1 εγενετο δε μετα δυο ετη ημερων φαραω ειδεν ενυπνιον ωετο εσταναι επι του ποταμου | 1 Deux ans après, il advint que Pharaon eut un songe: il se tenait près du Nil |
2 και ιδου ωσπερ εκ του ποταμου ανεβαινον επτα βοες καλαι τω ειδει και εκλεκται ταις σαρξιν και εβοσκοντο εν τω αχει | 2 et il vit monter du Nil sept vaches de belle apparence et grasses de chair, qui pâturèrent dans lesjoncs. |
3 αλλαι δε επτα βοες ανεβαινον μετα ταυτας εκ του ποταμου αισχραι τω ειδει και λεπται ταις σαρξιν και ενεμοντο παρα τας βοας παρα το χειλος του ποταμου | 3 Mais voici que sept autres vaches montèrent du Nil derrière elles, laides d'apparence et maigres dechair, et elles se rangèrent à côté des premières, sur la rive du Nil. |
4 και κατεφαγον αι επτα βοες αι αισχραι και λεπται ταις σαρξιν τας επτα βοας τας καλας τω ειδει και τας εκλεκτας ηγερθη δε φαραω | 4 Et les vaches laides d'apparence et maigres de chair dévorèrent les sept vaches grasses et bellesd'apparence. Alors Pharaon s'éveilla. |
5 και ενυπνιασθη το δευτερον και ιδου επτα σταχυες ανεβαινον εν πυθμενι ενι εκλεκτοι και καλοι | 5 Il se rendormit et eut un second songe: sept épis montaient d'une même tige, gros et beaux. |
6 αλλοι δε επτα σταχυες λεπτοι και ανεμοφθοροι ανεφυοντο μετ' αυτους | 6 Mais voici que sept épis grêles et brûlés par le vent d'est poussèrent après eux. |
7 και κατεπιον οι επτα σταχυες οι λεπτοι και ανεμοφθοροι τους επτα σταχυας τους εκλεκτους και τους πληρεις ηγερθη δε φαραω και ην ενυπνιον | 7 Et les épis grêles engloutirent les sept épis gros et pleins. Alors Pharaon s'éveilla: voilà que c'étaitun songe! |
8 εγενετο δε πρωι και εταραχθη η ψυχη αυτου και αποστειλας εκαλεσεν παντας τους εξηγητας αιγυπτου και παντας τους σοφους αυτης και διηγησατο αυτοις φαραω το ενυπνιον και ουκ ην ο απαγγελλων αυτο τω φαραω | 8 Au matin, l'esprit troublé, Pharaon fit appeler tous les magiciens et tous les sages d'Egypte et il leurraconta le songe qu'il avait eu, mais personne ne put l'expliquer à Pharaon. |
9 και ελαλησεν ο αρχιοινοχοος προς φαραω λεγων την αμαρτιαν μου αναμιμνησκω σημερον | 9 Alors, le grand échanson adressa la parole à Pharaon et dit: "Je dois confesser aujourd'hui mesfautes! |
10 φαραω ωργισθη τοις παισιν αυτου και εθετο ημας εν φυλακη εν τω οικω του αρχιμαγειρου εμε τε και τον αρχισιτοποιον | 10 Pharaon s'était irrité contre ses serviteurs et les avait mis aux arrêts chez le commandant desgardes, moi et le grand panetier. |
11 και ειδομεν ενυπνιον εν νυκτι μια εγω τε και αυτος εκαστος κατα το αυτου ενυπνιον ειδομεν | 11 Nous eûmes un songe, la même nuit, lui et moi, mais la signification du songe était différentepour chacun. |
12 ην δε εκει μεθ' ημων νεανισκος παις εβραιος του αρχιμαγειρου και διηγησαμεθα αυτω και συνεκρινεν ημιν | 12 Il y avait là avec nous un jeune Hébreu, un esclave du commandant des gardes. Nous lui avonsraconté nos songes et il nous les a interprétés: il a interprété le songe de chacun. |
13 εγενηθη δε καθως συνεκρινεν ημιν ουτως και συνεβη εμε τε αποκατασταθηναι επι την αρχην μου εκεινον δε κρεμασθηναι | 13 Et juste comme il nous l'avait expliqué, ainsi arriva-t-il: je fus rétabli dans mon emploi et l'autrefut pendu." |
14 αποστειλας δε φαραω εκαλεσεν τον ιωσηφ και εξηγαγον αυτον εκ του οχυρωματος και εξυρησαν αυτον και ηλλαξαν την στολην αυτου και ηλθεν προς φαραω | 14 Alors Pharaon fit appeler Joseph, et on l'amena en hâte de la prison. Il se rasa, changea devêtements et se présenta devant Pharaon. |
15 ειπεν δε φαραω τω ιωσηφ ενυπνιον εωρακα και ο συγκρινων ουκ εστιν αυτο εγω δε ακηκοα περι σου λεγοντων ακουσαντα σε ενυπνια συγκριναι αυτα | 15 Pharaon dit à Joseph: "J'ai eu un songe et personne ne peut l'interpréter. Mais j'ai entendu dire detoi qu'il te suffit d'entendre un songe pour savoir l'interpréter." |
16 αποκριθεις δε ιωσηφ τω φαραω ειπεν ανευ του θεου ουκ αποκριθησεται το σωτηριον φαραω | 16 Joseph répondit à Pharaon: "Je ne compte pas! C'est Dieu qui donnera à Pharaon une réponsefavorable." |
17 ελαλησεν δε φαραω τω ιωσηφ λεγων εν τω υπνω μου ωμην εσταναι παρα το χειλος του ποταμου | 17 Alors Pharaon parla ainsi à Joseph: "Dans mon songe, il me semblait que je me tenais sur la rivedu Nil. |
18 και ωσπερ εκ του ποταμου ανεβαινον επτα βοες καλαι τω ειδει και εκλεκται ταις σαρξιν και ενεμοντο εν τω αχει | 18 Voici que montèrent du Nil sept vaches grasses de chair et belles d'aspect, qui pâturèrent dans lesjoncs. |
19 και ιδου επτα βοες ετεραι ανεβαινον οπισω αυτων εκ του ποταμου πονηραι και αισχραι τω ειδει και λεπται ταις σαρξιν οιας ουκ ειδον τοιαυτας εν ολη γη αιγυπτω αισχροτερας | 19 Mais voici que sept autres vaches montèrent après elles, efflanquées, très laides d'aspect etmaigres de chair, je n'en ai jamais vu d'aussi laides dans tout le pays d'Egypte. |
20 και κατεφαγον αι επτα βοες αι αισχραι και λεπται τας επτα βοας τας πρωτας τας καλας και εκλεκτας | 20 Les vaches maigres et laides dévorèrent les sept premières, les vaches grasses. |
21 και εισηλθον εις τας κοιλιας αυτων και ου διαδηλοι εγενοντο οτι εισηλθον εις τας κοιλιας αυτων και αι οψεις αυτων αισχραι καθα και την αρχην εξεγερθεις δε εκοιμηθην | 21 Et lorsqu'elles les eurent avalées, on ne s'aperçut pas qu'elles les avaient avalées, car leurapparence était aussi laide qu'au début. Là-dessus, je m'éveillai. |
22 και ειδον παλιν εν τω υπνω μου και ωσπερ επτα σταχυες ανεβαινον εν πυθμενι ενι πληρεις και καλοι | 22 Puis j'ai vu en songe sept épis monter d'une même tige, pleins et beaux. |
23 αλλοι δε επτα σταχυες λεπτοι και ανεμοφθοροι ανεφυοντο εχομενοι αυτων | 23 Mais voici que sept épis desséchés, grêles et brûlés par le vent d'est poussèrent après eux. |
24 και κατεπιον οι επτα σταχυες οι λεπτοι και ανεμοφθοροι τους επτα σταχυας τους καλους και τους πληρεις ειπα ουν τοις εξηγηταις και ουκ ην ο απαγγελλων μοι | 24 Et les épis grêles engloutirent les sept beaux épis. J'ai dit cela aux magiciens mais il n'y apersonne qui me donne la réponse." |
25 και ειπεν ιωσηφ τω φαραω το ενυπνιον φαραω εν εστιν οσα ο θεος ποιει εδειξεν τω φαραω | 25 Joseph dit à Pharaon: "Le Pharaon n'a fait qu'un seul songe: Dieu a annoncé à Pharaon ce qu'il vaaccomplir. |
26 αι επτα βοες αι καλαι επτα ετη εστιν και οι επτα σταχυες οι καλοι επτα ετη εστιν το ενυπνιον φαραω εν εστιν | 26 Les sept belles vaches représentent sept années, et les sept beaux épis représentent sept années,c'est un seul et même songe. |
27 και αι επτα βοες αι λεπται αι αναβαινουσαι οπισω αυτων επτα ετη εστιν και οι επτα σταχυες οι λεπτοι και ανεμοφθοροι εσονται επτα ετη λιμου | 27 Les sept vaches maigres et laides qui montent ensuite représentent sept années et aussi les septépis grêles et brûlés par le vent d'est: c'est qu'il y aura sept années de famine. |
28 το δε ρημα ο ειρηκα φαραω οσα ο θεος ποιει εδειξεν τω φαραω | 28 C'est ce que j'ai dit à Pharaon; Dieu a montré à Pharaon ce qu'il va accomplir: |
29 ιδου επτα ετη ερχεται ευθηνια πολλη εν παση γη αιγυπτω | 29 voici que viennent sept années où il y aura grande abondance dans tout le pays d'Egypte, |
30 ηξει δε επτα ετη λιμου μετα ταυτα και επιλησονται της πλησμονης εν ολη γη αιγυπτω και αναλωσει ο λιμος την γην | 30 puis leur succéderont sept années de famine et on oubliera toute l'abondance dans le paysd'Egypte; la famine épuisera le pays |
31 και ουκ επιγνωσθησεται η ευθηνια επι της γης απο του λιμου του εσομενου μετα ταυτα ισχυρος γαρ εσται σφοδρα | 31 et l'on ne saura plus ce qu'était l'abondance dans le pays, en face de cette famine qui suivra, carelle sera très dure. |
32 περι δε του δευτερωσαι το ενυπνιον φαραω δις οτι αληθες εσται το ρημα το παρα του θεου και ταχυνει ο θεος του ποιησαι αυτο | 32 Et si le songe de Pharaon s'est renouvelé deux fois, c'est que la chose est bien décidée de la partde Dieu et que Dieu a hâte de l'accomplir. |
33 νυν ουν σκεψαι ανθρωπον φρονιμον και συνετον και καταστησον αυτον επι γης αιγυπτου | 33 "Maintenant, que Pharaon discerne un homme intelligent et sage et qu'il l'établisse sur le paysd'Egypte. |
34 και ποιησατω φαραω και καταστησατω τοπαρχας επι της γης και αποπεμπτωσατωσαν παντα τα γενηματα της γης αιγυπτου των επτα ετων της ευθηνιας | 34 Que Pharaon agisse et qu'il institue des fonctionnaires sur le pays; il imposera au cinquième lepays d'Egypte pendant les sept années d'abondance, |
35 και συναγαγετωσαν παντα τα βρωματα των επτα ετων των ερχομενων των καλων τουτων και συναχθητω ο σιτος υπο χειρα φαραω βρωματα εν ταις πολεσιν φυλαχθητω | 35 ils ramasseront tous les vivres de ces bonnes années qui viennent, ils emmagasineront le blé sousl'autorité de Pharaon, ils mettront les vivres dans les villes et les y garderont. |
36 και εσται τα βρωματα πεφυλαγμενα τη γη εις τα επτα ετη του λιμου α εσονται εν γη αιγυπτω και ουκ εκτριβησεται η γη εν τω λιμω | 36 Ces vivres serviront de réserve au pays pour les sept années de famine qui s'abattront sur le paysd'Egypte, et le pays ne sera pas exterminé par la famine." |
37 ηρεσεν δε τα ρηματα εναντιον φαραω και εναντιον παντων των παιδων αυτου | 37 Le discours plut à Pharaon et à tous ses officiers |
38 και ειπεν φαραω πασιν τοις παισιν αυτου μη ευρησομεν ανθρωπον τοιουτον ος εχει πνευμα θεου εν αυτω | 38 et Pharaon dit à ses officiers: "Trouverons-nous un homme comme celui-ci, en qui soit l'esprit deDieu?" |
39 ειπεν δε φαραω τω ιωσηφ επειδη εδειξεν ο θεος σοι παντα ταυτα ουκ εστιν ανθρωπος φρονιμωτερος και συνετωτερος σου | 39 Alors Pharaon dit à Joseph: "Après que Dieu t'a fait connaître tout cela, il n'y a personned'intelligent et de sage comme toi. |
40 συ εση επι τω οικω μου και επι τω στοματι σου υπακουσεται πας ο λαος μου πλην τον θρονον υπερεξω σου εγω | 40 C'est toi qui seras mon maître du palais et tout mon peuple se conformera à tes ordres, je ne tedépasserai que par le trône." |
41 ειπεν δε φαραω τω ιωσηφ ιδου καθιστημι σε σημερον επι πασης γης αιγυπτου | 41 Pharaon dit à Joseph: "Vois: je t'établis sur tout le pays d'Egypte" |
42 και περιελομενος φαραω τον δακτυλιον απο της χειρος αυτου περιεθηκεν αυτον επι την χειρα ιωσηφ και ενεδυσεν αυτον στολην βυσσινην και περιεθηκεν κλοιον χρυσουν περι τον τραχηλον αυτου | 42 et Pharaon ôta son anneau de sa main et le mit à la main de Joseph, il le revêtit d'habits de lin finet lui passa au coule collier d'or. |
43 και ανεβιβασεν αυτον επι το αρμα το δευτερον των αυτου και εκηρυξεν εμπροσθεν αυτου κηρυξ και κατεστησεν αυτον εφ' ολης γης αιγυπτου | 43 Il le fit monter sur le meilleur char qu'il avait après le sien et on criait devant lui "Abrek." Ainsifut-il établi surtout le pays d'Egypte. |
44 ειπεν δε φαραω τω ιωσηφ εγω φαραω ανευ σου ουκ εξαρει ουθεις την χειρα αυτου επι παση γη αιγυπτου | 44 Pharaon dit à Joseph: "Je suis Pharaon, mais sans ta permission personne ne lèvera la main ni lepied dans tout le pays d'Egypte." |
45 και εκαλεσεν φαραω το ονομα ιωσηφ ψονθομφανηχ και εδωκεν αυτω την ασεννεθ θυγατερα πετεφρη ιερεως ηλιου πολεως αυτω γυναικα | 45 Et Pharaon imposa à Joseph le nom de Cophnat-Panéah et il lui donna pour femme Asnat, fille dePoti-Phéra, prêtre d'On. Et Joseph partit pour le pays d'Egypte. |
46 ιωσηφ δε ην ετων τριακοντα οτε εστη εναντιον φαραω βασιλεως αιγυπτου εξηλθεν δε ιωσηφ εκ προσωπου φαραω και διηλθεν πασαν γην αιγυπτου | 46 Joseph avait 30 ans lorsqu'il se présenta devant Pharaon, roi d'Egypte, et Joseph quitta la présencede Pharaon et parcourut tout le pays d'Egypte. |
47 και εποιησεν η γη εν τοις επτα ετεσιν της ευθηνιας δραγματα | 47 Pendant les sept années d'abondance, la terre produisit à profusion |
48 και συνηγαγεν παντα τα βρωματα των επτα ετων εν οις ην η ευθηνια εν γη αιγυπτου και εθηκεν τα βρωματα εν ταις πολεσιν βρωματα των πεδιων της πολεως των κυκλω αυτης εθηκεν εν αυτη | 48 et il ramassa tous les vivres des sept années où il y eut abondance au pays d'Egypte et déposa lesvivres dans les villes, mettant dans chaque ville les vivres de la campagne environnante. |
49 και συνηγαγεν ιωσηφ σιτον ωσει την αμμον της θαλασσης πολυν σφοδρα εως ουκ ηδυναντο αριθμησαι ου γαρ ην αριθμος | 49 Joseph emmagasina le blé comme le sable de la mer, en telle quantité qu'on renonça à en faire lecompte, car cela dépassait toute mesure. |
50 τω δε ιωσηφ εγενοντο υιοι δυο προ του ελθειν τα επτα ετη του λιμου ους ετεκεν αυτω ασεννεθ θυγατηρ πετεφρη ιερεως ηλιου πολεως | 50 Avant que vînt l'année de la famine, il naquit à Joseph deux fils que lui donna Asnat, fille de Poti-Phéra, prêtre d'On. |
51 εκαλεσεν δε ιωσηφ το ονομα του πρωτοτοκου μανασση οτι επιλαθεσθαι με εποιησεν ο θεος παντων των πονων μου και παντων των του πατρος μου | 51 Joseph donna à l'aîné le nom de Manassé, "car, dit-il, Dieu m'a fait oublier toute ma peine et toutela famille de mon père." |
52 το δε ονομα του δευτερου εκαλεσεν εφραιμ οτι ηυξησεν με ο θεος εν γη ταπεινωσεως μου | 52 Quant au second, il l'appela Ephraïm, "car, dit-il, Dieu m'a rendu fécond au pays de monmalheur." |
53 παρηλθον δε τα επτα ετη της ευθηνιας α εγενοντο εν γη αιγυπτω | 53 Alors prirent fin les sept années d'abondance qu'il y eut au pays d'Egypte |
54 και ηρξαντο τα επτα ετη του λιμου ερχεσθαι καθα ειπεν ιωσηφ και εγενετο λιμος εν παση τη γη εν δε παση γη αιγυπτου ησαν αρτοι | 54 et commencèrent à venir les sept années de famine, comme l'avait dit Joseph. Il y avait faminedans tous les pays, mais il y avait du pain dans tout le pays d'Egypte. |
55 και επεινασεν πασα η γη αιγυπτου εκεκραξεν δε ο λαος προς φαραω περι αρτων ειπεν δε φαραω πασι τοις αιγυπτιοις πορευεσθε προς ιωσηφ και ο εαν ειπη υμιν ποιησατε | 55 Puis tout le pays d'Egypte souffrit de la faim et le peuple demanda à grands cris du pain àPharaon, mais Pharaon dit à tous les Egyptiens: "Allez à Joseph et faites ce qu'il vous dira" -- |
56 και ο λιμος ην επι προσωπου πασης της γης ανεωξεν δε ιωσηφ παντας τους σιτοβολωνας και επωλει πασι τοις αιγυπτιοις | 56 La famine sévissait par toute la terre. -- Alors Joseph ouvrit tous les magasins à blé et vendit dugrain aux Egyptiens. La famine s'aggrava encore au pays d'Egypte. |
57 και πασαι αι χωραι ηλθον εις αιγυπτον αγοραζειν προς ιωσηφ επεκρατησεν γαρ ο λιμος εν παση τη γη | 57 De toute la terre on vint en Egypte pour acheter du grain à Joseph, car la famine s'aggravait partoute la terre. |