2 Maccabees 11

DOUAI-RHEIMS	Biblia Tysiąclecia
1 But Machabeus, and they that were with him, by the protection of the Lord, recovered the temple and the city again.	1 A w bardzo krótkim czasie potem Lizjasz, opiekun króla, krewny i wielkorządca, głęboko dotknięty tym, co się stało,
2 But he threw down the altars, which the heathens had set up in the streets, as also the temples of the idols.	2 zebrał około osiemdziesięciu tysięcy [ludzi] i razem z całą konnicą wyruszył przeciwko Żydom w przekonaniu, że miasto uczyni osiedlem Greków,
3 And having purified the temple, they made another altar: and taking fire out of the fiery stones, they offered sacrifices after two years, and set forth incense, and lamps, and the leaves of proposition.	3 ze świątyni zaś będzie pobierał podatki jak z innych świątyń pogańskich, a każdego roku będzie sprzedawał godność arcykapłańską.
4 And when they had done these things, they besought the Lord, lying prostrate on the ground, that they might no more fall into such evils; but if they should at any time sin, that they might be chastised by him more gently, and not be delivered up to barbarians and blasphemous men.	4 Nie zwracał on najmniejszej uwagi na Bożą potęgę, pokładał nadzieję tylko w dziesiątkach tysięcy pieszych i w tysiącach jazdy, a także w osiemdziesięciu słoniach.
5 Now upon the same day that the temple had been polluted by the strangers, on the very same day it was cleansed again, to wit, on the five and twentieth day of the month of Casleu.	5 Wszedłszy do Judei przybliżył się do Bet-Sur, miejsca umocnionego, które leży mniej więcej o pięć schojnów od Jerozolimy. Silnie na nie uderzył.
6 And they kept eight days with joy, after the manner of the feast of the tabernacles, remembering that not long before they had kept the feast of the tabernacles when they were in the mountains, and in dens like wild beasts.	6 Kiedy zaś żołnierze Machabeusza dowiedzieli się, że [Lizjasz] oblega twierdzę, błagali Pana, wśród wzdychania i łez, łącząc się z tłumami, aby na ratunek Izraelowi wysłał dobrego anioła.
7 Therefore they now, carried boughs, and green branches, and palms for Him that had given them good success in cleansing his place.	7 Pierwszy zaś sam Machabeusz pochwycił za broń i zachęcił innych, aby razem z nim narazili się na niebezpieczeństwo i pomogli braciom. Kiedy zaś oni razem podnieśli się pełni zapału,
8 And they ordained by a common statute, and decree, that all the nation of the Jews should keep those days every year.	8 ale jeszcze byli w Jerozolimie, ukazał się przewodzący im jeździec w białych szatach i w złotej zbroi, wywijający włócznią.
9 And this was the end of Antiochus that was called the Illustrious.	9 Wszyscy więc razem błogosławili miłosiernego Boga, a dusze ich tak były pełne ufności, że nie tylko w ludzi, ale w najdziksze zwierzęta i w żelazne mury gotowi byli godzić.
10 But now we will relate the acts of Eupator the son of that wicked Antiochus, abridging the account of the evils that happened in the wars.	10 Wyruszyli więc w szyku bojowym, mając z nieba sprzymierzeńca, gdyż Pan się nad nimi zmiłował.
11 For when he was come to the crown. he appointed over the affairs of his realm one Lysias, general of the army of Phenicia and Syria.	11 Jak lwy rzucili się na nieprzyjaciół i powalili z nich na ziemię jedenaście tysięcy, jezdnych tysiąc sześćset, wszystkich zaś innych zmusili do ucieczki.
12 For Ptolemee that was called Macer, was determined to be strictly just to the Jews, and especially by reason of the wrong that had been done them, and to deal peaceably with them.	12 Większość z nich stanowili ranni, którzy porzuciwszy broń ratowali się ucieczką. Sam tylko Lizjasz uratował się dzięki haniebnej ucieczce.
13 But being accused for this to Eupator by his friends, and being oftentimes called traitor, because he had left Cyprus which Philometor had committed to him, and coming over to Antiochus the Illustrious, had revolted also from him, he put an end to his life by poison.	13 Nie był on jednak pozbawiony rozumu, a rozważając klęskę, którą poniósł, doszedł do przekonania, że Hebrajczycy niezwyciężeni są dlatego, że potężny Bóg jest ich sprzymierzeńcem. Posłał więc
14 But Gorgias, who was governor of the holds, taking with him the strangers, often fought against the Jews.	14 prośbę o pokój za cenę wszelkich sprawiedliwych warunków. Obiecał też, że nawet króla do tego doprowadzi, iż będzie ich przyjacielem.
15 And the Jews that occupied the most commodious hold, received those that were driven out of Jerusalem, and attempted to make war.	15 Zgodził się więc Machabeusz na wszystko, o co Lizjasz prosił, mając na uwadze powszechne dobro. Na wszystko bowiem, co Machabeusz wręczył Lizjaszowi na piśmie w sprawie Żydów, król się zgodził.
16 Then they that were with Machabeus, beseeching the Lord by prayers to be their helper, made a strong attack upon the strong holds of the Idumeans:	16 List, który był napisany do Żydów przez Lizjasza, miał taką treść: Lizjasz ludowi żydowskiemu - pozdrowienie.
17 And assaulting them with great force, won the holds, killed them that came in the way, and slew altogether no fewer than twenty thousand.	17 Jan i Absalom, posłowie wasi, wręczyli mi niżej przytoczone pismo i zażądali postanowienia co do spraw w nim zawartych.
18 And whereas some were fled into very strong towers, having all manner of provision to sustain a siege,	18 Oznajmiłem więc królowi to wszystko, co było trzeba, a on zgodził się na to, co było możliwe.
19 Machabeus left Simon and Joseph, and Zacheus, and them that were with them in sufficient number to besiege them, and departed to those expeditions which urged more.	19 Jeżeli więc będziecie trwali w przychylnym usposobieniu wobec rządów, jestem gotów i na przyszłość współdziałać dla waszego dobra.
20 Now they that were with Simon, being led with covetousness, were persuaded For the sake of money by some that were in the towers: and taking seventy thousand didrachmas, let some of them escape.	20 Co zaś do spraw szczegółowych, to zarówno tym, jak i ode mnie wysłanym posłom wydałem polecenia, aby się z wami układali.
21 But when it was told Machabeus what was done, he assembled the rulers of the people, and accused those men that they had sold their brethren for money, having let their adversaries escape.	21 Bądźcie zdrowi! [Dan] w roku sto czterdziestym ósmym, dnia dwudziestego czwartego, miesiąca Dioskora.
22 So he put these traitors to death, and forthwith took the two towers.	22 List zaś króla zawierał tę treść: Król Antioch bratu Lizjaszowi - pozdrowienie.
23 And having good success in arms and in all things he took in hand, he slew more than twenty thousand in the two holds.	23 Ojciec nasz został przeniesiony do bogów, my zaś życzymy sobie, aby mieszkańcy naszego królestwa pozostawali w spokoju i oddawali się własnym sprawom.
24 But Timotheus who before had been overcome by the Jews, having called together a multitude of foreign troops, and assembled horsemen out of Asia, came as though he would take Judea by force of arms.	24 Kiedy więc usłyszeliśmy, że Żydzi nie godzą się z rozporządzeniem ojca, nakazującym przyjąć greckie obyczaje, że mianowicie własny sposób postępowania uważają za lepszy i proszą, aby im pozwolić na własne prawa;
25 But Machabeus and they that were with him, when he drew near, prayed to the Lord, sprinkling earth upon their heads and girding their loins with haircloth,	25 pragnąc, aby ten naród także był wolny od niepokojów, uważamy, iż należy im zwrócić świątynię i pozwolić, aby żyli według obyczajów, jakie mają po przodkach.
26 And lying prostrate at the foot of the altar, besought him to be merciful to them, and to be an enemy to their enemies, and an adversary to their adversaries, as the law saith.	26 Dobrze zatem zrobisz, jeżeli wyślesz do nich poselstwo i dasz im prawicę, aby poznali nasze rozstrzygnięcie i byli dobrej myśli, i chętnie oddawali się prowadzeniu własnych spraw.
27 And so after prayer taking their arms, they went forth further from the city, and when they were come very near the enemies they rested.	27 List zaś króla do ludu był taki: Król Antioch starszyźnie żydowskiej i wszystkim innym Żydom - pozdrowienie.
28 But as soon as the sun was risen both sides joined battle: the one part having with their valour the Lord for a surety o victory and success: but the other side making their rage their leader in battle.	28 Jeżeli wam się dobrze powodzi, jest to zgodne z naszym życzeniem. My sami zaś jesteśmy w dobrym zdrowiu.
29 But when they were in the heat of the engagement there appeared to the enemies from heaven five men upon horses, comely with golden bridles, conducting the Jews:	29 Menelaos wyjaśnił nam, że chcecie powrócić do domów i oddać się swoim sprawom.
30 Two of whom took Machabeus between them, and covered him on every side with their arms, and kept him safe: but cast darts and fireballs against the enemy, so that they fell down, being both confounded with blindness, and filled with trouble.	30 Wszystkim zatem, którzy do dnia trzydziestego Ksantyka powrócą, przysługuje pokój i zapewnienie,
31 And there were slain twenty thousand five hundred, and six hundred horsemen.	31 że Żydzi mogą korzystać z własnych pokarmów i praw, jak to było również dotychczas. Niechaj nikt z nich, i to w żaden sposób, nie będzie niepokojony z powodu nieświadomego wykroczenia.
32 But Timotheus fled into Gazara a strong hold, where Chereas was governor.	32 Posyłam również Menelaosa, aby was uspokoił.
33 Then Machabeus, and they that were with him, cheerfully laid siege to the fortress four days.	33 Bądźcie zdrowi! [Dan] w roku sto czterdziestym ósmym, piętnastego Ksantyka.
34 But they that were within, trusting to the strength of the place, blasphemed exceedingly, and cast forth abominable words.	34 Nawet Rzymianie posłali do nich list tej treści: Kwintus Memmius [i] Tytus Manius, legaci rzymscy, ludowi żydowskiemu - pozdrowienie.
35 But when the fifth day appeared, twenty young men of them that were with Machabeus, inflamed in their minds because of the blasphemy, approached manfully to the wall, and pushing forward with fierce courage got up upon it.	35 Na wszystko, co przyznał wam Lizjasz, krewny króla, i my wyrażamy swoją zgodę.
36 Moreover others also getting up after them, went to set Are to the towers and the gates, and to burn the blasphemers alive.	36 Te sprawy, co do których uważał, że je należy przedłożyć królowi, rozważcie i przyślijcie kogoś bezzwłocznie, abyśmy przedstawili je w sposób zgodny z waszym życzeniem. My bowiem udajemy się do Antiochii.
37 And having for two days together pillaged and sacked the fortress, they killed Timotheus, who was found hid in a certain place: they slew also his brother Chereas, and Apollophanes.	37 Pospieszcie się więc i przyślijcie kogoś, abyśmy również i my dowiedzieli się, jakie są wasze zamiary.
38 And when this was done, they blessed the Lord with hymns and thanksgiving, who had done great things in Israel, and given them the victory.	38 Bądźcie zdrowi! [Dan] w roku sto czterdziestym ósmym, dnia piętnastego Ksantyka.