1 Hijo mío, si te has hecho garante de tu prójimo y has estrechado tu mano en favor de otro, | 1 υιε εαν εγγυηση σον φιλον παραδωσεις σην χειρα εχθρω |
2 si te has enredado con tus palabras y te has dejado atrapar por tu propia boca, | 2 παγις γαρ ισχυρα ανδρι τα ιδια χειλη και αλισκεται χειλεσιν ιδιου στοματος |
3 entonces, hijo mío, obra sí para librarte, ya que has caído en las manos de tu prójimo: ve a echarte a sus pies e importúnalo, | 3 ποιει υιε α εγω σοι εντελλομαι και σωζου ηκεις γαρ εις χειρας κακων δια σον φιλον ιθι μη εκλυομενος παροξυνε δε και τον φιλον σου ον ενεγυησω |
4 no concedas descanso a tus ojos ni reposo a tus párpados; | 4 μη δως υπνον σοις ομμασιν μηδε επινυσταξης σοις βλεφαροις |
5 líbrate como una gacela de la red y como un pájaro de la mano del cazador. | 5 ινα σωζη ωσπερ δορκας εκ βροχων και ωσπερ ορνεον εκ παγιδος |
6 Fíjate en la hormiga, perezoso, observa sus costumbres y aprende a ser sabio: | 6 ιθι προς τον μυρμηκα ω οκνηρε και ζηλωσον ιδων τας οδους αυτου και γενου εκεινου σοφωτερος |
7 ella, que no tiene jefe ni capataz ni dueño. | 7 εκεινω γαρ γεωργιου μη υπαρχοντος μηδε τον αναγκαζοντα εχων μηδε υπο δεσποτην ων |
8 se provee de alimento en verano y junta su comida durante la cosecha. | 8 ετοιμαζεται θερους την τροφην πολλην τε εν τω αμητω ποιειται την παραθεσιν [8α] η πορευθητι προς την μελισσαν και μαθε ως εργατις εστιν την τε εργασιαν ως σεμνην ποιειται [8β] ης τους πονους βασιλεις και ιδιωται προς υγιειαν προσφερονται ποθεινη δε εστιν πασιν και επιδοξος [8χ] καιπερ ουσα τη ρωμη ασθενης την σοφιαν τιμησασα προηχθη |
9 ¿Hasta cuándo estarás recostado, perezoso, cuándo te levantarás de tu sueño? | 9 εως τινος οκνηρε κατακεισαι ποτε δε εξ υπνου εγερθηση |
10 «Dormir un poco, dormitar otro poco, descansar otro poco de brazos cruzados»: | 10 ολιγον μεν υπνοις ολιγον δε καθησαι μικρον δε νυσταζεις ολιγον δε εναγκαλιζη χερσιν στηθη |
11 así te llegará la pobreza como un salteador y la miseria como un hombre armado. | 11 ειτ' εμπαραγινεται σοι ωσπερ κακος οδοιπορος η πενια και η ενδεια ωσπερ αγαθος δρομευς [11α] εαν δε αοκνος ης ηξει ωσπερ πηγη ο αμητος σου η δε ενδεια ωσπερ κακος δρομευς απαυτομολησει |
12 Es un infame, un malvado, el que tiene la boca llena de perversidad; | 12 ανηρ αφρων και παρανομος πορευεται οδους ουκ αγαθας |
13 guiña el ojo, toca con los pies, hace una seña con los dedos: | 13 ο δ' αυτος εννευει οφθαλμω σημαινει δε ποδι διδασκει δε εννευμασιν δακτυλων |
14 en su corazón depravado maquina el mal, siempre está sembrando discordias. | 14 διεστραμμενη δε καρδια τεκταινεται κακα εν παντι καιρω ο τοιουτος ταραχας συνιστησιν πολει |
15 Por eso, llegará su ruina de repente, será destrozado de improviso y sin remedio. | 15 δια τουτο εξαπινης ερχεται η απωλεια αυτου διακοπη και συντριβη ανιατος |
16 Hay seis cosas que detesta el Señor, y siete que son para él una abominación; | 16 οτι χαιρει πασιν οις μισει ο κυριος συντριβεται δε δι' ακαθαρσιαν ψυχης |
17 los ojos altaneros, la lengua mentirosa y las manos que derraman sangre inocente; | 17 οφθαλμος υβριστου γλωσσα αδικος χειρες εκχεουσαι αιμα δικαιου |
18 el corazón que trama proyectos malignos, los pies rápidos para correr hacia el mal, | 18 και καρδια τεκταινομενη λογισμους κακους και ποδες επισπευδοντες κακοποιειν |
19 el falso testigo que profiere mentiras, y el que siembra discordias entre hermanos. | 19 εκκαιει ψευδη μαρτυς αδικος και επιπεμπει κρισεις ανα μεσον αδελφων |
20 Observa, hijo mío, el precepto de tu padre y no rechaces la enseñanza de tu madre. | 20 υιε φυλασσε νομους πατρος σου και μη απωση θεσμους μητρος σου |
21 Atalos a tu corazón constantemente, anúdalos a tu cuello. | 21 αφαψαι δε αυτους επι ση ψυχη δια παντος και εγκλοιωσαι επι σω τραχηλω |
22 Que ellos te guíen mientras caminas, que velen sobre ti cuando estás acostado, y conversen contigo cuando despiertas. | 22 ηνικα αν περιπατης επαγου αυτην και μετα σου εστω ως δ' αν καθευδης φυλασσετω σε ινα εγειρομενω συλλαλη σοι |
23 Porque el precepto es una lámpara, la enseñanza, una luz, y las reglas de la instrucción, un camino de vida, | 23 οτι λυχνος εντολη νομου και φως και οδος ζωης ελεγχος και παιδεια |
24 a fin de preservarte de una mala mujer y de la lengua seductora de una extraña. | 24 του διαφυλασσειν σε απο γυναικος υπανδρου και απο διαβολης γλωσσης αλλοτριας |
25 No codicies su hermosura en tu corazón ni te dejes cautivar por sus miradas. | 25 μη σε νικηση καλλους επιθυμια μηδε αγρευθης σοις οφθαλμοις μηδε συναρπασθης απο των αυτης βλεφαρων |
26 Porque el precio de una prostituta es un mendrugo de pan, pero una mujer casada anda a la pesca de una vida lujosa. | 26 τιμη γαρ πορνης οση και ενος αρτου γυνη δε ανδρων τιμιας ψυχας αγρευει |
27 ¿Puede un hombre ponerse fuego en el pecho sin que se inflame su ropa? | 27 αποδησει τις πυρ εν κολπω τα δε ιματια ου κατακαυσει |
28 ¿Se puede caminar sobre brasas sin quemarse los pies? | 28 η περιπατησει τις επ' ανθρακων πυρος τους δε ποδας ου κατακαυσει |
29 Eso le pasa al que se acuesta con la mujer de su prójimo: el que la toque no quedará impune. | 29 ουτως ο εισελθων προς γυναικα υπανδρον ουκ αθωωθησεται ουδε πας ο απτομενος αυτης |
30 ¿Acaso no se desprecia al ladrón, aunque robe para sacar su apetito cuando tiene hambre? | 30 ου θαυμαστον εαν αλω τις κλεπτων κλεπτει γαρ ινα εμπληση την ψυχην πεινων |
31 Una vez descubierto, paga siete veces y tiene que entregar todos los bienes de su casa. | 31 εαν δε αλω αποτεισει επταπλασια και παντα τα υπαρχοντα αυτου δους ρυσεται εαυτον |
32 El que comete adulterio es un insensato, se arruina a sí mismo el que obra así: | 32 ο δε μοιχος δι' ενδειαν φρενων απωλειαν τη ψυχη αυτου περιποιειται |
33 lo que conseguirá son golpes e ignominia, y su oprobio nunca se borrará. | 33 οδυνας τε και ατιμιας υποφερει το δε ονειδος αυτου ουκ εξαλειφθησεται εις τον αιωνα |
34 Porque los celos enfurecen al varón, y no tendrá compasión en el día de la venganza; | 34 μεστος γαρ ζηλου θυμος ανδρος αυτης ου φεισεται εν ημερα κρισεως |
35 no aceptará ninguna compensación, ni querrá saber nada aunque quieras darle más. | 35 ουκ ανταλλαξεται ουδενος λυτρου την εχθραν ουδε μη διαλυθη πολλων δωρων |