Exodus 22

NEW AMERICAN BIBLE	Biblia Tysiąclecia
1 "(If a thief is caught in the act of housebreaking and beaten to death, there is no bloodguilt involved.	1 Gdyby pochwycił ktoś złodzieja w czasie włamywania się w nocy i pobił go tak, iżby umarł, nie będzie winien krwi.
2 But if after sunrise he is thus beaten, there is bloodguilt.) He must make full restitution. If he has nothing, he shall be sold to pay for his theft.	2 Ale gdyby to uczynił po wschodzie słońca, będzie winien krwi. Złodziej poniesie karę. Jeśli nic nie na, czym by zapłacił, to należy go sprzedać za taką samą sumę, jaką skradł.
3 If what he stole is found alive in his possession, be it an ox, an ass or a sheep, he shall restore two animals for each one stolen.	3 Jeśli to, co ukradł, znajdzie się u niego żywe, czy to wół, czy osioł, czy owca, odda w podwójnej ilości.
4 "When a man is burning over a field or a vineyard, if he lets the fire spread so that it burns in another's field, he must make restitution with the best produce of his own field or vineyard.	4 Jeśliby ktoś wypasł pole lub winnicę i wypuścił bydło, niszcząc cudze pole, wówczas wynagrodzi tym, co ma najlepszego na swoim polu i w swojej winnicy.
5 If the fire spreads further, and catches on to thorn bushes, so that shocked grain or standing grain or the field itself is burned up, the one who started the fire must make full restitution.	5 Jeśli powstanie ogień i ogarnie ciernie ogrodzenia, i spali stertę zboża albo stojące na pniu zboże, albo pole, wówczas ten, co wzniecił pożar, winien wynagrodzić szkody.
6 "When a man gives money or an article to another for safekeeping and it is stolen from the latter's house, the thief, if caught, must make twofold restitution.	6 Jeśliby ktoś dał drugiemu pieniądze lub przedmioty wartościowe na przechowanie i zostałoby to skradzione w domu tego człowieka, a złodziej zostanie wykryty, winien wypłacić dwukrotne odszkodowanie.
7 If the thief is not caught, the owner of the house shall be brought to God, to swear that he himself did not lay hands on his neighbor's property.	7 Jeśliby nie wykryto złodzieja, to wówczas stawi się właściciel domu przed Bogiem i przysięgnie, że nie wyciągnął ręki po dobro drugiego.
8 In every question of dishonest appropriation, whether it be about an ox, or an ass, or a sheep, or a garment, or anything else that has disappeared, where another claims that the thing is his, both parties shall present their case before God; the one whom God convicts must make twofold restitution to the other.	8 We wszelkiej sprawie poszkodowania dotyczącego wołu, osła, owcy, odzieży, jakiejkolwiek zguby, o której ktoś powie, że to jego własność, sprawa obydwu winna być przedłożona Bogu, a którego Bóg uzna winnym, ten zwróci drugiemu w podwójnej ilości.
9 "When a man gives an ass, or an ox, or a sheep, or any other animal to another for safekeeping, if it dies, or is maimed or snatched away, without anyone witnessing the fact,	9 Jeśliby ktoś powierzył drugiemu pieczę nad osłem, wołem, owcą lub nad jakimkolwiek innym zwierzęciem, a ono padło lub okaleczyło się, lub zostało uprowadzone, a nie ma na to świadka,
10 the custodian shall swear by the LORD that he did not lay hands on his neighbor's property; the owner must accept the oath, and no restitution is to be made.	10 to sprawę między obiema stronami rozstrzygnie przysięga na Pana, że przechowujący nie wyciągnął ręki po dobro drugiego, i właściciel przyjmie, co pozostało, a tamten nie będzie płacił odszkodowania.
11 But if the custodian is really guilty of theft, he must make restitution to the owner.	11 Jeśli zaś to zostało skradzione, zapłaci właścicielowi.
12 If it has been killed by a wild beast, let him bring it as evidence, and he need not make restitution for the mangled animal.	12 Jeśli owo bydlę zostało rozszarpane przez jakieś dzikie zwierzę, to przyniesie je jako dowód i nie musi uiszczać odszkodowania za rozszarpane.
13 "When a man borrows an animal from his neighbor, if it is maimed or dies while the owner is not present, the man must make restitution.	13 Gdyby ktoś wynajął od drugiego zwierzę, a ono się okaleczyło lub padło w nieobecności właściciela, winien uiścić odszkodowanie.
14 But if the owner is present, he need not make restitution. If it was hired, this was covered by the price of its hire.	14 Gdy jednak stało się to w obecności właściciela, to nie będzie dawał odszkodowania w tym wypadku, gdy zwierzę było wynajęte, bo dał cenę wynajmu.
15 "When a man seduces a virgin who is not betrothed, and lies with her, he shall pay her marriage price and marry her.	15 Jeśli ktoś uwiódł dziewicę jeszcze nie zaręczoną i obcował z nią, uiści rodzinie opłatę składaną przy zaślubinach i weźmie ją za żonę.
16 If her father refuses to give her to him, he must still pay him the customary marriage price for virgins.	16 Jeśliby się ojciec nie zgodził mu jej oddać, wówczas winien zapłacić tyle, ile wynosi opłata składana przy zaślubinach dziewic.
17 "You shall not let a sorceress live.	17 Nie pozwolisz żyć czarownicy.
18 "Anyone who lies with an animal shall be put to death.	18 Ktokolwiek by obcował ze zwierzęciem, winien być ukarany śmiercią.
19 "Whoever sacrifices to any god, except to the LORD alone, shall be doomed.	19 Ktokolwiek by składał ofiary innym bogom poza samym Panem, podlega klątwie.
20 "You shall not molest or oppress an alien, for you were once aliens yourselves in the land of Egypt.	20 Nie będziesz gnębił i nie będziesz uciskał cudzoziemców, bo wy sami byliście cudzoziemcami w ziemi egipskiej.
21 You shall not wrong any widow or orphan.	21 Nie będziesz krzywdził żadnej wdowy i sieroty.
22 If ever you wrong them and they cry out to me, I will surely hear their cry.	22 Jeślibyś ich skrzywdził i będą Mi się skarżyli, usłyszę ich skargę,
23 My wrath will flare up, and I will kill you with the sword; then your own wives will be widows, and your children orphans.	23 zapali się gniew mój, i wygubię was mieczem i żony wasze będą wdowami, a dzieci wasze sierotami.
24 "If you lend money to one of your poor neighbors among my people, you shall not act like an extortioner toward him by demanding interest from him.	24 Jeśli pożyczysz pieniądze ubogiemu z mojego ludu, żyjącemu obok ciebie, to nie będziesz postępował wobec niego jak lichwiarz i nie karzesz mu płacić odsetek.
25 If you take your neighbor's cloak as a pledge, you shall return it to him before sunset;	25 Jeśli weźmiesz w zastaw płaszcz twego bliźniego, winieneś mu go oddać przed zachodem słońca,
26 for this cloak of his is the only covering he has for his body. What else has he to sleep in? If he cries out to me, I will hear him; for I am compassionate.	26 bo jest to jedyna jego szata i jedyne okrycie jego ciała podczas snu. I jeśliby się on żalił przede Mną, usłyszę go, bo jestem litościwy.
27 "You shall not revile God, nor curse a prince of your people.	27 Nie będziesz bluźnił Bogu i nie będziesz złorzeczył temu, który rządzi twoim ludem.
28 "You shall not delay the offering of your harvest and your press. You shall give me the first-born of your sons.	28 Nie będziesz się ociągał z ofiarą z obfitości zbiorów i soku wyciskanego w tłoczni. I oddasz Mi twego pierworodnego syna.
29 You must do the same with your oxen and your sheep; for seven days the firstling may stay with its mother, but on the eighth day you must give it to me.	29 To samo uczynisz z pierworodnym z bydła i trzody. Przez siedem dni będzie przy matce swojej, a dnia ósmego oddasz je Mnie.
30 "You shall be men sacred to me. Flesh torn to pieces in the field you shall not eat; throw it to the dogs.	30 Będziecie dla Mnie ludźmi świętymi. Nie będziecie spożywać mięsa zwierzęcia rozszarpanego przez dzikie zwierzęta, ale je rzucicie psom.