Scrutatio

Martedi, 28 maggio 2024 - Santi Emilio, Felice, Priamo e Feliciano ( Letture di oggi)

Ester 9


font
NOVA VULGATABIBBIA VOLGARE
1 Igitur duodecimi mensis — id est Adar — tertia decima die, quandoverbum et edictum regis explendum erat, et hostes Iudaeorum sperabant quoddominarentur ipsis, versa vice Iudaei superaverunt adversarios suos.1 Secondo che detto è di sopra, nel XII mese che si chiamava Adar (cioè marzo) nel XIII dì, quando (per le lettere di Aman) i nemici (de' Giudei) doveano uccidere tutti i Giudei, e' loro nemici ciò aspettavano, in quello medesimo dì (per le lettere di Mardocheo) i Giudei cominciarono ad essere grandi, e soprastare i loro nemici.
2 Congregatique sunt per singulas civitates, ut extenderent manum contra inimicoset persecutores suos; nullusque ausus est resistere, eo quod omnes populosinvaserat formido eorum.2 E raunaronsi per tutte le città e castelle e contrade insieme, acciò che si potessero vendicare di quelli loro nemici e loro persecutori. Niuna gente li contraddiceva, udendo ch' erano cotanto inalzati.
3 Nam et omnes provinciarum principes et satrapae etprocuratores omnisque dignitas, quae singulis locis ac operibus praeerat,sustinebant Iudaeos timore Mardochaei,3 E per tutte le provincie quelli che erano per (vicarii e) giudici e duchi e procuratori, e di ogni dignità, aveano i Giudei in riverenza per timore di Mardocheo.
4 quem principem esse palatii et plurimumposse cognoverant; fama quoque nominis eius crescebat cotidie et per cunctorumora volitabat.
4 Lo qual sapeano che era principe del palazzo, e conobbero che molto potea; e cresceva in grande fama nel popolo per la bocca di tutti (per molte buone operazioni ch' egli facea).
5 Itaque percusserunt Iudaei omnes inimicos suos plaga gladii et necis etinteritus, reddentes eis, quod sibi paraverant facere.5 Onde i Giudei percossero i loro nemici di una grande piaga, e fecero a loro quello che loro volevano prima fare a loro; e molti n' uccisero (e in ogni provincia in grande quantità).
6 In Susan quingentosviros interfecerunt, extra decem filios Aman Agagitae hostis Iudaeorum, quorumista sunt nomina:6 Chè solo nella città di Susa (là dove lo re abitava) sì n' uccisero cinquecento, non contando X figliuoli d' Aman Agagite, nemico de' Giudei; i quali si chiamavano in questi nomi:
7 Pharsandatha et Delphon et Esphatha7 Farsandata e Delfon ed Esfata,
8 et Phoratha et Adaliaet Aridatha8 e Porata, Adalia, Aridata,
9 et Phermesta et Arisai et Aridai et Iezatha.9 e Fermesta Arisai, Aridai e Iezata.
10 Quos cumoccidissent, praedas de substantiis eorum tangere noluerunt.
10 Poi che gli ebbero morti, non tolsero cosa alcuna di loro.
11 Statimque numerus eorum, qui occisi erant in Susan, ad regem relatus est.11 Ma incontanente fu detto al re, come i Giudei aveano morta tanta gente.
12 Qui dixit reginae: “ In urbe Susan interfecerunt et deleverunt Iudaeiquingentos viros et decem filios Aman. Quantam putas eos exercuisse caedem inuniversis provinciis? Quid ultra postulas et quid vis, ut fieri iubeam? ”.
12 E il re mandò per la regina, e sì le disse: nella città di Susa i Giudei hanno morti cinquecento uomini, non contando i figliuoli d' Aman. Pensa dunque, quanta gente hanno morta in tante diverse provincie. Perciò, se tu vogli che si faccia più alcuna cosa, (o altri comandamenti), sì me lo di'.
13 Cui illa respondit: “ Si regi placet, detur potestas Iudaeis, qui in Susansunt, ut sicut hodie fecerunt, sic et cras faciant, et decem filii Aman inpatibulo suspendantur ”.13 Allora la regina rispose: io ti priego, re, se io ho trovata grazia nel tuo cospetto, che come i Giudei hanno fatto in Susa oggi, così debbano fare domani, e i dieci figliuoli d' Aman siano posti nelle forche.
14 Praecepitque rex, ut ita fieret. Statimque inSusan pependit edictum, et decem filii Aman suspensi sunt.14 E lo re incontanente comandò che la volontà sua fosse adempiuta. E furono impiccati li dieci figliuoli di Aman.
15 Congregatis igiturIudaeis, qui in Susan erant, quarta decima die mensis Adar, interfecti sunt inSusan trecenti viri, nec eorum ab illis direpta substantia est.
15 E i Giudei si raunarono il quartodecimo di del mese nominato di sopra (e impiccarono i figliuoli d' Aman) e uccisero trecento uomini; e delle loro cose niuna fu (fatta mutazione, nè fulli) tolta (alcuna cosa).
16 Reliqui autem Iudaei per omnes provincias, quae dicioni regis subiacebant,congregati pro animabus suis steterunt, ut requiescerent ab hostibus, acinterfecerunt de persecutoribus suis septuaginta quinque milia, sed nullus desubstantiis eorum quidquam contigit.
16 E in questi due giorni, in tutto lo reame dello re, e (dove avea potenza lo re) così per tutte le provincie, i Giudei uccisero i loro nemici, tanto che furono li morti LXXV milia d' uomini; e niuna delle loro cose toccarono.
17 Dies autem tertius decimus mensis Adar, dies apud omnes interfectionis fuit,et quarta decima die requieverunt. Quem constituerunt esse diem epularum etlaetitiae.17 Nel terzo decimo dì del mese di Adar (cioè marzo) la uccisione fue per tutto universale; e il quartodecimo di lasciarono di uccidere. E costituirono (e ordinarono) questo essere lo dì solenne, acciò che in tal giorno per ogni tempo che è a venire facessero feste, conviti e trionfi con letizia.
18 At hi, qui in urbe Susan congregati sunt, tertio decimo et quartodecimo die eiusdem mensis in caede versati sunt, quinto decimo autem dierequieverunt; et idcirco eundem diem constituerunt sollemnem epularum atquelaetitiae.18 E imperciò che nelli tredici e nelli quattordici giorni i Giudei, i quali dimoravano in Susa, aveano morti loro nemici, e (ordinarono che in questi due giorni niuno di loro dovesse fare convito nè allegrezza, ma perciò) nelli XV di lasciarono di non uccidere più, questo giorno ordinarono di fare grande allegrezza e festa.
19 Hi vero Iudaei, qui in oppidis non muratis ac villis morabantur,quartum decimum diem mensis Adar conviviorum et gaudii decreverunt, ita utexsultent in eo et mittant sibi mutuo partes epularum. Illi autem, qui inurbibus habitant, agunt etiam quintum decimum diem mensis Adar cum gaudio etconvivio et ut diem festum, in quo mittunt sibi mutuo partes epularum.
19 E i Giudei, i quali istavano per le castellà non murate e per le ville, però che a' XIIII giorni non uccisero alcuno, questo giorno ordinarono di fare la festa grande e grandi conviti, e che ciascuno dovesse presentare l' uno all' altro in segno di grande amore.
20 Scripsit itaque Mardochaeus omnia haec et litteris comprehensa misit ad omnesIudaeos, qui in omnibus regis provinciis morabantur, tam in vicino positis quamprocul,20 E Mardocheo scrisse a tutti i Giudei, i quali erano da presso e dalla lunga, che abitavano nelle provincie suddite al re,
21 ut quartam decimam et quintam decimam diem mensis Adar pro festissusciperent et, revertente semper anno, sollemni honore celebrarent21 che dovessero in questi due giorni cioè nel XIIII e nel XV del mese di Adar (cioè di marzo) fare grande festa, e avergli in grande reverenza;
22 secundumdies, in quibus requieverunt Iudaei ab inimicis suis, et mensem, qui de luctuatque tristitia in hilaritatem gaudiumque ipsis conversus est, essentque istaedies epularum atque laetitiae, et mitterent sibi invicem ciborum partes etpauperibus munuscula largirentur.
22 perciò che loro s' erano vendicati de' loro nemici, e la tristizia che loro dovevano ricevere tornò in grande allegrezza; e (ogni anno) dovessero fare ciascuno grande, convito, e presentare l' uno all'altro, e ai poveri mandassero grandi limosine.
23 Susceperuntque Iudaei in sollemnem ritum cuncta, quae eo tempore facerecoeperant, et quae Mardochaeus litteris facienda mandaverat.23 E tutti i Giudei tolsero questo per una solenne consuetudine, lo quale aveano preso. a fare; e per amore di Mardocheo, ricevute le lettere, ne furono molto allegri; (e così fu fatto).
24 Aman enim filiusAmadathi stirpis Agag, adversarius omnium Iudaeorum, cogitavit contra eos malum,ut deleret illos, et misit Phur, id est sortem, ut eos conturbaret atquedeleret.24 E Aman figliuolo di Amadati della stirpe di Agag, inimico e avversario de' Giudei, avea pensato in quelli giorni di fare uccidere i Giudei; e avea gittato per questo le sorti (e perciò avea mandato il comandamento in tutte le provincie da parte del re).
25 Sed postquam ingressa est Esther ad regem, mandavit ille simul cumlitteris, ut malum, quod iste contra Iudaeos cogitaverat, reverteretur in caputeius, et suspenderentur ipse et filii eius in patibulo.25 E la regina Ester (volendo levare questo comandamento) entrò al re, pregandolo che quello che s' avea isforzato di fare Aman, con sue lettere fosse annullato; e lo male contro a' Giudei (da tutte parti in ogni modo si levi via, e cioè) che Aman avea pensato di fare (altrui), torni sopra di lui. E dopo questo lui e li suoi figliuoli furono crocifissi.
26 Atque ex illo temporedies isti appellati sunt Phurim propter nomen Phur. Propter cuncta illa, quae inhac epistula continentur,26 E perciò quelli giorni, da quello in qua, sono chiamati Furim, cioè dì di sorti; però che fu posta la sorte in uno vaso. E tutte le cose che sono fatte, si contengono nel volume di questo libro.
27 et propter ea, quae de his viderant et quae eisacciderant, statuerunt et in sollemnem ritum numquam mutandum susceperunt Iudaeisuper se et semen suum et super cunctos, qui religioni eorum voluerint copulari,ut duos hos dies secundum praeceptum et tempus eorum singulis annis celebrarent.27 Tutte quelle cose che sostennero, e tutte quelle cose che furono da quel tempo in là mutate, riceverono i Giudei sopra sè e sopra la sua progenie e sopra tutti i quali si volsero accostare alla sua religione, acciò che ad alcuno non sia lecito passare senza solennitade [i dì] li quali manifesta questa scrittura, e li altri tempi dimandano (e ricercano), secondo che gli anni succedono l' uno all' altro.
28 Isti dies memorarentur et celebrarentur per singulas generationes in singuliscognationibus, provinciis et civitatibus, nec esset ulla civitas, in qua diesPhurim non observarentur a Iudaeis et ab eorum progenie.
28 Questi sono giorni i quali non si debbono giammai dimenticare; e tutte le provincie che sono nel mondo per tutte le generazioni li celebreranno; e non è alcuna città nella quale i giorni delle sorti non siano avuti in reverenza dai Giudei e dalla loro progenie, la qual è obbligata a queste cerimonie.
29 Scripseruntque Esther regina filia Abihail et Mardochaeus Iudaeus omni studioad confirmandam hanc secundam epistulam Phurim.29 E scrisse la regina Ester figliuola di Abiail, e Mardocheo Giudeo, anco una seconda epistola, acciò che con somma diligenza questo di fosse per l'avvenire santificato, e tenuto per di solenne.
30 Et miserunt ad omnes Iudaeos,qui in centum viginti septem provinciis regis Asueri versabantur, verba pacis etveritatis,30 E mandarono a tutti i Giudei, i quali erano in cento ventisette provincie suddite al re Assuero, che dovessero avere insieme pace, e seguitassero la verità,
31 statuentes dies Phurim pro temporibus suis, sicut constituerantMardochaeus et Esther, et sicut illi statuerant pro seipsis et pro semine suo,praecepta ieiuniorum et clamorum.31 osservando i giorni delle sorti, e nel suo tempo le celebrassero con letizia, sì come avea constituito Mardocheo ed Ester; e quelli rimaseno contenti, che fossero osservati da sè, e da tutti gli suoi successori, li digiuni e li clamori e li dì delle sorti,
32 Et mandatum Esther confirmavit praeceptaPhurim et scriptum est in libro.
32 e tutte quelle cose che si contengono in questo libro, chiamato Istoria di Ester.