1 - | 1 Say nothing harmful, small or great; be not a foe instead of a friend; A bad name and disgrace will you acquire: "That for the evil man with double tongue!" |
2 μη επαρης σεαυτον εν βουλη ψυχης σου ινα μη διαρπαγη ως ταυρος η ψυχη σου | 2 Fall not into the grip of desire, lest, like fire, it consume your strength; |
3 τα φυλλα σου καταφαγεσαι και τους καρπους σου απολεσεις και αφησεις σεαυτον ως ξυλον ξηρον | 3 Your leaves it will eat, your fruits destroy, and you will be left a dry tree, |
4 ψυχη πονηρα απολει τον κτησαμενον αυτην και επιχαρμα εχθρων ποιησει αυτον | 4 For contumacious desire destroys its owner and makes him the sport of his enemies. |
5 λαρυγξ γλυκυς πληθυνει φιλους αυτου και γλωσσα ευλαλος πληθυνει ευπροσηγορα | 5 A kind mouth multiplies friends, and gracious lips prompt friendly greetings. |
6 οι ειρηνευοντες σοι εστωσαν πολλοι οι δε συμβουλοι σου εις απο χιλιων | 6 Let your acquaintances be many, but one in a thousand your confidant. |
7 ει κτασαι φιλον εν πειρασμω κτησαι αυτον και μη ταχυ εμπιστευσης αυτω | 7 When you gain a friend, first test him, and be not too ready to trust him |
8 εστιν γαρ φιλος εν καιρω αυτου και ου μη παραμεινη εν ημερα θλιψεως σου | 8 For one sort of friend is a friend when it suits him, but he will not be with you in time of distress. |
9 και εστιν φιλος μετατιθεμενος εις εχθραν και μαχην ονειδισμου σου αποκαλυψει | 9 Another is a friend who becomes an enemy, and tells of the quarrel to your shame. |
10 και εστιν φιλος κοινωνος τραπεζων και ου μη παραμεινη εν ημερα θλιψεως σου | 10 Another is a friend, a boon companion, who will not be with you when sorrow comes. |
11 και εν τοις αγαθοις σου εσται ως συ και επι τους οικετας σου παρρησιασεται | 11 When things go well, he is your other self, and lords it over your servants; |
12 εαν ταπεινωθης εσται κατα σου και απο του προσωπου σου κρυβησεται | 12 But if you are brought low, he turns against you and avoids meeting you. |
13 απο των εχθρων σου διαχωρισθητι και απο των φιλων σου προσεχε | 13 Keep away from your enemies; be on your guard with your friends. |
14 φιλος πιστος σκεπη κραταια ο δε ευρων αυτον ευρεν θησαυρον | 14 A faithful friend is a sturdy shelter; he who finds one finds a treasure. |
15 φιλου πιστου ουκ εστιν ανταλλαγμα και ουκ εστιν σταθμος της καλλονης αυτου | 15 A faithful friend is beyond price, no sum can balance his worth. |
16 φιλος πιστος φαρμακον ζωης και οι φοβουμενοι κυριον ευρησουσιν αυτον | 16 A faithful friend is a life-saving remedy, such as he who fears God finds; |
17 ο φοβουμενος κυριον ευθυνει φιλιαν αυτου οτι κατ' αυτον ουτως και ο πλησιον αυτου | 17 For he who fears God behaves accordingly, and his friend will be like himself. |
18 τεκνον εκ νεοτητος σου επιλεξαι παιδειαν και εως πολιων ευρησεις σοφιαν | 18 My son, from your youth embrace discipline; thus will you find wisdom with graying hair. |
19 ως ο αροτριων και ο σπειρων προσελθε αυτη και αναμενε τους αγαθους καρπους αυτης εν γαρ τη εργασια αυτης ολιγον κοπιασεις και ταχυ φαγεσαι των γενηματων αυτης | 19 As though plowing and sowing, draw close to her; then await her bountiful crops. |
20 ως τραχεια εστιν σφοδρα τοις απαιδευτοις και ουκ εμμενει εν αυτη ακαρδιος | 20 For in cultivating her you will labor but little, and soon you will eat of her fruits. |
21 ως λιθος δοκιμασιας ισχυρος εσται επ' αυτω και ου χρονιει απορριψαι αυτην | 21 How irksome she is to the unruly! The fool cannot abide her. |
22 σοφια γαρ κατα το ονομα αυτης εστιν και ου πολλοις εστιν φανερα | 22 She will be like a burdensome stone to test him, and he will not delay in casting her aside. |
23 ακουσον τεκνον και εκδεξαι γνωμην μου και μη απαναινου την συμβουλιαν μου | 23 For discipline is like her name, she is not accessible to many. |
24 και εισενεγκον τους ποδας σου εις τας πεδας αυτης και εις τον κλοιον αυτης τον τραχηλον σου | 24 Listen, my son, and heed my advice; refuse not my counsel. |
25 υποθες τον ωμον σου και βασταξον αυτην και μη προσοχθισης τοις δεσμοις αυτης | 25 Put your feet into her fetters, and your neck under her yoke. |
26 εν παση ψυχη σου προσελθε αυτη και εν ολη δυναμει σου συντηρησον τας οδους αυτης | 26 Stoop your shoulders and carry her and be not irked at her bonds. |
27 εξιχνευσον και ζητησον και γνωσθησεται σοι και εγκρατης γενομενος μη αφης αυτην | 27 With all your soul draw close to her; with all your strength keep her ways. |
28 επ' εσχατων γαρ ευρησεις την αναπαυσιν αυτης και στραφησεται σοι εις ευφροσυνην | 28 Search her out, discover her; seek her and you will find her. Then when you have her, do not let her go; |
29 και εσονται σοι αι πεδαι εις σκεπην ισχυος και οι κλοιοι αυτης εις στολην δοξης | 29 Thus will you afterward find rest in her, and she will become your joy. |
30 κοσμος γαρ χρυσεος εστιν επ' αυτης και οι δεσμοι αυτης κλωσμα υακινθινον | 30 Her fetters will be your throne of majesty; her bonds, your purple cord. |
31 στολην δοξης ενδυση αυτην και στεφανον αγαλλιαματος περιθησεις σεαυτω | 31 You will wear her as your robe of glory, bear her as your splendid crown. |
32 εαν θελης τεκνον παιδευθηση και εαν επιδως την ψυχην σου πανουργος εση | 32 My son, if you wish, you can be taught; if you apply yourself, you will be shrewd. |
33 εαν αγαπησης ακουειν εκδεξη και εαν κλινης το ους σου σοφος εση | 33 If you are willing to listen, you will learn; if you give heed, you will be wise. |
34 εν πληθει πρεσβυτερων στηθι και τις σοφος αυτω προσκολληθητι | 34 Frequent the company of the elders; whoever is wise, stay close to him. |
35 πασαν διηγησιν θειαν θελε ακροασθαι και παροιμιαι συνεσεως μη εκφευγετωσαν σε | 35 Be eager to hear every godly discourse; let no wise saying escape you. |
36 εαν ιδης συνετον ορθριζε προς αυτον και βαθμους θυρων αυτου εκτριβετω ο πους σου | 36 If you see a man of prudence, seek him out; let your feet wear away his doorstep! |
37 διανοου εν τοις προσταγμασιν κυριου και εν ταις εντολαις αυτου μελετα δια παντος αυτος στηριει την καρδιαν σου και η επιθυμια της σοφιας δοθησεται σοι | 37 Reflect on the precepts of the LORD, let his commandments be your constant meditation; Then he will enlighten your mind, and the wisdom you desire he will grant. |