ΕΞΟΔΟΣ - Esodo - Exodus 18

LXX	NEW JERUSALEM
1 ηκουσεν δε ιοθορ ο ιερευς μαδιαμ ο γαμβρος μωυση παντα οσα εποιησεν κυριος ισραηλ τω εαυτου λαω εξηγαγεν γαρ κυριος τον ισραηλ εξ αιγυπτου	1 Jethro, priest of Midian, Moses' father-in-law, had heard al about what God had done for Moses andfor Israel his people: how Yahweh had brought Israel out of Egypt.
2 ελαβεν δε ιοθορ ο γαμβρος μωυση σεπφωραν την γυναικα μωυση μετα την αφεσιν αυτης	2 Jethro, Moses' father-in-law, then took back Zipporah, Moses' wife, whom Moses had sent home,
3 και τους δυο υιους αυτου ονομα τω ενι αυτων γηρσαμ λεγων παροικος ημην εν γη αλλοτρια	3 with her two sons; one of them was cal ed Gershom because, he had said, 'I am an alien in a foreignland,'
4 και το ονομα του δευτερου ελιεζερ λεγων ο γαρ θεος του πατρος μου βοηθος μου και εξειλατο με εκ χειρος φαραω	4 and the other cal ed Eliezer because 'My father's God is my help and has delivered me from Pharaoh'ssword.'
5 και εξηλθεν ιοθορ ο γαμβρος μωυση και οι υιοι και η γυνη προς μωυσην εις την ερημον ου παρενεβαλεν επ' ορους του θεου	5 Then Jethro, Moses' father-in-law, with Moses' sons and wife, came to Moses in the desert where hewas encamped, at the mountain of God.
6 ανηγγελη δε μωυσει λεγοντες ιδου ο γαμβρος σου ιοθορ παραγινεται προς σε και η γυνη και οι δυο υιοι σου μετ' αυτου	6 'Here is your father-in-law Jethro approaching', Moses was told, 'with your wife and her two sons.'
7 εξηλθεν δε μωυσης εις συναντησιν τω γαμβρω αυτου και προσεκυνησεν αυτω και εφιλησεν αυτον και ησπασαντο αλληλους και εισηγαγεν αυτον εις την σκηνην	7 So Moses went out to greet his father-in-law, bowed low to him and kissed him; and when each hadasked how the other was they went into the tent.
8 και διηγησατο μωυσης τω γαμβρω παντα οσα εποιησεν κυριος τω φαραω και τοις αιγυπτιοις ενεκεν του ισραηλ και παντα τον μοχθον τον γενομενον αυτοις εν τη οδω και οτι εξειλατο αυτους κυριος εκ χειρος φαραω και εκ χειρος των αιγυπτιων	8 Moses then told his father-in-law al about what Yahweh had done to Pharaoh and the Egyptians forIsrael's sake, and about al the hardships that they had encountered on the way, and how Yahweh had rescuedthem.
9 εξεστη δε ιοθορ επι πασι τοις αγαθοις οις εποιησεν αυτοις κυριος οτι εξειλατο αυτους εκ χειρος αιγυπτιων και εκ χειρος φαραω	9 And Jethro was delighted at al Yahweh's goodness to Israel in having rescued them from the clutchesof the Egyptians.
10 και ειπεν ιοθορ ευλογητος κυριος οτι εξειλατο τον λαον αυτου εκ χειρος αιγυπτιων και εκ χειρος φαραω	10 'Blessed be Yahweh', Jethro exclaimed, 'for having rescued you from the clutches of the Egyptiansand the clutches of Pharaoh, for having rescued the people from the grasp of the Egyptians!
11 νυν εγνων οτι μεγας κυριος παρα παντας τους θεους ενεκεν τουτου οτι επεθεντο αυτοις	11 Now I know that Yahweh is greater than al other gods. . .'
12 και ελαβεν ιοθορ ο γαμβρος μωυση ολοκαυτωματα και θυσιας τω θεω παρεγενετο δε ααρων και παντες οι πρεσβυτεροι ισραηλ συμφαγειν αρτον μετα του γαμβρου μωυση εναντιον του θεου	12 Jethro, Moses' father-in-law, then offered a burnt offering and other sacrifices to God; and Aaron and al the elders of Israel came and ate with Moses' father-in-law in the presence of God.
13 και εγενετο μετα την επαυριον συνεκαθισεν μωυσης κρινειν τον λαον παρειστηκει δε πας ο λαος μωυσει απο πρωιθεν εως εσπερας	13 On the fol owing day, Moses took his seat to administer justice for the people, and the people werestanding round him from morning til evening.
14 και ιδων ιοθορ παντα οσα εποιει τω λαω λεγει τι τουτο ο συ ποιεις τω λαω δια τι συ καθησαι μονος πας δε ο λαος παρεστηκεν σοι απο πρωιθεν εως δειλης	14 Seeing all he did for the people, Moses' father-in-law said to him, 'Why do you do this for the people,why sit here alone with the people standing round you from morning til evening?'
15 και λεγει μωυσης τω γαμβρω οτι παραγινεται προς με ο λαος εκζητησαι κρισιν παρα του θεου	15 Moses replied to his father-in-law, 'Because the people come to me to consult God.
16 οταν γαρ γενηται αυτοις αντιλογια και ελθωσι προς με διακρινω εκαστον και συμβιβαζω αυτους τα προσταγματα του θεου και τον νομον αυτου	16 When they have a problem they come to me, and I give a ruling between the one and the other andmake God's statutes and laws known to them.'
17 ειπεν δε ο γαμβρος μωυση προς αυτον ουκ ορθως συ ποιεις το ρημα τουτο	17 Moses' father-in-law then said to him, 'What you are doing is not right.
18 φθορα καταφθαρηση ανυπομονητω και συ και πας ο λαος ουτος ος εστιν μετα σου βαρυ σοι το ρημα τουτο ου δυνηση ποιειν μονος	18 You wil only tire yourself out, and the people with you too, for the work is too heavy for you. Youcannot do it all yourself.
19 νυν ουν ακουσον μου και συμβουλευσω σοι και εσται ο θεος μετα σου γινου συ τω λαω τα προς τον θεον και ανοισεις τους λογους αυτων προς τον θεον	19 Now listen to the advice I am going to give you, and God be with you! Your task is to represent thepeople to God, to lay their cases before God,
20 και διαμαρτυρη αυτοις τα προσταγματα του θεου και τον νομον αυτου και σημανεις αυτοις τας οδους εν αις πορευσονται εν αυταις και τα εργα α ποιησουσιν	20 and to teach them the statutes and laws, and show them the way they ought to fol ow and how theyought to behave.
21 και συ σεαυτω σκεψαι απο παντος του λαου ανδρας δυνατους θεοσεβεις ανδρας δικαιους μισουντας υπερηφανιαν και καταστησεις αυτους επ' αυτων χιλιαρχους και εκατονταρχους και πεντηκονταρχους και δεκαδαρχους	21 At the same time, from the people at large choose capable and God-fearing men, men who aretrustworthy and incorruptible, and put them in charge of them as heads of thousands, hundreds, fifties and tens,
22 και κρινουσιν τον λαον πασαν ωραν το δε ρημα το υπερογκον ανοισουσιν επι σε τα δε βραχεα των κριματων κρινουσιν αυτοι και κουφιουσιν απο σου και συναντιλημψονται σοι	22 and make them the people's permanent judges. They wil refer al important matters to you, but alminor matters they will decide themselves, so making things easier for you by sharing the burden with you.
23 εαν το ρημα τουτο ποιησης κατισχυσει σε ο θεος και δυνηση παραστηναι και πας ο λαος ουτος εις τον εαυτου τοπον μετ' ειρηνης ηξει	23 If you do this -- and may God so command you -- you will be able to stand the strain, and all thesepeople wil go home satisfied.'
24 ηκουσεν δε μωυσης της φωνης του γαμβρου και εποιησεν οσα αυτω ειπεν	24 Moses took his father-in-law's advice and did just as he said.
25 και επελεξεν μωυσης ανδρας δυνατους απο παντος ισραηλ και εποιησεν αυτους επ' αυτων χιλιαρχους και εκατονταρχους και πεντηκονταρχους και δεκαδαρχους	25 Moses chose capable men from al Israel and put them in charge of the people as heads ofthousands, hundreds, fifties and tens.
26 και εκρινοσαν τον λαον πασαν ωραν παν δε ρημα υπερογκον ανεφεροσαν επι μωυσην παν δε ρημα ελαφρον εκρινοσαν αυτοι	26 These acted as the people's permanent judges. They referred hard cases to Moses but decidedminor matters themselves.
27 εξαπεστειλεν δε μωυσης τον εαυτου γαμβρον και απηλθεν εις την γην αυτου	27 Moses then set his father-in-law on his way, and he travelled back to his own country.