dieux, ne les craignez pas! |
29 γνοντες ουν απο τουτων οτι ουκ εισιν θεοι μη φοβηθητε αυτους | 29 Comment en effet les appeler des dieux? Ce sont des femmes qui présentent des offrandes devantces dieux d'argent, d'or et de bois. |
30 ποθεν γαρ κληθειησαν θεοι οτι γυναικες παρατιθεασιν θεοις αργυροις και χρυσοις και ξυλινοις | 30 En leurs temples, les prêtres se tiennent assis, tunique déchirée, tête et barbe rasées, chef découvert; |
31 και εν τοις οικοις αυτων οι ιερεις διφρευουσιν εχοντες τους χιτωνας διερρωγοτας και τας κεφαλας και τους πωγωνας εξυρημενους ων αι κεφαλαι ακαλυπτοι εισιν | 31 ils rugissent et vocifèrent devant leurs dieux, comme on fait aux festins funèbres. |
32 ωρυονται δε βοωντες εναντιον των θεων αυτων ωσπερ τινες εν περιδειπνω νεκρου | 32 Les prêtres prennent les vêtements des dieux pour en habiller leurs femmes et leurs enfants. |
33 απο του ιματισμου αυτων αφελομενοι οι ιερεις ενδυουσιν τας γυναικας αυτων και τα παιδια | 33 Quelqu'un leur fait-il du mal, ou du bien, ils sont incapables de le rendre; incapables aussi de faireou de défaire un roi; |
34 ουτε εαν κακον παθωσιν υπο τινος ουτε εαν αγαθον δυνησονται ανταποδουναι ουτε καταστησαι βασιλεα δυνανται ουτε αφελεσθαι | 34 incapables encore de donner richesse ou argent. Quelqu'un fait-il un voeu qu'il ne tient pas, ils nepeuvent en demander compte. |
35 ωσαυτως ουτε πλουτον ουτε χαλκον ου μη δυνωνται διδοναι εαν τις αυτοις ευχην ευξαμενος μη αποδω ου μη επιζητησωσιν | 35 Ils ne peuvent sauver un homme de la mort, ni arracher le faible au puissant, |
36 εκ θανατου ανθρωπον ου μη ρυσωνται ουτε ηττονα απο ισχυρου ου μη εξελωνται | 36 ni restaurer la vue d'un aveugle, ni délivrer un homme en détresse, |
37 ανθρωπον τυφλον εις ορασιν ου μη περιστησωσιν εν αναγκη ανθρωπον οντα ου μη εξελωνται | 37 ni avoir compassion d'une veuve, ni être bienfaisants à un orphelin. |
38 χηραν ου μη ελεησωσιν ουτε ορφανον ευ ποιησουσιν | 38 Ils sont semblables aux pierres extraites des montagnes, ces morceaux de bois recouverts d'or etd'argent. Leurs serviteurs seront confondus! |
39 τοις απο του ορους λιθοις ωμοιωμενοι εισιν τα ξυλινα και τα περιχρυσα και τα περιαργυρα οι δε θεραπευοντες αυτα καταισχυνθησονται | 39 Comment alors peut-on penser ou dire que ce sont des dieux! |
40 πως ουν νομιστεον η κλητεον αυτους υπαρχειν θεους | 40 Les Chaldéens eux-mêmes les déshonorent quand, voyant un muet qui ne peut parler, ils leprésentent à Bel et réclament que cet homme parle, comme si le dieu pouvait entendre; |
41 ετι δε και αυτων των χαλδαιων ατιμαζοντων αυτα οι οταν ιδωσιν ενεον ου δυναμενον λαλησαι προσενεγκαμενοι τον βηλον αξιουσιν φωνησαι ως δυνατου οντος αυτου αισθεσθαι | 41 et ils sont incapables de réfléchir à cela et d'abandonner ces dieux, tant le bon sens leur manque! |
42 και ου δυνανται αυτοι νοησαντες καταλιπειν αυτα αισθησιν γαρ ουκ εχουσιν | 42 Les femmes, ceintes de cordes, s'assoient sur les chemins pour brûler du son comme un encens; |
43 αι δε γυναικες περιθεμεναι σχοινια εν ταις οδοις εγκαθηνται θυμιωσαι τα πιτυρα | 43 quand l'une, racolée par quelque passant, a couché avec lui, elle reproche à sa voisine de n'avoir pasété jugée digne comme elle-même et de n'avoir pas eu sa corde brisée. |
44 οταν δε τις αυτων εφελκυσθεισα υπο τινος των παραπορευομενων κοιμηθη την πλησιον ονειδιζει οτι ουκ ηξιωται ωσπερ και αυτη ουτε το σχοινιον αυτης διερραγη | 44 Tout ce qui se fait pour eux est mensonge; comment alors peut-on penser ou dire que ce sont desdieux? |
45 παντα τα γινομενα αυτοις εστιν ψευδη πως ουν νομιστεον η κλητεον ωστε θεους αυτους υπαρχειν | 45 Fabriqués par des menuisiers et des orfèvres, ils ne sont rien d'autre que ce que ces ouvriers veulentqu'ils soient. |
46 υπο τεκτονων και χρυσοχοων κατεσκευασμενα εισιν ουθεν αλλο μη γενωνται η ο βουλονται οι τεχνιται αυτα γενεσθαι | 46 Ces fabricants-là n'ont pas longtemps à vivre; comment leurs fabrications seraient-elles des dieux? |
47 αυτοι τε οι κατασκευαζοντες αυτα ου μη γενωνται πολυχρονιοι πως τε δη μελλει τα υπ' αυτων κατασκευασθεντα ειναι θεοι | 47 Car ils n'auront laissé que mensonge et déshonneur à leurs descendants. |
48 κατελιπον γαρ ψευδη και ονειδος τοις επιγινομενοις | 48 Que leur surviennent une guerre ou des malheurs, les prêtres se consultent pour savoir où se cacheravec ces dieux; |
49 οταν γαρ επελθη επ' αυτα πολεμος και κακα βουλευονται προς εαυτους οι ιερεις που συναποκρυβωσι μετ' αυτων | 49 comment ne pas saisir qu'ils ne sont pas des dieux, ceux qui ne se sauvent pas eux-mêmes de laguerre ou des malheurs? |
50 πως ουν ουκ εστιν αισθεσθαι οτι ουκ εισιν θεοι οι ουτε σωζουσιν εαυτους εκ πολεμου ουτε εκ κακων | 50 Ces morceaux de bois dorés et argentés, on reconnaîtra plus tard qu'ils ne sont que mensonge: ilsera évident pour tous, peuples et rois, qu'ils ne sont pas des dieux, mais ouvrages de mains humaines, et qu'il n'ya chez eux aucune opération divine. |
51 υπαρχοντα γαρ ξυλινα και περιχρυσα και περιαργυρα γνωσθησεται μετα ταυτα οτι εστιν ψευδη τοις εθνεσι πασι τοις τε βασιλευσι φανερον εσται οτι ουκ εισι θεοι αλλα εργα χειρων ανθρωπων και ουδεν θεου εργον εν αυτοις εστιν | 51 Pour qui donc n'est-il pas clair que ce ne sont pas des dieux? |
52 τινι ουν γνωστεον εστιν οτι ουκ εισιν θεοι | 52 Car ils ne peuvent établir un roi dans un pays, ni donner la pluie aux hommes, |
53 βασιλεα γαρ χωρας ου μη αναστησωσιν ουτε υετον ανθρωποις ου μη δωσιν | 53 ni juger leurs propres affaires, ni délivrer un opprimé; ils sont impuissants comme les corneillesentre ciel et terre. |
54 κρισιν τε ου μη διακρινωσιν αυτων ουδε μη ρυσωνται αδικουμενον αδυνατοι οντες ωσπερ γαρ κορωναι ανα μεσον του ουρανου και της γης | 54 Que le feu tombe sur le temple de ces dieux de bois dorés et argentés, leurs prêtres vont fuir etéchapper, mais eux, comme des poutres, resteront là à brûler. |
55 και γαρ οταν εμπεση εις οικιαν θεων ξυλινων η περιχρυσων η περιαργυρων πυρ οι μεν ιερεις αυτων φευξονται και διασωθησονται αυτοι δε ωσπερ δοκοι μεσοι κατακαυθησονται | 55 Ils ne peuvent résister à un roi ni à des ennemis. |
56 βασιλει δε και πολεμιοις ου μη αντιστωσιν | 56 Comment alors admettre ou penser que ce sont des dieux? |
57 πως ουν εκδεκτεον η νομιστεον οτι εισιν θεοι | 57 Ils ne peuvent échapper aux voleurs et aux brigands, ces dieux de bois dorés et argentés, des pluspuissants vont leur arracher or et argent et partir avec les habits qui les couvrent; eux sont incapables de se portersecours. |
58 ουτε απο κλεπτων ουτε απο ληστων ου μη διασωθωσιν θεοι ξυλινοι και περιαργυροι και περιχρυσοι ων οι ισχυοντες περιελουνται το χρυσιον και το αργυριον και τον ιματισμον τον περικειμενον αυτοις απελευσονται εχοντες ουτε εαυτοις ου μη βοηθησωσιν | 58 Aussi vaut-il mieux être un roi déployant son courage, ou dans une maison un vase utile, dont seserve son propriétaire, que d'être ces faux dieux; ou encore dans une maison une porte qui protège ce qui s'ytrouve, que d'être ces faux dieux; ou un pilier de bois dans un palais, que d'être ces faux dieux. |
59 ωστε κρεισσον ειναι βασιλεα επιδεικνυμενον την εαυτου ανδρειαν η σκευος εν οικια χρησιμον εφ' ω χρησεται ο κεκτημενος η οι ψευδεις θεοι η και θυρα εν οικια διασωζουσα τα εν αυτη οντα η οι ψευδεις θεοι και ξυλινος στυλος εν βασιλειοις η οι ψευδεις θεοι | 59 Le soleil, la lune et les étoiles, qui brillent et sont commis à un office, sont obéissants; |
60 ηλιος μεν γαρ και σεληνη και αστρα οντα λαμπρα και αποστελλομενα επι χρειας ευηκοα εισιν | 60 pareillement, l'éclair qui éclate est beau à voir; de même en tout pays le vent souffle, |
61 ωσαυτως και αστραπη οταν επιφανη ευοπτος εστιν το δ' αυτο και πνευμα εν παση χωρα πνει | 61 les nuages exécutent l'ordre que Dieu leur donne de parcourir toute la terre, et le feu, envoyé d'enhaut pour consumer monts et forêts, fait ce qui est commandé. |
62 και νεφελαις οταν επιταγη υπο του θεου επιπορευεσθαι εφ' ολην την οικουμενην συντελουσι το ταχθεν το τε πυρ εξαποσταλεν ανωθεν εξαναλωσαι ορη και δρυμους ποιει το συνταχθεν | 62 Or, ni en beauté ni en puissance, ceux-là ne leur sont comparables. |
63 ταυτα δε ουτε ταις ιδεαις ουτε ταις δυναμεσιν αυτων αφωμοιωμενα εστιν | 63 Aussi ne peut-on penser ni dire que ce sont des dieux, puisqu'ils sont impuissants à rendre la justiceet à faire du bien aux hommes. |
64 οθεν ουτε νομιστεον ουτε κλητεον υπαρχειν αυτους θεους ου δυνατων οντων αυτων ουτε κρισιν κριναι ουτε ευ ποιειν ανθρωποις | 64 Sachant donc que ce ne sont pas des dieux, ne les craignez pas! |
65 γνοντες ουν οτι ουκ εισιν θεοι μη φοβηθητε αυτους | 65 Car ils ne peuvent ni maudire ni bénir les rois, |
66 ουτε γαρ βασιλευσιν ου μη καταρασωνται ουτε μη ευλογησωσι | 66 ni montrer parmi les peuples des signes dans le ciel; ils ne brillent pas comme le soleil et n'éclairentpas comme la lune. |
67 σημεια τε εν εθνεσιν εν ουρανω ου μη δειξωσιν ουδε ως ο ηλιος λαμψουσιν ουδε φωτισουσιν ως σεληνη | 67 Les bêtes valent mieux qu'eux, elles peuvent fuir dans un abri et se secourir elles-mêmes. |
68 τα θηρια εστιν κρειττω αυτων α δυνανται εκφυγοντα εις σκεπην εαυτα ωφελησαι | 68 D'aucune manière il ne nous est manifeste que ce sont des dieux, aussi ne les craignez pas! |
69 κατ' ουδενα ουν τροπον εστιν ημιν φανερον οτι εισιν θεοι διο μη φοβηθητε αυτους | 69 Comme un épouvantail dans un champ de concombres, qui ne protège rien, ainsi en est-il de leursdieux de bois dorés et argentés. |
70 ωσπερ γαρ εν σικυηρατω προβασκανιον ουδεν φυλασσον ουτως οι θεοι αυτων εισιν ξυλινοι και περιχρυσοι και περιαργυροι | 70 Ou encore, leurs dieux de bois dorés et argentés ressemblent à un buisson d'épines dans un jardin,sur lequel se posent toutes sortes d'oiseaux, ou à un mort jeté dans le noir. |
71 τον αυτον τροπον και τη εν κηπω ραμνω εφ' ης παν ορνεον επικαθηται ωσαυτως δε και νεκρω ερριμμενω εν σκοτει αφωμοιωνται οι θεοι αυτων ξυλινοι και περιχρυσοι και περιαργυροι | 71 Par la pourpre et le lin qui pourrissent sur eux, vous reconnaîtrez qu'ils ne sont pas des dieux.Finalement, ils seront dévorés et deviendront un déshonneur dans le pays. |
72 απο τε της πορφυρας και της μαρμαρου της επ' αυτοις σηπομενης γνωσεσθε οτι ουκ εισιν θεοι αυτα τε εξ υστερου βρωθησονται και εσται ονειδος εν τη χωρα | 72 Mieux vaut l'homme juste, qui n'a pas d'idoles; c'est lui qui échappe à l'opprobre! |
73 κρεισσων ουν ανθρωπος δικαιος ουκ εχων ειδωλα εσται γαρ μακραν απο ονειδισμου . | |