Daniel 4

NEW AMERICAN BIBLE	GREEK BIBLE
1 I, Nebuchadnezzar, was at home in my palace, content and prosperous.	1 Ναβουχοδονοσορ ο βασιλευς, προς παντας τους λαους, εθνη και γλωσσας τους κατοικουντας επι πασης της γης? Ειρηνη ας πληθυνθη εις εσας.
2 I had a terrifying dream as I lay in bed, and the images and the visions of my mind frightened me.	2 Τα σημεια και τα θαυμασια, τα οποια εκαμεν εις εμε ο Θεος ο Υψιστος, ηρεσεν ενωπιον μου να αναγγειλω.
3 So I issued a decree that all the wise men of Babylon should be brought before me to give the interpretation of the dream.	3 Ποσον ειναι μεγαλα τα σημεια αυτου? και ποσον ισχυρα τα θαυμασια αυτου? η βασιλεια αυτου ειναι βασιλεια αιωνιος και η εξουσια αυτου εις γενεαν και γενεαν.
4 When the magicians, enchanters, Chaldeans, and astrologers had come in, I related the dream before them; but none of them could tell me its meaning.	4 Εγω ο Ναβουχοδονοσορ ημην αναπαυομενος εν τω οικω μου και ακμαζων εν τω παλατιω μου.
5 Finally there came before me Daniel, whose name is Belteshazzar after the name of my god, and in whom is the spirit of the holy God. I repeated the dream to him:	5 Ειδον ενυπνιον, το οποιον με κατεπληξε, και οι διαλογισμοι μου επι της κλινης μου και αι ορασεις της κεφαλης μου με εταραξαν.
6 "Belteshazzar, chief of the magicians, I know that the spirit of the holy God is in you and no mystery is too difficult for you; tell me the meaning of the visions that I saw in my dream.	6 Δια τουτο εξεδωκα προσταγμα να εισαχθωσιν ενωπιον μου παντες οι σοφοι της Βαβυλωνος, δια να φανερωσωσιν εις εμε την ερμηνειαν του ενυπνιου.
7 "These were the visions I saw while in bed: I saw a tree of great height at the center of the world.	7 Τοτε εισηλθον οι μαγοι, οι επαοιδοι, οι Χαλδαιοι και οι μαντεις? και εγω ειπα το ενυπνιον εμπροσθεν αυτων, αλλα δεν μοι εφανερωσαν την ερμηνειαν αυτου.
8 It was large and strong, with its top touching the heavens, and it could be seen to the ends of the earth.	8 Υστερον δε ηλθεν ο Δανιηλ ενωπιον μου, του οποιου το ονομα ητο Βαλτασασαρ κατα το ονομα του Θεου μου, και εις τον οποιον ειναι το πνευμα των αγιων θεων? και εμπροσθεν τουτου ειπα το ενυπνιον, λεγων,
9 Its leaves were beautiful and its fruit abundant, providing food for all. Under it the wild beasts found shade, in its branches the birds of the air nested; all men ate of it.	9 Βαλτασασαρ, αρχων των μαγων, επειδη εγνωρισα οτι το πνευμα των αγιων θεων ειναι εν σοι, και ουδεν κρυπτον ειναι δυσκολον εις σε, ειπε τας ορασεις του ενυπνιου μου, το οποιον ειδον, και την ερμηνειαν αυτου.
10 In the vision I saw while in bed, a holy sentinel came down from heaven,	10 Ιδου αι ορασεις της κεφαλης μου επι της κλινης μου? Εβλεπον και ιδου, δενδρον εν μεσω της γης και το υψος αυτου μεγα.
11 and cried out: " 'Cut down the tree and lop off its branches, strip off its leaves and scatter its fruit; let the beasts flee its shade, and the birds its branches.	11 Το δενδρον εμεγαλυνθη και ενεδυναμωθη και το υψος αυτου εφθανεν εως του ουρανου, και η θεα αυτου εως των περατων πασης της γης.
12 But leave in the earth its stump and roots, fettered with iron and bronze, in the grass of the field. Let him be bathed with the dew of heaven; his lot be to eat, among beasts, the grass of the earth.	12 Τα φυλλα αυτου ησαν ωραια και ο καρπος αυτου πολυς και εν αυτω ητο τροφη παντων? υπο την σκιαν αυτου ανεπαυοντο τα θηρια του αγρου, και εν τοις κλαδοις αυτου κατεσκηνουν τα πετεινα του ουρανου, και εξ αυτου ετρεφετο πασα σαρξ.
13 Let his mind be changed from the human; let him be given the sense of a beast, till seven years pass over him.	13 Ειδον εν ταις ορασεσι της κεφαλης μου επι της κλινης μου και ιδου, φυλαξ και αγιος κατεβη εκ του ουρανου,
14 By decree of the sentinels is this decided, by order of the holy ones, this sentence; That all who live may know that the Most High rules over the kingdom of men: He can give it to whom he will, or set over it the lowliest of men.'	14 και εφωνησε μεγαλοφωνως και ειπεν ουτω? Κοψατε το δενδρον και αποκοψατε τους κλαδους αυτου? εκτιναξατε τα φυλλα αυτου και διασκορπισατε τον καρπον αυτου? ας φυγωσι τα θηρια υποκατωθεν αυτου και τα πετεινα απο των κλαδων αυτου?
15 "This is the dream that I, King Nebuchadnezzar, had. Now, Belteshazzar, tell me its meaning. Although none of the wise men in my kingdom can tell me the meaning, you can, because the spirit of the holy God is in you."	15 το στελεχος ομως των ριζων αυτου αφησατε εν τη γη, και τουτο με δεσμον σιδηρουν και χαλκουν, εν τω τρυφερω χορτω του αγρου? και θελει βρεχεσθαι με την δροσον του ουρανου και η μερις αυτου θελει εισθαι μετα των θηριων εν τω χορτω της γης?
16 Then Daniel, whose name was Belteshazzar, was appalled for a while, terrified by his thoughts. "Belteshazzar," the king said to him, "let not the dream or its meaning terrify you."	16 η καρδια αυτου θελει μεταβληθη εκ της ανθρωπινης και θελει δοθη εις αυτον καρδια θηριου? και επτα καιροι θελουσι παρελθει επ' αυτον.
17 "My lord," Belteshazzar replied, "this dream should be for your enemies, and its meaning for your foes. The large, strong tree that you saw, with its top touching the heavens, that could be seen by the whole earth,	17 Το πραγμα τουτο ειναι δια προσταγματος των φυλακων και η υποθεσις δια του λογου των αγιων? ωστε να γνωρισωσιν οι ζωντες, οτι ο Υψιστος ειναι Κυριος της βασιλειας των ανθρωπων, και εις οντινα θελει διδει αυτην, και το εξουθενημα των ανθρωπων καθιστα επ' αυτην.
18 which had beautiful foliage and abundant fruit, providing food for all, under which the wild beasts lived, and in whose branches the birds of the air dwelt--	18 Τουτο το ενυπνιον ειδον εγω ο Ναβουχοδονοσορ ο βασιλευς? και συ, Βαλτασασαρ, ειπε την ερμηνειαν αυτου? διοτι παντες οι σοφοι του βασιλειου μου δεν ειναι ικανοι να φανερωσωσι προς εμε την ερμηνειαν? συ δε εισαι ικανος? διοτι το πνευμα των αγιων θεων ειναι εν σοι.
19 you are that tree, O king, large and strong! Your majesty has become so great as to touch the heavens, and your rule extends over the whole earth.	19 Τοτε ο Δανιηλ, του οποιου το ονομα ητο Βαλτασασαρ, εμεινεν εκστατικος εως μιας ωρας, και οι διαλογισμοι αυτου εταραττον αυτον. Ο βασιλευς ελαλησε και ειπε, Βαλτασασαρ, ας μη σε ταραττη το ενυπνιον η η ερμηνεια αυτου. Ο Βαλτασασαρ απεκριθη και ειπε, Κυριε μου, το ενυπνιον ας επελθη επι τους μισουντας σε και η ερμηνεια αυτου επι τους εχθρους σου.
20 As for the king's vision of a holy sentinel that came down from heaven and proclaimed: 'Cut down the tree and destroy it, but leave in the earth its stump and roots, fettered with iron and bronze in the grass of the field; let him be bathed with the dew of heaven, and let his lot be among wild beasts till seven years pass over him'--Daniel 4:21 this is its meaning, O king; this is the sentence which the Most High has passed upon my lord king:	20 Το δενδρον, το οποιον ειδες, το αυξηθεν και ενδυναμωθεν, του οποιου το υψος εφθανεν εως του ουρανου και η θεα αυτου επι πασαν την γην,
	21 και τα φυλλα αυτου ησαν ωραια και ο καρπος αυτου πολυς, και τροφη παντων ητο εν αυτω, και υποκατω αυτου κατωκουν τα θηρια του αγρου, εν δε τοις κλαδοις αυτου κατεσκηνουν τα πετεινα του ουρανου,
22 You shall be cast out from among men and dwell with wild beasts; you shall be given grass to eat like an ox and be bathed with the dew of heaven; seven years shall pass over you, until you know that the Most High rules over the kingdom of men and gives it to whom he will.	22 συ εισαι το δενδρον τουτο, βασιλευ, οστις εμεγαλυνθης και ενεδυναμωθης? και η μεγαλωσυνη σου υψωθη και εφθασεν εως του ουρανου και η εξουσια σου εως των περατων της γης.
23 The command that the stump and roots of the tree are to be left means that your kingdom shall be preserved for you, once you have learned it is heaven that rules.	23 Περι δε του οτι ειδεν ο βασιλευς φυλακα και αγιον καταβαινοντα εκ του ουρανου και λεγοντα, Κοψατε το δενδρον και καταστρεψατε αυτο? μονον το στελεχος των ριζων αυτου αφησατε εν τη γη, και τουτο με δεσμον σιδηρουν και χαλκουν, εν τω τρυφερω χορτω του αγρου? και ας βρεχηται υπο της δροσου του ουρανου και μετα των θηριων του αγρου ας ηναι η μερις αυτου, εωσου παρελθωσιν επτα καιροι επ' αυτο?
24 Therefore, O king, take my advice; atone for your sins by good deeds, and for your misdeeds by kindness to the poor; then your prosperity will be long."	24 αυτη ειναι η ερμηνεια, βασιλευ, και αυτη η αποφασις του Υψιστου, ητις εφθασεν επι τον κυριον μου τον βασιλεα?
25 All this happened to King Nebuchadnezzar.	25 και θελεις διωχθη εκ των ανθρωπων και μετα των θηριων του αγρου θελει εισθαι η κατοικια σου, και θελεις τρωγει χορτον ως οι βοες και υπο της δροσου του ουρανου θελεις βρεχεσθαι? και επτα καιροι θελουσι παρελθει επι σε, εωσου γνωρισης οτι ο Υψιστος ειναι Κυριος της βασιλειας των ανθρωπων και εις οντινα θελει, διδει αυτην.
26 Twelve months later, as he was walking on the roof of the royal palace in Babylon,	26 Περι δε του οτι προσεταχθη να αφησωσι το στελεχος των ριζων του δενδρου? το βασιλειον σου θελει στερεωθη εν σοι, αφου γνωρισης την ουρανιον εξουσιαν.
27 the king said, "Babylon the great! Was it not I, with my great strength, who built it as a royal residence for my splendor and majesty?"	27 Δια τουτο, βασιλευ, ας γεινη δεκτη η συμβουλη μου προς σε, και εκκοψον τας αμαρτιας σου δια δικαιοσυνης και τας ανομιας σου δια οικτιρμων πενητων? ισως και διαρκεση η ευημερια σου.
28 While these words were still on the king's lips, a voice spoke from heaven, "It has been decreed for you, King Nebuchadnezzar, that your kingdom is taken from you!	28 Παντα ταυτα ηλθον επι τον Ναβουχοδονοσορ τον βασιλεα.
29 You shall be cast out from among men, and shall dwell with wild beasts; you shall be given grass to eat like an ox, and seven years shall pass over you, until you learn that the Most High rules over the kingdom of men and gives it to whom he will."	29 Εν τω τελει δωδεκα μηνων, ενω περιεπατει επι του βασιλικου παλατιου της Βαβυλωνος,
30 At once this was fulfilled. Nebuchadnezzar was cast out from among men, he ate grass like an ox, and his body was bathed with the dew of heaven, until his hair grew like the feathers of an eagle, and his nails like the claws of a bird.	30 ελαλησεν ο βασιλευς και ειπε, Δεν ειναι αυτη η Βαβυλων η μεγαλη, την οποιαν εγω ωκοδομησα δια καθεδραν του βασιλειου με την ισχυν της δυναμεως μου και εις τιμην της δοξης μου;
31 When this period was over, I, Nebuchadnezzar, raised my eyes to heaven; my reason was restored to me, and I blessed the Most High, I praised and glorified him who lives forever: His dominion is an everlasting dominion, and his kingdom endures through all generations.	31 Ο λογος ητο ετι εν τω στοματι του βασιλεως και εγεινε φωνη εξ ουρανου λεγουσα, Προς σε αναγγελλεται, Ναβουχοδονοσορ βασιλευ? η βασιλεια παρηλθεν απο σου?
32 All who live on the earth are counted as nothing; he does as he pleases with the powers of heaven as well as with those who live on the earth. There is no one who can stay his hand or say to him, "What have you done?"	32 και θελεις εκδιωχθη εκ των ανθρωπων και μετα των θηριων του αγρου θελει εισθαι η κατοικια σου? χορτον ως οι βοες θελεις τρωγει, και επτα καιροι θελουσι παρελθει επι σε, εωσου γνωρισης οτι ο Υψιστος ειναι Κυριος της βασιλειας των ανθρωπων, και εις οντινα θελει, διδει αυτην.
33 At the same time my reason returned to me, and for the glory of my kingdom, my majesty and my splendor returned to me. My nobles and lords sought me out; I was restored to my kingdom, and became much greater than before.	33 Εν αυτη τη ωρα ο λογος εξετελεσθη επι τον Ναβουχοδονοσορ? και εξεδιωχθη εκ των ανθρωπων και χορτον ως οι βοες ετρωγε και υπο της δροσου του ουρανου το σωμα αυτου εβρεχετο, εωσου αι τριχες αυτου ηυξηνθησαν ως αετων πτερα και οι ονυχες αυτου ως ορνεων.
34 Therefore, I, Nebuchadnezzar, now praise and exalt and glorify the King of heaven, because all his works are right and his ways just; and those who walk in pride he is able to humble.	34 Και εν τελει των ημερων, εγω ο Ναβουχοδονοσορ εσηκωσα τους οφθαλμους μου προς τον ουρανον και αι φρενες μου επεστρεψαν εις εμε και ευλογησα τον Υψιστον και ηνεσα και εδοξασα τον ζωντα εις τον αιωνα, του οποιου η εξουσια ειναι εξουσια αιωνιος και η βασιλεια αυτου εις γενεαν και γενεαν,
	35 και παντες οι κατοικοι της γης λογιζονται ενωπιον αυτου ως ουδεν, και κατα την θελησιν αυτου πραττει εις το στρατευμα του ουρανου και εις τους κατοικους της γης, και δεν υπαρχει ο εμποδιζων την χειρα αυτου η ο λεγων προς αυτον, Τι εκαμες;
	36 Εν τω αυτω καιρω αι φρενες μου επεστρεψαν εις εμε? και προς δοξαν της βασιλειας μου επανηλθεν εις εμε η λαμπροτης μου και η μορφη μου και οι αυλικοι μου και οι μεγιστανες μου με εζητουν, και εστερεωθην εν τη βασιλεια μου και μεγαλειοτης περισσοτερα προσετεθη εις εμε.
	37 Τωρα εγω ο Ναβουχοδονοσορ αινω και υπερυψω και δοξαζω τον βασιλεα του ουρανου, διοτι παντα τα εργα αυτου ειναι αληθεια και αι οδοι αυτου κρισις, και τους περιπατουντας εν τη υπερηφανια δυναται να ταπεινωση.