Matthew 13

NEW AMERICAN BIBLE	Biblia Tysiąclecia
1 On that day, Jesus went out of the house and sat down by the sea.	1 Owego dnia Jezus wyszedł z domu i usiadł nad jeziorem.
2 Such large crowds gathered around him that he got into a boat and sat down, and the whole crowd stood along the shore.	2 Wnet zebrały się koło Niego tłumy tak wielkie, że wszedł do łodzi i usiadł, a cały lud stał na brzegu.
3 And he spoke to them at length in parables, saying: "A sower went out to sow.	3 I mówił im wiele w przypowieściach tymi słowami: Oto siewca wyszedł siać.
4 And as he sowed, some seed fell on the path, and birds came and ate it up.	4 A gdy siał niektóre [ziarna] padły na drogę, nadleciały ptaki i wydziobały je.
5 Some fell on rocky ground, where it had little soil. It sprang up at once because the soil was not deep,	5 Inne padły na miejsca skaliste, gdzie niewiele miały ziemi; i wnet powschodziły, bo gleba nie była głęboka.
6 and when the sun rose it was scorched, and it withered for lack of roots.	6 Lecz gdy słońce wzeszło, przypaliły się i uschły, bo nie miały korzenia.
7 Some seed fell among thorns, and the thorns grew up and choked it.	7 Inne znowu padły między ciernie, a ciernie wybujały i zagłuszyły je.
8 But some seed fell on rich soil, and produced fruit, a hundred or sixty or thirtyfold.	8 Inne w końcu padły na ziemię żyzną i plon wydały, jedno stokrotny, drugie sześćdziesięciokrotny, a inne trzydziestokrotny.
9 Whoever has ears ought to hear."	9 Kto ma uszy, niechaj słucha!
10 The disciples approached him and said, "Why do you speak to them in parables?"	10 Przystąpili do Niego uczniowie i zapytali: Dlaczego w przypowieściach mówisz do nich?
11 He said to them in reply, "Because knowledge of the mysteries of the kingdom of heaven has been granted to you, but to them it has not been granted.	11 On im odpowiedział: Wam dano poznać tajemnice królestwa niebieskiego, im zaś nie dano.
12 To anyone who has, more will be given and he will grow rich; from anyone who has not, even what he has will be taken away.	12 Bo kto ma, temu będzie dodane, i nadmiar mieć będzie; kto zaś nie ma, temu zabiorą również to, co ma.
13 This is why I speak to them in parables, because 'they look but do not see and hear but do not listen or understand.'	13 Dlatego mówię do nich w przypowieściach, że otwartymi oczami nie widzą i otwartymi uszami nie słyszą ani nie rozumieją.
14 Isaiah's prophecy is fulfilled in them, which says: 'You shall indeed hear but not understand you shall indeed look but never see.	14 Tak spełnia się na nich przepowiednia Izajasza: Słuchać będziecie, a nie zrozumiecie, patrzeć będziecie, a nie zobaczycie.
15 Gross is the heart of this people, they will hardly hear with their ears, they have closed their eyes, lest they see with their eyes and hear with their ears and understand with their heart and be converted, and I heal them.'	15 Bo stwardniało serce tego ludu, ich uszy stępiały i oczy swe zamknęli, żeby oczami nie widzieli ani uszami nie słyszeli, ani swym sercem nie rozumieli: i nie nawrócili się, abym ich uzdrowił.
16 "But blessed are your eyes, because they see, and your ears, because they hear.	16 Lecz szczęśliwe oczy wasze, że widzą, i uszy wasze, że słyszą.
17 Amen, I say to you, many prophets and righteous people longed to see what you see but did not see it, and to hear what you hear but did not hear it.	17 Bo zaprawdę, powiadam wam: Wielu proroków i sprawiedliwych pragnęło ujrzeć to, na co wy patrzycie, a nie ujrzeli; i usłyszeć to, co wy słyszycie, a nie usłyszeli.
18 "Hear then the parable of the sower.	18 Wy zatem posłuchajcie przypowieści o siewcy!
19 The seed sown on the path is the one who hears the word of the kingdom without understanding it, and the evil one comes and steals away what was sown in his heart.	19 Do każdego, kto słucha słowa o królestwie, a nie rozumie go, przychodzi Zły i porywa to, co zasiane jest w jego sercu. Takiego człowieka oznacza ziarno posiane na drodze.
20 The seed sown on rocky ground is the one who hears the word and receives it at once with joy.	20 Posiane na miejsce skaliste oznacza tego, kto słucha słowa i natychmiast z radością je przyjmuje;
21 But he has no root and lasts only for a time. When some tribulation or persecution comes because of the word, he immediately falls away.	21 ale nie ma w sobie korzenia, lecz jest niestały. Gdy przyjdzie ucisk lub prześladowanie z powodu słowa, zaraz się załamuje.
22 The seed sown among thorns is the one who hears the word, but then worldly anxiety and the lure of riches choke the word and it bears no fruit.	22 Posiane między ciernie oznacza tego, kto słucha słowa, lecz troski doczesne i ułuda bogactwa zagłuszają słowo, tak że zostaje bezowocne.
23 But the seed sown on rich soil is the one who hears the word and understands it, who indeed bears fruit and yields a hundred or sixty or thirtyfold."	23 Posiane w końcu na ziemię żyzną oznacza tego, kto słucha słowa i rozumie je. On też wydaje plon: jeden stokrotny, drugi sześćdziesięciokrotny, inny trzydziestokrotny.
24 He proposed another parable to them. "The kingdom of heaven may be likened to a man who sowed good seed in his field.	24 Inną przypowieść im przedłożył: Królestwo niebieskie podobne jest do człowieka, który posiał dobre nasienie na swej roli.
25 While everyone was asleep his enemy came and sowed weeds all through the wheat, and then went off.	25 Lecz gdy ludzie spali, przyszedł jego nieprzyjaciel, nasiał chwastu między pszenicę i odszedł.
26 When the crop grew and bore fruit, the weeds appeared as well.	26 A gdy zboże wyrosło i wypuściło kłosy, wtedy pojawił się i chwast.
27 The slaves of the householder came to him and said, 'Master, did you not sow good seed in your field? Where have the weeds come from?'	27 Słudzy gospodarza przyszli i zapytali go: Panie, czy nie posiałeś dobrego nasienia na swej roli? Skąd więc wziął się na niej chwast?
28 He answered, 'An enemy has done this.' His slaves said to him, 'Do you want us to go and pull them up?'	28 Odpowiedział im: Nieprzyjazny człowiek to sprawił. Rzekli mu słudzy: Chcesz więc, żebyśmy poszli i zebrali go?
29 He replied, 'No, if you pull up the weeds you might uproot the wheat along with them.	29 A on im odrzekł: Nie, byście zbierając chwast nie wyrwali razem z nim i pszenicy.
30 Let them grow together until harvest; then at harvest time I will say to the harvesters, "First collect the weeds and tie them in bundles for burning; but gather the wheat into my barn."'"	30 Pozwólcie obojgu róść aż do żniwa; a w czasie żniwa powiem żeńcom: Zbierzcie najpierw chwast i powiążcie go w snopki na spalenie; pszenicę zaś zwieźcie do mego spichlerza.
31 He proposed another parable to them. "The kingdom of heaven is like a mustard seed that a person took and sowed in a field.	31 Inną przypowieść im przedłożył: Królestwo niebieskie podobne jest do ziarnka gorczycy, które ktoś wziął i posiał na swej roli.
32 It is the smallest of all the seeds, yet when full-grown it is the largest of plants. It becomes a large bush, and the 'birds of the sky come and dwell in its branches.'"	32 Jest ono najmniejsze ze wszystkich nasion, lecz gdy wyrośnie, jest większe od innych jarzyn i staje się drzewem, tak że ptaki przylatują z powietrza i gnieżdżą się na jego gałęziach.
33 He spoke to them another parable. "The kingdom of heaven is like yeast that a woman took and mixed with three measures of wheat flour until the whole batch was leavened."	33 Powiedział im inną przypowieść: Królestwo niebieskie podobne jest do zaczynu, który pewna kobieta wzięła i włożyła w trzy miary mąki, aż się wszystko zakwasiło.
34 All these things Jesus spoke to the crowds in parables. He spoke to them only in parables,	34 To wszystko mówił Jezus tłumom w przypowieściach, a bez przypowieści nic im nie mówił.
35 to fulfill what had been said through the prophet: "I will open my mouth in parables, I will announce what has lain hidden from the foundation (of the world)."	35 Tak miało się spełnić słowo Proroka: Otworzę usta w przypowieściach, wypowiem rzeczy ukryte od założenia świata.
36 Then, dismissing the crowds, he went into the house. His disciples approached him and said, "Explain to us the parable of the weeds in the field."	36 Wtedy odprawił tłumy i wrócił do domu. Tam przystąpili do Niego uczniowie i prosili Go: Wyjaśnij nam przypowieść o chwaście!
37 He said in reply, "He who sows good seed is the Son of Man,	37 On odpowiedział: Tym, który sieje dobre nasienie, jest Syn Człowieczy.
38 the field is the world, the good seed the children of the kingdom. The weeds are the children of the evil one,	38 Rolą jest świat, dobrym nasieniem są synowie królestwa, chwastem zaś synowie Złego.
39 and the enemy who sows them is the devil. The harvest is the end of the age, and the harvesters are angels.	39 Nieprzyjacielem, który posiał chwast, jest diabeł; żniwem jest koniec świata, a żeńcami są aniołowie.
40 Just as weeds are collected and burned (up) with fire, so will it be at the end of the age.	40 Jak więc zbiera się chwast i spala ogniem, tak będzie przy końcu świata.
41 The Son of Man will send his angels, and they will collect out of his kingdom all who cause others to sin and all evildoers.	41 Syn Człowieczy pośle aniołów swoich: ci zbiorą z Jego królestwa wszystkie zgorszenia i tych, którzy dopuszczają się nieprawości,
42 They will throw them into the fiery furnace, where there will be wailing and grinding of teeth.	42 i wrzucą ich w piec rozpalony; tam będzie płacz i zgrzytanie zębów.
43 Then the righteous will shine like the sun in the kingdom of their Father. Whoever has ears ought to hear.	43 Wtedy sprawiedliwi jaśnieć będą jak słońce w królestwie Ojca swego. Kto ma uszy, niechaj słucha!
44 "The kingdom of heaven is like a treasure buried in a field, which a person finds and hides again, and out of joy goes and sells all that he has and buys that field.	44 Królestwo niebieskie podobne jest do skarbu ukrytego w roli. Znalazł go pewien człowiek i ukrył ponownie. Z radości poszedł, sprzedał wszystko, co miał, i kupił tę rolę.
45 Again, the kingdom of heaven is like a merchant searching for fine pearls.	45 Dalej, podobne jest królestwo niebieskie do kupca, poszukującego pięknych pereł.
46 When he finds a pearl of great price, he goes and sells all that he has and buys it.	46 Gdy znalazł jedną drogocenną perłę, poszedł, sprzedał wszystko, co miał, i kupił ją.
47 Again, the kingdom of heaven is like a net thrown into the sea, which collects fish of every kind.	47 Dalej, podobne jest królestwo niebieskie do sieci, zarzuconej w morze i zagarniającej ryby wszelkiego rodzaju.
48 When it is full they haul it ashore and sit down to put what is good into buckets. What is bad they throw away.	48 Gdy się napełniła, wyciągnęli ją na brzeg i usiadłszy, dobre zebrali w naczynia, a złe odrzucili.
49 Thus it will be at the end of the age. The angels will go out and separate the wicked from the righteous	49 Tak będzie przy końcu świata: wyjdą aniołowie, wyłączą złych spośród sprawiedliwych
50 and throw them into the fiery furnace, where there will be wailing and grinding of teeth.	50 i wrzucą w piec rozpalony; tam będzie płacz i zgrzytanie zębów.
51 "Do you understand all these things?" They answered, "Yes."	51 Zrozumieliście to wszystko? Odpowiedzieli Mu: Tak jest.
52 And he replied, "Then every scribe who has been instructed in the kingdom of heaven is like the head of a household who brings from his storeroom both the new and the old."	52 A On rzekł do nich: Dlatego każdy uczony w Piśmie, który stał się uczniem królestwa niebieskiego, podobny jest do ojca rodziny, który ze swego skarbca wydobywa rzeczy nowe i stare.
53 When Jesus finished these parables, he went away from there.	53 Gdy Jezus dokończył tych przypowieści, oddalił się stamtąd.
54 He came to his native place and taught the people in their synagogue. They were astonished and said, "Where did this man get such wisdom and mighty deeds?	54 Przyszedłszy do swego miasta rodzinnego, nauczał ich w synagodze, tak że byli zdumieni i pytali: Skąd u Niego ta mądrość i cuda?
55 Is he not the carpenter's son? Is not his mother named Mary and his brothers James, Joseph, Simon, and Judas?	55 Czyż nie jest On synem cieśli? Czy Jego Matce nie jest na imię Mariam, a Jego braciom Jakub, Józef, Szymon i Juda?
56 Are not his sisters all with us? Where did this man get all this?"	56 Także Jego siostry czy nie żyją wszystkie u nas? Skądże więc ma to wszystko?
57 And they took offense at him. But Jesus said to them, "A prophet is not without honor except in his native place and in his own house."	57 I powątpiewali o Nim. A Jezus rzekł do nich: Tylko w swojej ojczyźnie i w swoim domu może być prorok lekceważony.
58 And he did not work many mighty deeds there because of their lack of faith.	58 I niewiele zdziałał tam cudów, z powodu ich niedowiarstwa.