1 Παροιμιαι Σολομωντος, υιου του Δαβιδ, βασιλεως του Ισραηλ, | 1 Proverbios de Salomón, hijo de David, rey de Israel, |
2 δια να γνωριση τις σοφιαν και παιδειαν, δια να νοηση λογους φρονησεως, | 2 para conocer la sabiduría y la instrucción, para entender las palabras profundas, |
3 δια να λαβη διδασκαλιαν συνεσεως, δικαιοσυνης και κρισεως και ευθυτητος, | 3 para obtener una instrucción esmerada –justicia, equidad y rectitud– |
4 δια να δωση νοησιν εις τους απλους, και εις τον νεον μαθησιν και διαγνωσιν. | 4 para dar perspicacia a los incautos, y al joven, ciencia y reflexión; |
5 Ο σοφος ακουων θελει γεινει σοφωτερος, και ο νοημων θελει αποκτησει επιστημην κυβερνησεως? | 5 Que escuche el sabio, y acrecentará su saber, y el inteligente adquirirá el arte de dirigir. |
6 ωστε να εννοη παροιμιαν και σκοτεινον λογον, ρησεις σοφων και αινιγματα αυτων. | 6 para entender los proverbios y las sentencias agudas, las palabras de los sabios y sus enigmas. |
7 Αρχη σοφιας φοβος Κυριου? οι αφρονες καταφρονουσι την σοφιαν και την διδασκαλιαν. | 7 El temor del Señor es el comienzo de la sabiduría, los necios desprecian la sabiduría y la instrucción. |
8 Ακουε, υιε μου, την διδασκαλιαν του πατρος σου, και μη απορριψης τον νομον της μητρος σου. | 8 Escucha, hijo mío, la instrucción de tu padre y no rechaces la enseñanza de tu madre, |
9 Διοτι ταυτα θελουσιν εισθαι στεφανος χαριτων εις την κορυφην σου και περιδεραιον περι τον τραχηλον σου. | 9 porque son una diadema de gracia para tu cabeza y un collar para tu cuello. |
10 Υιε μου, εαν θελησωσιν οι αμαρτωλοι να σε δελεασωσι, μη θελησης? | 10 Hijo mío, si los pecadores intentan seducirte, tú no aceptes. |
11 εαν ειπωσιν, Ελθε μεθ' ημων, ας ενεδρευσωμεν δι' αιμα, ας επιβουλευθωμεν αναιτιως τον αθωον, | 11 Si ellos dicen: «Ven con nosotros, tendamos una emboscada sangrienta, acechemos por puro gusto al inocente; |
12 Ας καταπιωμεν αυτους ζωντας, ως ο αδης, και ολοκληρους ως τους καταβαινοντας εις τον λακκον? | 12 traguémoslos vivos como el Abismo, todos enteros, como los que bajan a la Fosa; |
13 θελομεν ευρει παν πολυτιμον αγαθον, θελομεν γεμισει τους οικους ημων απο λαφυρων? | 13 hallaremos toda clase de bienes preciosos, llenaremos nuestras casas con el botín; |
14 θες τον κληρον σου μεταξυ ημων, εν βαλαντιον ας ηναι εις παντας ημας? | 14 tendrás tu parte igual que nosotros, todos haremos una bolsa común». |
15 υιε μου, μη περιπατησης εν οδω μετ' αυτων? απεχε τον ποδα σου απο των τριβων αυτων? | 15 hijo mío, no los acompañes por el camino, retira tus pies de sus senderos, |
16 διοτι οι ποδες αυτων τρεχουσιν εις το κακον, και σπευδουσιν εις το να χυσωσιν αιμα. | 16 porque sus pies corren hacia el mal y se apresuran para derramar sangre. |
17 Διοτι ματαιως εξαπλονεται δικτυον εμπροσθεν των οφθαλμων παντος πτερωτου. | 17 Pero en vano se tiende la red, si pueden verla todos los pájaros: |
18 Διοτι ουτοι ενεδρευουσι κατα του ιδιου αυτων αιματος, επιβουλευονται τας εαυτων ψυχας? | 18 ellos tienden contra sí mismos una emboscada sangrienta, están al acecho contra sus propias vidas. |
19 Τοιαυται ειναι αι οδοι παντος πλεονεκτου? η πλεονεξια αφαιρει την ζωην των κυριευομενων υπ' αυτης. | 19 Tal es la suerte del que obtiene ganancias injustas; le quitan la vida al que las posee. |
20 Η σοφια φωναζει εξω, εκπεμπει την φωνην αυτης εν ταις πλατειαις? | 20 La Sabiduría clama por las calles, en las plazas hace oír su voz; |
21 Κραζει επι κεφαλης των αγορων, εν ταις εισοδοις των πυλων? απαγγελλει τους λογους αυτης δια της πολεως, λεγουσα, | 21 llama en las esquinas más concurridas, a la entrada de las puertas de la ciudad, dice sus palabras: |
22 Εως ποτε, μωροι, θελετε αγαπα την μωριαν, και οι χλευασται θελουσιν ηδυνεσθαι εις τους χλευασμους αυτων, και οι αφρονες θελουσι μισει την γνωσιν; | 22 «¿Hasta cuándo, incautos, amarán la ingenuidad? ¿Hasta cuándo los insolentes se complacerán en su insolencia y los necios aborrecerán la ciencia? |
23 Επιστρεψατε προς τους ελεγχους μου? ιδου, εγω θελω εκχεει το πνευμα μου εφ' υμας, θελω σας καμει να νοησητε τους λογους μου. | 23 Tengan en cuenta mi reproche: yo voy a abrirles mi corazón y les haré conocer mis palabras. |
24 Επειδη εγω εκραζον, και σεις δεν υπηκουετε? εξετεινον την χειρα μου, και ουδεις προσειχεν? | 24 Porque llamo y ustedes se resisten, extiendo mi mano y nadie presta atención, |
25 Αλλα κατεφρονειτε πασας τας συμβουλας μου και τους ελεγχους μου δεν εδεχεσθε? | 25 porque ustedes desoyen todos mis consejos y no aceptan mi reproche, |
26 δια τουτο και εγω θελω επιγελασει εις τον ολεθρον σας? θελω καταχαρη, οταν επελθη ο φοβος σας. | 26 yo, a mi vez, me reiré de la ruina de ustedes, me burlaré cuando los asalte el terror, |
27 Οταν ο φοβος σας επελθη ως ερημωσις και η καταστροφη σας εφορμηση ως ανεμοστροβιλος, οταν η θλιψις και η στενοχωρια ελθωσιν εφ' υμας? | 27 cuando los invada el terror como una tormenta y les llegue la ruina como un huracán. cuando les sobrevengan la angustia y la tribulación: |
28 τοτε θελουσι με επικαλεσθη, αλλα δεν θελω αποκριθη? επιμονως θελουσι με εκζητησει, αλλα δεν θελουσι με ευρει. | 28 entonces me llamarán, y yo no responderé, me buscarán ansiosamente, y no me encontrarán. |
29 Διοτι εμισησαν την γνωσιν και τον φοβον του Κυριου δεν εξελεξαν? | 29 Porque ellos aborrecieron la ciencia y no eligieron el temor del Señor, |
30 δεν ηθελησαν τας συμβουλας μου? κατεφρονησαν παντας τους ελεγχους μου? | 30 porque no quisieron mi consejo y despreciaron todos mis reproches, |
31 δια τουτο θελουσι φαγει απο των καρπων της οδου αυτων και θελουσι χορτασθη απο των κακοβουλιων αυτων. | 31 gustarán el fruto de su propia conducta, se hartarán de sus consejos. |
32 Διοτι η αποστασια των μωρων θελει θανατωσει αυτους, και η αμεριμνησια των αφρονων θελει αφανισει αυτους. | 32 Porque a los ingenuos los mata su propio extravío y la desidia pierde a los necios, |
33 Οστις ομως ακουει εμου, θελει κατοικησει εν ασφαλεια? και θελει ησυχαζει, μη φοβουμενος κακον. | 33 pero el que me escucha vivirá seguro y estará tranquilo, sin temer ningún mal». |