1 Non ti fare, invece d'amico, nemico del prossimo, perchè il malvagio avrà come sua parte obbrobrio e ignominia, e così ogni peccatore invidioso e doppio di lingua. | 1 Jak złe imię powoduje wstyd i niesławę, tak nieszczęście spotka grzeszącego obłudą. |
2 Non t'innalzare nei pensieri del tuo cuore come toro, chè la tua virtù non resti schiacciata dalla stoltezza, | 2 Nie wydawaj się na pastwę swych pożądliwości, żeby nie poszarpały twej duszy, jak rozwścieczone zwierzę. |
3 ed essa non di vori le tue foglie, non disperda i tuoi frutti, e tu non rimanga come pianta secca in mezzo al deserto. | 3 Zjedzą z ciebie liście, zmarnują owoce, a potem zostawią cię jak uschnięte drzewo. |
4 L'anima malvagia rovinerà chi la possiede, lo renderà oggetto di allegrezza, pei suoi nemici, e lo condurrà alla sorte degli empi. | 4 Każdą swą ofiarę niszczą ślepe żądze i czynią ją pośmiewiskiem dla okrutnych wrogów. |
5 La parola dolce moltiplica gli amici e ammansisce i nemici, e la lingua piena di grazia produce abbondanti frutti nell'uomo onesto. | 5 Słowem miłym pomnaża się przyjaciół i nikt nie stroni od ust dobrze mówiących. |
6 Molti siano quelli che vivono con te in ottimi rapporti, ma tuo confidente ve ne sia uno solo fra mille. | 6 Miej wielu takich, co cię pozdrawiają życzliwie, lecz ufaj w pełni jednemu na tysiąc. |
7 Se hai un amico, fàllo tuo nella prova, e non ti fidare troppo facilmente di lui, | 7 Jeżeli chcesz mieć przyjaciela, najpierw go wypróbuj. Nie obdarzaj go zbyt szybko swoim zaufaniem. |
8 perché v'è chi è amico quando gli torna comodo, e non seguita nel giorno della sventura; | 8 Niektórzy stają się przyjaciółmi, bo tak im wygodnie, lecz przestają być nimi, gdy znajdziesz się w biedzie. |
9 v'è chi di amico si cambia in nemico, e v'è l'amico che metterà fuori odio, risse e insulti. | 9 Niejeden przyjaciel staje się z czasem wrogiem i ujawnia wasze spory ku twemu zawstydzeniu. |
10 Vi sono degli amici commensali a tavola che spariscono nel giorno della necessità. | 10 Bywają przyjaciele jako goście przy stole, ale za dni ucisku nie znajdziesz ich nigdzie. |
11 Se l'amico resta costante, sarà come tuo eguale, e potrà porre libera mente le mani nelle cose di casa tua. | 11 Gdy dobrze ci się wiedzie, wtedy jest jakby drugim tobą, gdy w nieszczęście popadniesz odchodzi od ciebie. |
12 Se egli si umilia dinanzi a te e si ritira dalla tua presenza, avrai per buona e unanime la sua amicizia. | 12 Gdy znajdziesz się w biedzie, przeciw tobie się zwróci, albo przynajmniej skryje się przed tobą. |
13 Allontanati dai tuoi nemici o guardati dai tuoi amici. | 13 Trzymaj się z dala od swoim wrogów, a wobec przyjaciół miej się na baczności. |
14 L'amico fedele è una forte protezione, e chi lo trova ha trovato un tesoro. | 14 Wierny przyjaciel to jak bezpieczne schronienie kto znajdzie takiego to jakby skarb posiadł. |
15 Nulla può esser paragonato ad un amico fedele e l'oro e l'argento non possono esser messi sulla bilancia colla eccellenza della sua fedeltà. | 15 Na przyjaciela wiernego nie ma żadnej ceny, nic nie jest w stanie jemu dorównać. |
16 L'amico fedele è il balsamo della vita e dell'immortalità, e quelli che temono il Signore lo troveranno. | 16 Wierny przyjaciel jest balsamem życia, znajduje go ten tylko, kto boi się Boga. |
17 Chi teme il Signore godrà di buona amicizia, perchè il suo amico sarà simile a lui. | 17 Kto boi się Pana, znajdzie przyjaźń prawdziwą, i jakim on sam jest, takim jego przyjaciel. |
18 Figlio, fin dalla tua giovinezza abbraccia la disciplina, e fino alla vecchiaia troverai la sapienza. | 18 Synu mój, od wczesnej młodości słuchaj nauk, a będziesz posiadał mądrość do późnej starości. |
19 Accostati ad essa come chi ara e semina, ed aspettane i buoni frutti. | 19 Oracz i siewca pole uprawia w nadziei, że zbierze kiedyś należyte plony: potrudzisz się trochę, lecz ucieszą cię wkrótce owoce twej pracy. |
20 Ti affaticherai un poco nel coltivarla, ma presto ne mangerai i frutti. | 20 Twarda jest mądrość dla głupców i ten, kto nieroztropny, nigdy w niej nie wytrwa. |
21 Quanto riesce oltremodo ardua la sapienza agli ignoranti! Chi è senza cuore e non rimarrà con lei. | 21 Ciąży mu niczym kamień olbrzymi, którego on czym prędzej chciałby się pozbyć. |
22 Ne faranno la prova come del peso d'una pietra, e non tarderanno a gettarla per terra. | 22 Bo karność zgodnie ze swą nazwą nie jest wygodna dla każdego człowieka. |
23 Perchè la sapienza che ammaestra, secondo il suo nome, non è conosciuta da molti; ma in quelli che la conoscono essa resta fino alla presenza di Dio. | 23 Posłuchaj mnie, mój synu, przyjmij mą naukę i nie odrzucaj rad moich. |
24 Ascolta, figliolo, e abbraccia il consiglio dell'intelligenza, e non rigettare il mio consiglio. | 24 Włóż swoje nogi w jej pęta, na szyję pozwól sobie włożyć jej jarzmo. |
25 Metti i tuoi piedi nei ceppi di lei e il tuo collo nelle sue catene, | 25 Weź jej ciężar na swe ramiona i podźwignij, i nie narzekaj tak bardzo na jej więzy. |
26 piega le tue spalle e portala, e non aver in uggia i suoi legami. | 26 Całym sercem staraj się do niej dotrzeć, wszystkimi siłami trzymaj się jej drogi. |
27 Accostati a lei con tutto l'animo, e con tutte le forze segui le sue vie. | 27 Pytaj, badaj i szukaj, a znajdziesz, a gdy ją już posiądziesz, nie daj jej sobie wyrwać! |
28 Cercala, ed essa ti si manifesterà, e quando la possiedi non l'abbandonare. | 28 Bo w niej znajdziesz w końcu odpocznienie, a ona będzie ci samą radością. |
29 Perchè al la fine troverai in lei riposo ed essa diventerà il tuo diletto. | 29 Jej więzy zapewnią ci bezpieczne schronienie, a jej jarzmo szczerozłotą ozdobę. |
30 E i suoi ceppi saranno tua valida protezione e base di virtù, e la sua catena una veste di gloria. | 30 Ozdobą ze złota będzie ci jej jarzmo, a pęta okażą się ze złotych nici. |
31 Infatti in lei è l'onore della vita, e le sue catene sono fasce salutari. | 31 Przyodziejesz się w nią jak w szatę wspaniałą, włożysz ją sobie na skronie jak drogą koronę. |
32 Ti rivestirai di lei come di veste gloriosa, e la porrai sopra il tuo capo come corona di gioia. | 32 Jeżeli tylko zechcesz, mój synu, możesz posiąść mądrość, mądrym będziesz, jeśli zapragniesz tego całym sercem. |
33 Figlio mio, se mi starai attento, imparerai, e se applicherai la tua mente, sarai saggio. | 33 Jeśli jesteś gotów słuchać, otrzymasz mądre wskazania, nadstaw tylko uszu, a staniesz się mądry. |
34 Se porgerai il tuo orecchio, riceverai la dottrina, e se amerai ascoltare, sarai sapiente. | 34 Śpiesz chętnie na zgromadzenia starszych i przyłączaj się do każdego, kto już jest mądry. |
35 Frequenta la compagnia degli anziani prudenti, unisciti di cuore alla loro saggezza, per poter ascoltare tutto ciò che si dice di Dio; e non ti sfuggano le sentenze degne di lode. | 35 Słuchaj chętnie każdej zbożnej mowy, staraj się zapamiętać każde mądre zdanie. |
36 Se tu vedi un uomo di buon senso, va di buon mattino a trovarlo, e il tuo piede consumi i gradini della sua porta. | 36 Przypatruj się pilnie temu, który mądrość posiada, niech twoje stopy przekraczają często jego progi. |
37 I tuoi pensieri sian fìssi nei precetti di Dio, medita di continuo i suoi comandamenti, ed Egli ti darà un cuore, e ti sarà concessa la sapienza da te bramata. | 37 I rozważaj ciągle przykazania Pana, I zastanawiaj się nad nakazami Jego. Pan bowiem umocni twoje serce i będzie ci dana mądrość, której tak pożądasz. |