Premier livre des Maccabées 12

BIBLES DES PEUPLES	Biblia Tysiąclecia
1 Quand il vit que les choses tournaient à son avantage, Jonathan choisit des hommes qu’il envoya à Rome pour confirmer et renouveler l’amitié avec les Romains.	1 Jonatan zauważył, że czas mu sprzyja. Wybrał więc ludzi i posłał ich do Rzymu, aby umocnić i odnowić zawartą z nimi przyjaźń.
2 Il envoya des lettres semblables à Sparte et dans d’autres villes.	2 Do Spartan i do innych miejscowości także posłał listy tej samej treści.
3 Ses envoyés se rendirent donc à Rome, ils entrèrent au Sénat et dirent: “Jonathan, le grand prêtre, et la nation des Juifs, nous ont envoyés pour renouveler l’amitié et l’alliance que vous avez établies avec eux précédemment.”	3 Wyruszyli więc do Rzymu, weszli do senatu i powiedzieli: Arcykapłan Jonatan wraz żydowskim narodem posłał nas, abyśmy z wami odnowili przyjaźń i przymierze na poprzednich warunkach.
4 Le Sénat leur donna des lettres de recommandation pour que, dans chaque pays, on les achemine en paix jusqu’au pays de Juda.	4 Wtedy [Rzymianie] podali im listy do swych urzędników w poszczególnym miejscowościach, aby im zabezpieczyli spokojny powrót do judzkiej krainy.
5 Et voici la copie de la lettre que Jonathan écrivit aux gens de Sparte:	5 A oto odpis listu, który Jonatan napisał do Spartan:
6 “Jonathan, le grand prêtre, le Sénat de la nation, les prêtres et le reste du peuple juif saluent les habitants de Sparte, leurs frères.	6 Arcykapłan Jonatan, starszyzna narodu, kapłani i pozostały lud żydowski braciom Spartanom - pozdrowienie.
7 Déjà dans les temps passés une lettre a été envoyée au grand prêtre Onias de la part de votre roi Aréios; elle affirmait que vous êtes bien nos frères comme le montre la copie qui suit.	7 Już dawniej arcykapłan Oniasz od waszego króla Arejosa otrzymał list, że wy jesteście naszymi braćmi. Tak jest w posiadanym przez nas odpisie.
8 Onias accueillit avec honneur l’homme qui lui était envoyé, il reçut la lettre où il était clairement parlé d’alliance et d’amitié.	8 Oniasz z wielkim szacunkiem przyjął waszego posła i odebrał od niego listy, w których jasno była mowa o przymierzu i przyjaźni.
9 Nous ne voulons pas aujourd’hui vous supplier à ce sujet, car les livres saints qui sont entre nos mains sont notre réconfort.	9 Nie zmusza nas do niej żadna konieczność. Pociechę bowiem swoją mamy w księgach świętych, które są w naszych rękach.
10 Mais nous ne voudrions pas devenir des étrangers pour vous, et nous avons voulu réaffirmer notre fraternité et notre amitié, car bien des années se sont écoulées depuis que nous vous avons envoyé une lettre.	10 Uważamy jednak za słuszne wysłać do was poselstwo, ażeby odnowić z wami braterstwo i przyjaźń, ażebyśmy się nie stali dla was obcymi. Wiele już bowiem czasu upłynęło, odkąd przysłaliście do nas poselstwo.
11 Nous ne cessons de penser à vous en tous temps, dans nos fêtes et nos autres jours saints, dans les sacrifices que nous offrons et dans nos prières, comme il est juste et convenable de le faire pour des frères.	11 My zawsze i bez przerwy w święta i inne dni uroczyste o was pamiętamy w czasie ofiar, które składamy, i w czasie modlitw. Trzeba bowiem i wypada pamiętać o braciach.
12 Nous sommes heureux de votre réussite!	12 Toteż cieszymy się z waszej sławy.
13 Pour nous, ce sont les épreuves et les guerres continuelles qui nous ont accablés, car les rois qui nous entourent nous ont combattus.	13 My zaś wokoło siebie mamy wiele utrapień i wiele wojen. Na wojnę bowiem przeciwko nam wyruszyli królowie sąsiednich krajów.
14 À l’occasion de ces guerres, nous n’avons voulu être à charge ni à vous, ni à nos autres alliés et amis,	14 W tych jednak wojnach nie chcieliśmy być ciężarem ani dla was, ani dla innych sprzymierzeńców naszych i przyjaciół.
15 et de fait le secours du Ciel nous est venu en aide, nous avons été délivrés et nos ennemis ont été humiliés.	15 Z Nieba bowiem posiadamy siłę, która nas wspomaga, i tak zostaliśmy wybawieni od naszych nieprzyjaciół, a nasi nieprzyjaciele zostali upokorzeni.
16 C’est pourquoi nous avons choisi Nouménios fils d’Antiocos, et Antipater fils de Jason, les mêmes que nous avons envoyés aux Romains pour renouveler avec eux l’amitié et l’alliance d’autrefois.	16 Wybraliśmy więc Numeniusza, syna Antiocha, i Antypatra, syna Jazona, i wysłaliśmy ich do Rzymian, aby odnowić przyjaźń z nimi zawartą i poprzednie przymierze.
17 Nous leur avons demandé d’aller aussi chez vous pour vous saluer et vous apporter cette lettre pour réaffirmer notre fraternité.	17 Poleciliśmy im jednak, aby udali się także i do was, żeby was pozdrowili i żeby wam wręczyli nasze listy, w których jest mowa o odnowieniu naszego braterstwa.
18 Maintenant, ayez la bonté de nous répondre à ce sujet.”	18 Teraz zaś dobrze zrobicie, jeżeli na to dacie nam odpowiedź.
19 Voici maintenant la copie de la lettre qui avait été envoyée à Onias:	19 A oto odpis listu, który przysłali Oniaszowi:
20 “Aréios, roi des Spartiates, salue Onias le grand prêtre!	20 Arejos, król Spartan, arcykapłanowi Oniaszowi - pozdrowienie.
21 On a découvert dans un écrit que les Spartiates et les Juifs sont frères: ils sont de la race d’Abraham.	21 W pewnym zapisie, który odnosi się do Spartan i do Żydów, znaleziono, że są oni braćmi i że pochodzą z rodu Abrahama.
22 Maintenant que nous savons cela, vous ferez bien de nous écrire pour nous dire si tout va bien pour vous.	22 Teraz więc, skoro to już wiemy, dobrze zrobicie, jeżeli napiszecie do nas o waszym powodzeniu.
23 De notre côté nous vous écrivons ceci: vos troupeaux et vos biens sont à nous et les nôtres sont à vous. Nous avons donc donné des ordres pour vous le faire savoir.”	23 Wtedy my damy wam odpowiedź. Wasze bydło i wasz dobytek należy do nas, a to, co my posiadamy, jest wasze. Wydajemy polecenie, aby wam zostały oznajmione te słowa.
24 Jonathan apprit que les généraux de Démétrius étaient revenus l’attaquer avec une armée plus forte encore qu’auparavant.	24 Jonatan dowiedział się, że wodzowie Demetriusza wyruszyli z większym jeszcze aniżeli poprzednio wojskiem, ażeby walczyć przeciwko niemu.
25 Il partit donc de Jérusalem et marcha à leur rencontre jusqu’au pays de Hamat: ainsi il ne leur donnait pas le temps d’envahir son territoire.	25 Wyruszył więc przeciwko nim z Jerozolimy w okolice Chamat. Nie chciał im bowiem dać nawet możliwości wkroczenia na swój obszar.
26 Il envoya des espions dans leur camp et à leur retour ils l’informèrent que les Syriens faisaient des préparatifs pour le surprendre pendant la nuit.	26 Do ich obozu wysłał swych wywiadowców, ci zaś powrócili z wiadomością, że oni czynią przygotowania do uderzenia na niego w nocy.
27 Aussi, lorsque le soleil fut couché, Jonathan ordonna à ses hommes de veiller et de se tenir en armes toute la nuit, prêts au combat, et il mit en place des postes avancés tout autour du camp.	27 Gdy słońce zaszło, Jonatan nakazał swoim żołnierzom czuwać i żeby przez całą noc byli pod bronią gotowi do bitwy. Postawił też straż wokół obozu.
28 Quand les ennemis apprirent que Jonathan et les siens étaient prêts à combattre, ils furent pris de peur et remplis d’épouvante; ils allumèrent des feux dans leur camp et prirent la fuite.	28 Gdy nieprzyjaciele dowiedzieli się, że Jonatan ze swoim wojskiem jest gotów do bitwy, zlękli się i zwątpienie ogarnęło ich serce. W swoim obozie rozpalili ogniska [i wycofali się].
29 Comme ils voyaient des feux allumés, Jonathan et ses hommes ne s’aperçurent qu’au matin de leur départ.	29 Ale Jonatan i jego żołnierze nie spostrzegli tego, aż rano. Widzieli bowiem, że ogniska się palą.
30 Jonathan les poursuivit mais sans réussir à les rejoindre, car ils avaient traversé le fleuve Éleutère.	30 Wtedy Jonatan rozpoczął pościg za nimi, ale już ich nie dogonił. Przeszli bowiem na drugą stronę rzeki Eleuteros.
31 Jonathan se retourna alors contre les Arabes appelés Zabadéens, il les battit et s’empara de leurs biens,	31 Wtedy Jonatan zwrócił się przeciwko Arabom, których nazywano Zabadejczykami, pokonał ich i zabrał łupy na nich zdobyte.
32 puis il leva le camp, arriva à Damas et parcourut toute la province.	32 Stamtąd wyruszył i udał się do Damaszku, i przeszedł przez cały kraj.
33 De son côté Simon s’était mis en route et s’était avancé jusqu’à Ascalon et aux forteresses voisines; ensuite il se retourna vers Joppé et l’occupa.	33 Szymon także wyruszył i udał się do Askalonu i sąsiednich twierdz, a potem zwrócił się w kierunku Jafy i zdobył ją.
34 Il avait appris en effet que les habitants de cette forteresse avaient l’intention de la livrer à Démétrius; il y mit une garnison pour garder la ville.	34 Dowiedział się bowiem, że swoją twierdzę mają zamiar wydać zwolennikom Demetriusza. Obsadził więc ją załogą, aby jej strzegła.
35 De retour à Jérusalem, Jonathan convoqua les anciens du peuple et décida avec eux de construire des forteresses en Judée,	35 Jonatan po swoim powrocie zwołał starszyznę ludu. Razem z nimi postanowił wybudować w Judei twierdze,
36 de rehausser les murs de Jérusalem et de bâtir un rempart élevé entre la Citadelle et la ville pour l’isoler de la ville et pour que ses occupants ainsi isolés, ne puissent plus ni acheter ni vendre.	36 podwyższyć mury Jerozolimy i pomiędzy zamkiem a miastem wybudować bardzo wysoki mur, oddzielając go w ten sposób od miasta, tak by on był w zupełnym odosobnieniu, a jego mieszkańcy nie mogli ani kupować, ani sprzedawać.
37 Ils se réunirent pour reconstruire la ville car une partie du rempart vers le torrent qui se trouve à l’est était tombée. On remit à neuf le quartier appelé Chafénata.	37 Zabrali się więc do budowania miasta. Wtedy zwaliła się część muru po wschodniej stronie przy potoku, a Jonatan odbudował tak zwaną Chafenatę.
38 De son côté Simon reconstruisit Adida dans le Bas-Pays, il la fortifia et y plaça des portes garnies de verrous.	38 Szymon zaś wybudował Adidę na obszarze Szefeli i umocnił ją jak twierdzę, i ubezpieczył ją bramami i zasuwami.
39 Tryphon voulait régner sur l’Asie, se faire couronner, et mettre la main sur le roi Antiocus,	39 Tryfon nosił się z myślą, aby zostać królem Azji i włożyć na głowę diadem, a rękę podnieść na króla Antiocha.
40 mais il craignait que Jonathan ne l’en empêche et ne lui fasse la guerre. C’est pourquoi Tryphon cherchait le moyen de mettre la main sur lui et de le faire mourir; il se mit ainsi en route et arriva à Beth-Chéan.	40 Obawiał się jednak, że Jonatan może do tego nie dopuścić i że może walczyć przeciwko niemu. Szukał więc sposobu, jak by go pochwycić i zgładzić. Wyruszył więc i przybył do Bet-Szean.
41 Jonathan sortit au-devant de lui avec 40 000 hommes choisis parmi les meilleurs et il marcha vers Beth-Chéan.	41 Jonatan zaś z czterdziestoma tysiącami żołnierzy gotowych do boju wyszedł naprzeciwko niego i przybył do Bet-Szean.
42 Quand Tryphon vit que Jonathan arrivait avec une forte armée, il n’osa pas mettre la main sur lui.	42 Tryfon przekonał się, że jest on z licznym wojskiem. Obawiał się więc podnieść na niego rękę.
43 Il le reçut donc avec honneur, il le recommanda à tous ses Amis, lui offrit des cadeaux et commanda à ses Amis et à ses soldats de lui obéir comme à lui-même.	43 Przyjął go wspaniale, wyszedł naprzeciwko niego razem z przyjaciółmi i ofiarował mu dary, a swoim przyjaciołom i żołnierzom przykazał, żeby mu byli posłuszni tak samo jak jemu.
44 Il dit alors à Jonathan: “Pourquoi as-tu fatigué tous ces hommes, alors qu’il n’y a entre nous aucune menace de guerre.	44 Do Jonatana zaś powiedział: Dlaczego trudzisz tak wielu tych ludzi? Przecież żadna wojna nam nie zagraża.
45 Renvoie-les donc chez eux, gardes-en seulement quelques uns pour t’accompagner et viens avec moi à Ptolémaïs. Je remettrai cette ville entre tes mains ainsi que les autres forteresses, les autres troupes et tous les serviteurs du roi, puis je repartirai à Antioche car c’est pour cela que je suis venu.”	45 Odeślij ich więc do domu. Wybierz sobie tylko kilku mężów, aby byli w twoim orszaku. Potem chodź ze mną do Ptolemaidy. Chcę ci ją bowiem przekazać, tak samo zresztą jak inne twierdze, pozostałe oddziały wojskowe i wszystkich urzędników. Następnie odejdę do siebie. W tym tylko bowiem celu tutaj przybyłem.
46 Jonathan lui fit confiance et fit comme il avait dit; il renvoya ses hommes qui retournèrent en Judée,	46 Uwierzył mu [Jonatan] i zrobił tak, jak on powiedział: odesłał swoje wojsko; oni zaś odeszli do ziemi judzkiej.
47 et il n’en garda près de lui que 3 000. Il en envoya 2 000 en Galilée et n’en prit que 1 000 pour l’accompagner.	47 Pozostawił ze sobą tylko trzy tysiące ludzi, a z tych dwa pozostawił w Galilei, a tysiąc z nim poszło.
48 Mais Jonathan était à peine entré à Ptolémaïs que les habitants refermèrent les portes, mirent la main sur lui et tuèrent par l’épée tous ceux qui l’accompagnaient.	48 Gdy tylko jednak Jonatan wszedł do Ptolemaidy, mieszkańcy Ptolemaidy pozamykali bramy i pochwycili go, a wszystkich jego towarzyszy pozabijali mieczem.
49 Pendant ce temps, Tryphon envoyait une armée et des cavaliers en Galilée pour massacrer dans la Grande Plaine tous les hommes de Jonathan.	49 Potem Tryfon posłał piechotę i konnicę do Galilei i na wielką równinę, ażeby pokonać wszystkich zwolenników Jonatana.
50 Mais quand ceux-ci entendirent que Jonathan avait été pris et mis à mort avec tous ses compagnons, ils s’encouragèrent les uns les autres et firent la route en rangs serrés, prêts à combattre.	50 Tamci zrozumieli, że Jonatan i jego towarzysze zostali uwięzieni i zamordowani. Zachęcili się więc wzajemnie i w bojowym szyku wyruszyli gotowi do bitwy.
51 En voyant qu’ils étaient décidés à défendre leur vie, ceux qui les poursuivaient firent demi-tour,	51 Ścigający jednak zobaczyli, że chodzi o ich życie, i wycofali się.
52 et c’est ainsi qu’ils rentrèrent tous sans difficulté au pays de Juda; ils pleurèrent Jonathan et ses compagnons et furent saisis d’une grande crainte. Tout Israël fit un grand deuil.	52 W ten sposób wszyscy bezpiecznie doszli do ziemi judzkiej. Płakano po Jonatanie i jego towarzyszach, i zapanowała trwoga. Cały Izrael podniósł wielki płacz.
53 Toutes les nations d’alentour ne pensaient qu’à les éliminer; on y disait: “Ils n’ont plus ni chef ni allié, attaquons-les maintenant et effaçons leur mémoire du milieu des hommes!”	53 Wszystkie zaś sąsiednie narody usiłowały ich zniszczyć. Mówili bowiem: Nie mają władcy ani wspomożyciela. Teraz więc musimy ich pobić i nawet wspomnienie o nich wymazać z ludzkiej pamięci.