1 Chi teme Dio non incorrerà in alcun male; Dio lo proteggerà nella tentazione e lo libererà dal male. | 1 Nie spadnie zło na bojącego się Pana, a jeśli będzie doświadczany, dozna wybawienia. |
2 Il sapiente non odia i comandamenti e la legge, e non darà negli scogli, come nave in tempesta. | 2 Człowiek mądry nie będzie nienawidził Prawa, ale kto obłudnie wobec niego postępuje, jest jak okręt w czasie burzy. |
3 L'uomo di senno è fedele alla legge di Dio, e la legge è fedele a lui. | 3 Człowiek mądry zawierzy Prawu, ono będzie dlań niezawodne jak wyrocznia urim i tummim. |
4 Chi spiega una quistione preparerà il discorso, e così quando pregherà sarà esaudito, raccoglierà la dottrina e al lora risponderà. | 4 Przygotuj mowę, a słuchać cię będą, zbierz swą wiedzę i odpowiadaj! |
5 Il cuore dello stolto è come la rota d'un carro; e come asse che gira è il suo pensiero. | 5 Wnętrze głupiego jest jak koło u ciężkiego wozu i jak oś obracająca się - jego myślenie. |
6 L'amico finto è come cavallo stallone che nitrisce sotto qualunque cavaliere. | 6 Przyjaciel niestały podobny jest do ogiera, który rży pod każdym jeźdźcem. |
7 Perché un giorno è da più di un altro, così la luce è da più della luce, e un anno da più dell'altro se (tutto vien) dal sole? | 7 Dlaczego jeden dzień góruje nad drugim, chociaż światło wszystkich dni roku pochodzi od słońca? |
8 La sapienza del Signore li distinse, dopo aver fatto il sole, obbediente ai suoi ordini. | 8 W myśli swej Pan je wyodrębnił i On rozróżnił czasy i święta. |
9 Egli fece differenti le stagioni e i loro giorni di festa che in esse si celebrano al tempo stabilito. | 9 Jedne z nich wywyższył i uświęcił, a inne zaliczył do dni zwyczajnych. |
10 Di essi alcuni Dio li esaltò e li fece grandi, gli altri li lasciò nel numero dei giorni comuni. E tutti gli uomini li ha fatti dalla polvere, dalla terra donde fu creato Adamo. | 10 Wszyscy ludzie są z mułu, i z ziemi Adam został stworzony. |
11 Nella grandezza della sua sapienza il Signore li distinse, e ne variò i destini. | 11 Pan rozdzielił ich w pełni swej mądrości i różne wyznaczył im drogi. |
12 Di essi alcuni li benedisse ed esaltò, alcuni li santificò e li prese per sè, altri invece li maledisse, li umiliò e li cacciò dal paese dove stavano ritirati. | 12 Jednych pobłogosławił i wywyższył, uświęcił i do siebie zbliżył, innych przeklął, poniżył i wygnał ich z miejsc pobytu. |
13 Come l'argilla è in mano del vasaio, che la plasma e la dispone | 13 Jak glina w ręce garncarza, który ją kształtuje według swego upodobania, tak ludzie są w ręku Tego, który ich stworzył, i odda im według swego sądu. |
14 e tutta la forma a suo piacimento, così l'uomo è nelle mani di colui che l'ha fatto e lo ricompenserà secondo il suo giudizio. | 14 Jak obok zła - dobro, a obok śmierci - życie, tak obok bogobojnego - grzesznik. |
15 Di fronte al male sta il bene, contro la morte la vita, così contro all'uomo giusto sta il peccatore. Considera così tutte le opere dell'Altissimo: stanno a due a due, e l'una contro l'altra. | 15 Patrz na wszystkie dzieła Najwyższego, jak występują parami, jedno obok drugiego. |
16 Io poi mi sono svegliato l'ultimo, e sono come chi raspolla dopo i vendemmiatori. | 16 I ja, ostatni, dołożyłem starania jak ten, kto zbiera resztki po dokonujących winobrania. |
17 Ma, colla benedizione di Dio. anch'io ho sperato e come vendemmiatore ho riempito il mio tino. | 17 Dzięki błogosławieństwu Pana postąpiłem, i jak ten, co zbiera winogrona, napełniłem tłocznię. |
18 Considerate che non ho faticato per me solo, ma per tutti quelli che cercano d'istruirsi. | 18 Zważcie, że nie dla siebie samego się trudziłem, ale dla tych wszystkich, którzy szukają umiejętności w działaniu. |
19 Ascoltatemi, o grandi, o popoli tutti, capi dell'assemblea, porgete l'orecchio. | 19 Słuchajcie mnie, naczelnicy ludu, i nadstawcie uszu, przewodniczący zgromadzeniu! |
20 Al figlio, alla moglie, al fratello, all'amico, non dar potere sopra di te finché vivi, non cedere ad altri i tuoi beni, se non vuoi pentirtene ed esser costretto a raccomandarti per averli. | 20 Ani synowi, ani żonie, ani bratu, ani przyjacielowi nie dawaj władzy nad sobą za życia, nie oddawaj też twoich dostatków komu innemu, abyś pożałowawszy tego, nie musiał o nie prosić. |
21 Finchè vivi e respiri nessuno ti faccia mutar di parere. | 21 Póki żyjesz i tchnienie jest w tobie, nikomu nie dawaj nad sobą władzy. |
22 Perchè è meglio che i tuoi figli preghino te, anziché tu abbia a guardare nelle mani dei tuoi figli. | 22 Lepszą jest bowiem rzeczą, żeby dzieci ciebie prosiły, niż żebyś ty patrzył na ręce swych synów. |
23 In tutte le tue opere resta tu il principale, | 23 W każdym czynie bądź tym, który góruje, i nie przynoś ujmy swej sławie! |
24 e non macchiare la tua gloria. Quando finiscono i tuoi giorni, alla morte, distribuisci la tua eredità. | 24 W dniu kończącym dni twego życia i w chwili śmierci rozdaj [swoje] dziedzictwo! |
25 Fieno, bastone e soma all'asino, pane, castigo e lavoro allo schiavo: | 25 Dla osła - pasza, kij i ciężary; chleb, ćwiczenie i praca - dla niewolnika. |
26 lavora costretto dalla sferza, cerca riposarsi; se lasci le sue mani oziose cerca la libertà. | 26 Spraw, by sługa pracował, a znajdziesz odpoczynek, zostaw mu ręce bez zajęcia, a szukać będzie wolności. |
27 Il giogo e le redini fan piegare il collo duro, e il continuo lavoro piega lo schiavo. | 27 Jarzmo i rzemień zginają kark, a słudze krnąbrnemu wałek i dochodzenia. |
28 Al servo cattivo battiture e ceppi: mandalo al lavoro, chè non stia in ozio; | 28 Wyślij go do pracy, by nie był bez zajęcia, lenistwo bowiem nauczyło wiele złego. |
29 perchè l'ozio insegna molta malizia. | 29 Daj go do pracy jemu odpowiedniej, a jeśliby cię nie słuchał, zakuj go w cięższe kajdany, |
30 Impiegalo nei lavori, chè ciò gli conviene, se non obbedisce, piegalo coi ceppi; ma non eccedere con nessuno, e senza giudizio non far nulla di grave. | 30 ale nie przebieraj miary względem żadnego człowieka i nie czyń nic bez zastanowienia! |
31 Se tu hai uno schiavo fedele tienne di conto come della tua vita, trattalo come fratello, perchè l'hai comprato col sangue della tua vita. | 31 Jeśli masz sługę, niech ci będzie jak ty sam sobie, ponieważ za krew go nabyłeś. |
32 Se tu lo maltratti ingiustamente, si darà alla fuga. | 32 Jeśli masz sługę, postępuj z nim jak z bratem, ponieważ potrzebować go będziesz jak siebie samego. |
33 E se, sottraendosi a te, se ne fugge, non sai a chi domandarne, nè per qual via cercarlo. | 33 Jeśli go skrzywdzisz, a on ucieknie, na jakiej drodze szukać go będziesz? |